Faxi - 01.02.1982, Blaðsíða 8

Jón Tómasson:
Hér fer veí um okkur
Segja hjónin Magnús Hafliðason og Anna Guðmundsdóttir sem búa í
lítilli tbúð að Grund t Reykjavík. Þau telja sig hafa verið mjög lánsöm að
fá þama aðsetur — fá að haída litið viðráðanlegt heimili þrátt fyrir háan
aldur. Bæði eru þau hress og kát og Magnús hefur frá mörgu að segja af
viðburðaríkri ævi.
Magnús Hafliðason frá Hrauni í
Grindavík kom snemma við sögu
mínaerþessarlínurskrifarog það
með nokkuð sérstökum hætti. Það
mun hafa verið 26. sept. 1914, að
honum var falið að halda á mér í
brauðstokki yfir hraun og heiðar
frá Grindavík til Keflavíkur. Ég var
þá nákvæmlega mánaðargamall
og man því ekki glöggt hvernig
þessi fyrsta langferð min atvikað-
ist. Veit þó nú, að ég var þá að
yfirgefa fæðingarstaðinn minn,
Járngerðarstaði í Grindavík og
flytja til lögheimilis foreldra minna í
nýja skólahúsið við Skólaveg í
Keflavík.
Er ég spurði Magnús löngu síð-
ar, hvort ég og burðarkassinn
höfðum ekki sígið í á þesari löngu
gönguför, svaraði hann: „Onei -
ekki held ég það. Gvendur Ólafs-
Hafliði Magnússon.
son (þekktur Grindvíkingur á fyrri
hluta aldarinnar) tók nú stokkinn
stundum. Þú varst víst ekki gamall
þá”. Báðir voru þeir Magnús og
Guðmundur sporléttir og þrek-
menn góðir. Fárra marka lífvera
og stokkur, sem bakaríis bakkelsi
var verndað í þegar farið var í
kaupstað, mun því ekki hafa þyngt
þá verulega á þesari göngu, en
það mun hafa tekið um 5 tíma að
ganga þessa leið. Eftir að ég
komst til vits og ára átti ég eftir að
kynnast Magnúsi og Hraunsfólk-
inu nánar að öllu góðu, enda vin-
skapur mikill milli fjölskyldnanna á
Hrauni og Járngerðarstöðum. í
bernsku kom ég þar oft og gisti
stundum. Ég fann að mér var tekið
ákaflega vel - kannski naut ég
þess að ég bar nafn Jóns Hafliða-
sonar, einstaks Ijúfmennis og
Sigríður Jónsdóttir.
gæða drengs er féll fyrir Hvíta-
dauðanum 25 ára gamall.
Magnús Hafliðason er nú einn
lifandi af 8 Hraunssystkinunum.
Hann var þeirra yngstur, fæddur
21. nóv. 1891. Átti því níutíu ára
afmæli í haust. í 85 ár var heimili
hans að Hrauni eða þar til fyrir 5
árum að hann og Anna Guð-
mundsdóttir, síðari kona hans,
fengu vist að Elliheimilinu Grund í
Reykjavík. Foreldrar hans bjuggu
góðu búi með nytjar bæði af landi
og úr sjó, en þau voru Hafliði
Magnússon ættaður úr Árnes- og
Rangárvallasýslum og Sigríður
Jónsdóttir, Jónssonar Danni-
brogsmanns á Hrauni. Á uppvaxt-
arárum Magnúsar var fjölmenni á
Hrauni því að auk stórrar fjöl-
skyldu og margra hjúa á heimili
hans voru þrjár þurrabúðir (tómt-
hús) á landi Hrauns. Þær voru
Bakki, af sumum nefnt Litla—
Hraun, þar sem Hákon Sigurðs-
son og Guðmunda Gísladóttir
bjuggu. Hrauntún, þar bjuggu Ein-
ar póstur Árnason og Katrín Þor-
kelsdóttir uns þau fluttu til Kefla-
víkur. Sunnuhvoll var hið þriðja og
var lengst í byggð en þar bjó Jón
Engilbertsson, þúsund þjala
smiður, og Gróa Gísladóttir, stór
fjölskylda. Nokkru eftir 90 ára af-
mælið heimsótti ég Magnús og
Önnu að Grund. Þá rifjuðum við
upp sitthvað frá löngu liðinni tíð.
Fyrstu sjóferðina man hann
glöggt. Hann var á 6. ári er faðir
hans fór út í þarann með þrjá syni
sína. Blæjalogn var og sléttur sjór.
Þeir voru með skel i beitu og dró
hann 6 fiska áður en beitan þraut.
Ekki urðu sjóferðirnar fleiri þaö
sumariö en næstu sumur var hann
jafnan með á fjögurra manna far-
inu, sem var traustur og góður bát-
ur. Strax eftir fermingu var hann
svo alltaf fullgildur háseti á vertíð-
arskipunum um 50 vertíðir. Þeim
var róið úr Nesinu framan af ver-
tíð, en um sumarmál var farið að
landa heima í Hraunsvör ef fært
var. Sennilega hefur það verið ein
lengsta og erfiðasta sjávarganga
sem þekkist a.m.k. hér um slóðir.
Þegar við hugsum til þessa mikla
álags til viðbótar við erfiðið við ár-
ina, undrar mann þá þrautseygju
og dugnað, sem búið hefur í þess-
Úrvals vinnuskór.
VINNUFATABÚÐIN
Hafnargötu 61 - Sími 1075
Magnús Hafliðason.
um mönnum. Aðspurður sagði
Magnús að aldrei hefði heyrst
æðruorð eða van|aóknun yfir
þessu miklaálagi. Slíkurvartíðar-
andinn og löng þjálfun, sem gerðu
þetta fært. Það var því mikil fram-
för þegar vélar komu í vertíðar-
skipin - en Hraunsmenn voru
fyrstir austan Þórkötlustaðaness
að setja vél í bátinn og síðar kom
svo aðstaða til að vera eingöngu á
Nesinu. Öll sumur var róið á fjög-
urra manna farinu úr heimavör.
Stundum var þá Magnús einn á. í
einni af slíkum sjóferðum setti
hann í 180 punda lúðu. ,,Það tók
mig langan tíma að þreyta hana
og fá hana upp að borðstokknum,
svo að ég gæti sett í hana ífæruna.
Lokst tókst mér að ná henni inn í
bátinn. Það var gott búsílag,”
sagði Magnús. Þá var hann 61
árs.
Aldrei kvaðst Magnús hafa
komist í hann krappan á
sjónum
Var að vísu á sjó 24. marz 1916,
þá á 26. ári, en þá gerði eitt eftir-
minnilegasta fárviðri, sem sögur
fara af á þessari öld. Hraunsskipið
lenti þann dag farsællega vestur í
Staðarhverfi. Þá urðu margir
skipstapar og í þeim hrakningum
bjargaði skútan Ester frá Reykja-
vík 4 skipshöfnun frá Gindavík, en
skipin glötuðust öll og nokkur fleiri
sem fóru í spón þar sem þau bar
að landi vestur með ströndinni en
ekki fórust þar menn. Fyrstu ver-
tíðirnar sem Magnús réri var Haf-
liði faðir hans formaður síðar tók
Gísli bróðir hans við formennsku
en Magnús tók svo við for-
mennsku af honum síðari árin.
Þegar hann hætti sjómennsku, á
sjötugsaldri fór hann að vinna í
Hraðfrystihúsi Grindavíkur og svo
í Hraðfrystihúsi Þórkötlustaða, er
það hóf fiskvinnslu, en það var 4
km nær heimili hans. Þar vann
hann fram undir það að hann flutti
tíl Reykjavíkur. Fyrstu árin á
Grund vann hann dálítið að veið-
arfærum og leiðist nú að hafa ekk-
ert slíkt að bjástra við. „Mér leidd-
ist alltaf tímavinna, ” sagði Magnús
FAXI - 32