Vísbending - 27.06.2008, Blaðsíða 2

fjárfestingabankastarfsemi enda er gósentíð
þeirri sem hefur einkennt markaði að
undanförnu nú lokið. Endurmat áhættu á
fjármálamörkuðum heimsins getur orðið
til þess að bankinn einbeiti sér meira að
hefðbundinni bankastarfsemi. Meðan
aðstæður eru slæmar mun hann einbeita sér
að hagræðingu og ná betri samþættingu.
Viðhorf hinna bankanna eru á svipuð.
Kaupþing ákvað að hætta við fyrirhuguð
kaup á NIBC banka því að líklegt er að
þau kaup hefðu torveldað fjármögnun
bankans í framtíðinni í stað þess að
auðvelda þau. Vegna þess að kaupin höfðu
verið fjármögnuð að fullu hefur Kaupþing
nú gríðarlega góða lausafjárstöðu.
Dótturfélög Kaupþings í Bretlandi hafa
verið endurskipulögð. Eignaleigustarfsemi
Kaupþings & Singer & Friedlander
hefur verið seld og hrávörufjármögnun
lögð niður, enda samrýmist það ekki
kjarnastarfsemi Kaupþings. Bankarnir
hafa allir sagt upp starfsfólki en þó einkum
Glitnir. Efnahagsreikningurinn á eftir að
vaxa minna en undanfarin ár og bankarnir
munu einbeita sér frekar að því að draga
úr kostnaði og efla innri vöxt fremur en
stórum uppkaupum á erlendum bönkum.
Aukin innlán
Stóru bankarnir halda allir áfram að
auka innlánastarfsemi til
þess að draga úr áhættu.
Icesave frá Landsbankanum
og Kaupþing Edge er
mikilvægur hluti af þessari
þróun, en það eru netbankar
með sparifjárreikningum sem
hafa verið settir á laggirnar
í Evrópulöndum. Þeir eru
einungis á netinu og bera
hærri vexti en gengur og
Mynd 2: Úrvalsvísitalan blá á vinstri skala. Gengi bréfa
í Kaupþingi rauð á hægri skala.
Bankarnir í kröppum sjó
Frá !ví a" bankarnir voru einkavæddir um sí"ustu aldamót hafa !eir vaxi" gífurlega hvernig sem á
!a" er liti". #etta hafa !eir gert me" miklum fjárfestingum í ö"rum fjármálafyrirtækjum og örum
innri vexti. Eignir !eirra hafa vaxi" úr 96% af landsframlei"slu ári" 2000 í nífalda landsframlei"slu.
Glitnir er nú me" starfsemi í 11 löndum, Landsbanki Íslands í 16 löndum og Kaup!ing í 13. Til a"
átta sig á stær" bankanna er hægt a" sko"a beta gildi !eirra. Beta gildi hlutabréfa s$nir sveiflur !eirra
sem hlutfall af sveiflum marka"arins og á a" gefa nokku" gó"a mynd á fyrirtækjaáhættu umfram
marka"sáhættu. Beta gildi bankanna eru eru öll mjög nálægt einum e"a frá 0,88 hjá Glitni uppí 1,14
hjá Kaup!ing. #a" !$"ir a" bankarnirnir og marka"urinn hafi sveiflast í takt. Mynd 1 s$nir einmit t
hvernig hve sveiflur Kaup!ings og marka"urinn eru nau"alíkar.#a" sem skekkir myndina !ó töluvert
er stær" bankanna á marka"i en Glitnir, Kaup!ing og Landsbankinn eru me"al fjögurra stærstu
fyrirtækja í kauphöllinni. #eir hafa töluver" áhrif á vísitöluna og gefur beta gildi" !ví óréttmæta
mynd af áhættu. Líklegra er a" !essu sé öfugt fari" hér á Íslandi og s$ni a" marka"urinn sveiflist í
takt vi" bankanna. Bankarnir eru !ví allrá"andi á marka"i.
Mynd 1: Úrvalsvísitalan blá á vinst i skala. Gengi bréfa í Kaup!ing rau" á hægri skala.

Heimild: Reikna" úr gögnum frá Landsbanka Íslands

Breyttar forsendur
Á haustmánu"um 2007 fór a" bera til tí"inda. Húsnæ"ismarka"urinn í bandaríkjunum haf"i
hruni".Stór hópur fasteignaeiganda höf"u í raun og fólk me" líti" lánshæfimat haf"i ekki lengur efni
á a" grei"a húsnæ"islánin sín. Fjármálafyrirtæki í Bandaríkjunum og Evrópu sem höf"u keypt slík lán
í skuldavafningum !urftu nú a" afskrifa slík lán fyrir hundru" milljar"a dollara. Ljóst er a" óe"lilega
var sta"i" a" lánveitingum og ekki liggur ljóst fyrir hverjir nákvæmlega eiga !essa skuldvafninga. #ví
Heimild: Reiknað úr gögnum frá Landsbanka Íslands.
2 V í s b e n d i n g • 2 3 . t b l . 2 0 0 8
Styrkar stoðir
Fyrrnefnd dýfa reyndist dulbúin blessun
fyrir stóru bankana því að nú standa
bankarnir sterkari gagnvart lausafjárkreppu.
Þeir virka því í ágætu standi miðað við
ytri aðstæður. Allir sýndu þeir þokkalegan
hagnað árið 2007 og hafa allir fína
eiginfjárstöðu. Arðsemi kjarnastarfseminnar
er sambærileg við aðra banka í Norður-
Evrópu og hefur í raun verið það undanfarið
ár. Þeir eru ekki heldur í vandræðum með
lausafé en Kaupþing og Landsbankinn
gætu báðir verið án fjármögnunar í meira
en ár án þess að það bitnaði nokkuð á
rekstrinum og lausafé Glitnis þykir einnig
fullnægjandi. Aðrar kennitölur benda
einnig til þess að bankarnir standi traustum
fótum. Kreppa íslensku bankanna stafar
því ekki af lausafjárskorti heldur fremur af
lítilli trú fjárfesta. Trú fjárfesta á bankana
endurspeglast í skuldatryggingarálaginu.
Það segir til um hve háa vexti yfir
millibankalánum bankarnir þurfa að greiða
og fer það eftir tiltrú lánveitenda. Í dag
nemur skuldatryggingarálag 450 punktum
hjá Landsbankanum og um 700 punktum
hjá Glitni og Kaupþingi. Þetta þýðir að
fjárfestar telja nokkrar líkur á að bankarnir
geti ekki staðið í skilum. Stjórnendur
bankanna eru á einu máli um að
skuldatryggingarálag á bönkunum sé of hátt
og endurspegli engan veginn stöðu þeirra.
Sigurður Einarsson, stjórnarformaður
Kaupþings, hefur sagt að hann telji að
skuldatryggingarálag bankanna sé neikvæð
bóla sem hafi myndast vegna neikvæðrar
umfjöllunar sumra erlendra fjölmiðla og
greiningaraðila. Lárus Welding, forstjóri
Glitnis, segir í ársskýrslu Glitnis 2007 að
það sé verkefni bankans að vinna með
yfirvöldum og fylla upp í það þekkingarskarð
sem myndast hefur. Yfirvöld hafa brugðist
vel við kalli bankanna og hefur Geir H.
Haarde forsætisráðherra verið duglegur við
að skýra út stöðu bankanna erlendis. Hann
sagði í viðtali við breska fjármálatímaritið
Financial Times að bregði eitthvað út af hjá
bönkunum, þá muni ríkisstjórnin bregðast
við á ábyrgan hátt rétt eins og aðrar
ríkisstjórnir myndu gera.
Aðrir bankar fóta sig misvel í kreppunni.
Hagnaður Icebanks árið 2007 nam 1.616
milljörðum sem er 71% lækkun frá árinu
áður. Ef tekinn er seinasti ársfjórðungur
2007 og fyrsti 2008 hefur hins vegar verið
tap upp á ríflega sex milljarða. Tapið stafar
annars vegar af gengistapi á markaðsbréfum,
þá einkum bréfum í Exista, og hins vegar
af varúðarniðurfærslum. Hagnaður af
kjarnastarfsemi bankans var þó hærri árið
2007 en árið á undan. Svipaða sögu er
að segja um SPRON en hagnaður hans
nam þremur milljörðum á síðasta ári,
sem er þriðjungur af hagnaðinum 2006.
Á fyrsta ársfjórðungi nam tap eftir skatta
hins vegar 8,4 milljörðum. Þar af nemur
gengislækkun í Exista 8,2 milljörðum.
Hagnaður var af grunnrekstri. Arðsemi
eiginfjár af grunnrekstri fyrir skatta var
15,4%. SPRON hefur fjármagnað eina
stóra lánið sem fellur í gjalddaga á árinu.
Hagnaður í Straumi Burðarási lækkaði um
helming milli ára og var 192 milljónir evra
á síðasta ári. Arðsemi eiginfjár var 11,3%
og eiginfjárhlutfall 23,7% sem verður að
teljast nokkuð gott. Fyrsti ársfjórðungur
þessa árs skilaði svo 22,3 milljónum evra.
Viðbrögð við áföllum
Þó að stoðirnar séu sterkar þarf samt
að bregðast við aðstæðum. Þannig gerir
Landsbankinn ráð fyrir að hægja muni á
Mynd 3: Nokkrar lykiltölur úr rekstri bankanna 2007.
er endum fjármálamörku!um. "a! g rir fjárfesta hrædda um a! bankarnir geti ekki fjármagna! sig
vegna vantrúar fjárf st .
Heppileg d!fa
Í byrjun árs 2006 jókst skuldatryggingaálag bankanna. Gengi krónunnar lækka!i miki! í kjölfar #ess
a! lánshæfismat #eirra lækka!i og #eir voru miki! gagnr$ndir í erlendum fjölmi!lum. Sett var út á
hra!an vöxt #eirra, krosseignatengsl og mikla yfirvofandi endurfjármögnunar#örf. Bankarnir
brug!ust fljótt vi!, me!al annars me! betri uppl$singagjöf, minni krosseignate gslum og me! #ví a!
lengja #ann tíma sem #eir geta veri! án aukafjármagns. Einnig hafa allir bankarnir auki! fjölbreytni í
fjármögnun sinni, til dæmis me! auknum innlánum.
Mynd 3: Nokkrar l kiltölur úr rekstri bankanna 2007.
Landsbankinn Glitnir kaupthing
2007 2006 2007 2006 2007 2006
Ar!semi eiginfjár - ROE 27,1% 36,3% 19,3% 39,4% 23,5% 42,4%
Eiginfjárhlutfall - CAD 11,7% 14,8% 11,2% 15,0% 11,8% 15,0%
Hlutfall innlána af útlánum 70,3% 47,5% 27,5% 36,7% 29,0% 42,0%
Kostna!arhlutfall 58,0% 53,0% 57,0% 38,0% 47,5% 35,9%
Eiginfjár#áttur A - Tier 1 10,1% 13,0% 8,1% 10,8% 9,6% 10,5%
Heimildir: Ársk!rslur bankanna 2007
Styrkar sto"ir
Fyrrnefnd d$fa reyndist dulbúin blessun fyrir stóru bankana #ví a! nú standa bankarnir sterkari
gagnvart lausafjárkreppu. "eir virka #ví í ágætu standi mi!a! vi! ytri a!stæ!ur. Allir s$ndu #eir
#okkalegan hagna! ári! 2007 og hafa allir fína eiginfjárstö!u. Ar!semi kjarnastarfseminnar er
sambærileg vi! a!ra banka í Nor!ur-Evrópu og hefur í raun veri! #a! undanfari! ár. "eir eru ekki
heldur í vandræ!um me! lausafé en Kaup#ing og Landsbankinn gætu bá!ir veri! án fjármögnunar í
meira en ár án #ess a! #a! bitna!i nokku! á rekstrinum og lausafé Glitnis #ykir einnig fullnægjandi.
A!rar kennitölur benda einnig til #ess a! bankarnir standi traustum fótum. Kreppa íslensku bankanna
stafar #ví ekki af lausafjárskorti heldur fremur af lítilli trú fjárfesta. Trú fjárfesta á bankana
endurspeglast í skuldatryggingarálaginu. "a! segir til um hve háa vexti yfir millibankalánum bankarnir
#urfa a! grei!a og fer #a! eftir tiltrú lánveitenda. Í dag er nemur skuldatryggingarálag 450 punktum
hjá Landsbankanum og um 700 punktum hjá Glitni og Kaup#ingi. "etta #$!ir a! fjárfestar telja
nokkrar líkur á a! bankarnir geti ekki sta!i! í skilum. Stjórnendur bankanna eru á einu máli um a!
skuldatryggingarálag á bönkunum sé of hátt og endurspegli engan veginn stö!u #eirra. Sigur!ur
Einarsson, stjórnarforma!ur Kaup#ings, hefur sagt a! hann telji skuldatryggingarálag bankanna sé
neikvæ! bóla sem hafi myndast vegna neikvæ!rar umfjöllunar sumra erlendra fjölmi!la og
greiningara!ila. Lárus Welding, forstjóri Glitnis, segir í árssk$rslu Glitnis 2007 a! #a! sé verkefni
bankans a! vinna me! yfirvöldum og fylla upp í #a! #ekkingarskar! sem myndast hefur. Yfirvöld
hafa brug!ist vel vi! kalli bankanna og hefur Geir H. Haarde forsætisrá!herra veri! duglegur vi! a!
sk$ra út stö!u bankanna erlendis. Hann sag!i í vi!tali vi! breska fjármálatímariti! Financial Times
a! breg!i eitthva! út af hjá bönkunum, #á muni ríkisstjórnin breg!ast vi! á ábyrgan hátt rétt eins og
a!rar ríkisstjórnir myndu gera.
Heimildir: Ársskýrslur bankanna 2007.