Straumar - 01.10.1929, Síða 13

ijTEAUMAH
155
talið ritað af honum fram á síðustu tíma, en það er afar-
mikið vafamál, að svo sé, en fáir treystast þó til að skera
úr því með neinni vissu. Það, sem á móti því mælir, er
helzt þetta: Stórir kaflar í því eru nærri orðréttir eins og
í Kolossabréfi Páls og' þykir það grunsamlegt og benda
frekar til þess að einhver annar hafi samið Ef. upp úr
Kol. og eignað Páli. Aðrir benda á, að það sé eðlilegt, þar
eð Páll hafi samið bæði bréfin nærri samtímis. Orðfærið
og stíllinn á Ef. er ólíkt því sem annars hjá Páli, svo að
greinilegur mismunur er á því. Ennfremur er guðfræði
Ef. að ýmsu leyti ólík Páls. Bréfið hefir hinsvegar verið
eignað Páli svo lengi, sem sagnir eru um það, éða frá því
um 100 f. Kr., og þykir óliklegt, að hægt hefði verið svo
snemma að koma fram falsbréfi, er éignað væri Páli, svo
skömmu eftir dauða hans. Ástæður með og mót eru þann-
ig vaxnar, að ómögulegt er að skera úr.
En ef Páll hefir skrifað bréfið, er hinsvegar ómögu-
legt, að það sé skrifað söfnuðinum í Efesus sérstaklega,
og reyndar ekki heldur þó annar sé höf. Páll var nauð-
kunnugur söfnuðinum í Efesus, en þess sér hvergi merki
í bréfinu; það er eins ópersónulegt og frekast er hægt.
Þá er annað. Ýms gömul handrit sleppa orðunum ,,í Ef-
esus“ í kveðjuávarpinu (1, 1), og einn „villutrúarmaður“,
Markíon, sem snemma á 2. öld „lagaði“ ýms rit N. T. eftir
því sem honum þótti betur, setur í stað þess í „Laodikeu“,
en til þess gat hann ekki haft neinar trúfræðilegar ástæð-
ur. En Laodikea er borg í Litlu Asíu, ekki langt frá Efe-
sus. Skýringin á þessu öllu gæti helzt verið sú, að
Efesusbréfið hafi verið umburðarbréf til margra safnaða
í ýmsum borgum Litlu Asíu, hver söfnuður tekið afrit af
því og eignað sér það. En með því að Efesus var merkust
þessara borga, hafi bréfið breiðzt út þaðan til vesturlanda,
en Markion hafi fengið sitt eintak frá Laodikeu. Þessi til-
gáta getur því staðizt, hvort heldur Páll hefir skrifað
bréfið eða ekki, og er mjög sennileg. Ef Páll hefir skrifað
bréfið, mun það skrifað árið 60—61 í varðhaldinu í Róm.
Ef einhver annar er höfundur þess er ekki hægt að
ákveða það nánar en milli áranna 60 og 90 e. Kr„ því að í