Nýi tíminn - 01.05.1937, Blaðsíða 3

NÍI TIMINN
IsW æsta, ní íeriir aj staja fraitlð línaf
Meirihluti Islensku þjóðarinn-
ar erui bændur, verkamenn,
fiskimenn og millistéttarfólk.
Þorri þessara; stétta býr við
mjög léleg kjör og af völduim>
auðvaldskreppunnar þrengist
kostur þeirra, með hverju ári.
Atvinnuleysið þjáir verkamann-
inn, skuldafjötrarnir þrengja að
bóndanum, arðurinn af striti
fiskimannsins fer í hít hring-
anna og útgerðaranðvaldsins, fá-
teektin herjar millistéttarmann-
inn sífelt meir og meir, dýrtíðin
er hlutskifti þeirra allra í sam-
einingu — fámenn auðmanna-
klíka hirðir gróðann af striti
þeirra allra og m;a;tar krókinn.
Æskulýðs alþýðunnar býður í
flestum tilfellum hlutskifti for-
eldranna. örbyrgðin, sem lam-
að. hefir viljaþrek og starfsþrótt
íslenskrar alþýðu fellur einnig í
hlut æsku. hennar. Æskulýður ís-
lenskrar alþýðu stendur and-
spænis þeirri .hörmulegu stað-
reynd, að þjóðskipulag auðvalds-
ins hefir svift hann lífs- og
þroskaskilyrðum — einföldustu
og sjálfsögðustu mannréttindi
eru frá honum. tekin, og ávöxt-
urinn verður vonleysi og upp-
gjöf, unga fólkið glatar trúnni á
lífið og framtíðina.
Eg mun í þessari grein ein-
ungis ræða lítilsháttar um lífs-
og menningarskilyrði sveita-
æskunnar. En kjör hennar og
framtíðarmöguleikar eru nú
með þeim hætti að full nauðsyn
er gagngerðra breytinga. Þó því
verði ekki neitað, að ým6ar ráð-
stafanir hafi verið gerðar á
seinni á.rum tdl bóta. Hinsvegar
er svo margt ógert í þeim. efn-
um að fuIJ þörf er á fullum and-
vara af hálfu æekunnar sjálfrar,
ef þeim árangri á að verða náð,
sem er höfuðskilyrði þess, að
æska sveitanna eigi tilveru og
lífsskilyrði fyrir höndum og
þurfi þessvegna ekki að flýja á
mölina.
Unga fólkið, sem er að vaxa
upp í sveitunum hefir án efa
fulla löngun til að gerast þar
landnemar, rælrta landið og láta
héruðin njóta krafta, sinna og
orku. En hvað stoðar slíkt þeg-
ar öll sund virðast lokuð, engir
möguleikar fyrir hendi. Tekjur
búanna, með núverandi rekstr-
arfyrirkomulagi, hrökkva vart
fyrir brýnustu, nauðeynjum
heimilanna og afborgunum af
lánum í banka og aðrar lánstofn-
anir.. Stór hluti bændanna og
skylduliðs þeirra verða af þess-
um orsökum að neita sér um
flest lífsþægindi, og á þó fult í
fangi með að berjast í bökkum.
Slíkt ástand er tæplega til þess
fallið að glæða fcrú á íslenslcum
landbúnaði og framtíð sveitabú-
skapar í vitund þeirrar æsku,
sem lifir þrœkaár sín við slíkar
aðstæður.
Ef ekki á. að horfa til fullkom-
innar auðnar og sveitjrnar bók-
staflega að tæmast af ungu
fólki , má það tieljast augljóst
mál, að hór er brýn nauðsyn
einhverra úrbóta. Æskan getur
ekki gert sér að góðlu hcgvær-
ar bollaleggingar og skáldlegar
imyndanir um bláma fjallanna
og hollustui sveitajífsins, meðan
skilyrðin eru ekki sköpuð til að
njóta saamilegs menningarlífs
við þessar ágæfcu. aðstseður.
Til þess að úr þessum vand-
kvæðum verði bætt og viðun-
andi skilyrði sköpuð til menn-
ingarlífs í svedtum landsins,
þarf átak sameinaðrar æsku.
Félög æskumannanna þurfa að
láta þessi mál meira til sín taka
en hingað til hefir verið. Án þess
að æskujýðuí’inn sjálfur vakni
til sameiginlegrar og. sterkrar
meðvitundar u,m rétt sinn til
efnalegrar afkomu og heilbrigðs
lífs, er lítt hugsanlegt að nokk-
ur veruleg bót verði ráðin á
vandamálum! hans.
Land vorfc er ríkt af náttúru-
gæðum og óteJjandi möguleikum
til bjargar, stórvaxin úrlausnar-
efni bíða starfsfúsra handa, sem
ekki fá að leggja fram orku sína
og krafta. Æskan tapar vonum
sínum og glatar traustinu á
sjálfa sig, ef ekld er aðgert 1
tíma. Og síðast en ekki sístc Án
nokkurra raunhæfra. aðgerða í
vandamájum1 æskunnar af hálfu
löggjafarvalds og ríkisstjórnar.
halda óvandaðir stjórnmála-
spekúlantar og umboðsmenn er-
lendrar kúgunarstefnu, blekk-
ingum sínum og lýðskrupii að
fólkinu. Einmitt það ástand sem
nú ríkir í, atvinnu- og fjárhags-
rnálum unga fólksins, er up]>
lögð gróðrarstía fyrir fasism-
ann. Þessvegna hlýtur það að
verða almenn krafa allra frjáls-
lyndra, manna, að vinstri flokk-
arnir í landinu taki höndum
saman til úrlausnar í æskulýðs-
málunum og hviki þar hvergi
frá marki, þó það kosti hörð á-
tök og stranga baráttu við þá
örfáu fjárplógsmenn, sem sitja
á rétti yfirgnæfandi meirihluta
þjóðarinnar. G. V.
Þróun íhalds og auövalds á Islandi.
Reykvíkingar úti á landi!
Kjósið strax, D-listann!
Þróun Framsóknarflokksins
á síðustu árum.
Framsóknarflokkurinn hefir
frá öndverðu og fram á þennan
dag skoðað sig sem liinn eina
flokk, er bændum landsins bæri
að fylkja sér um í hagsmuna-
baráttu sinni. Og með liinunx
róttæku slagorðum sínum hefir
flokkurnn uppskorið mikið og
örugt fylgi meðal frjálslyndari
liluta sveitaalþýðunnar. Það
liefir verið tiltölulega auðvelt
fyrir flokkinn að sýna bændxim
fram á, að hann væri sá eini
flokkurinn uppskorið mikið. og
við það, að létta undir lífsbar-
óttu þeirra. Bændur munu
minnast valdatímabils íhalds-
ins frá gamalli tíð og hafa eðli-
lega ekki komið auga á að þeir
gætu átt samleið með þeim
flokki í landsmálum. Þvi þrátt
fyrir alt glamur ilialdsins unx
að það væri flokkur allra stétta,
jafnt smáframleiðenda, vinnu-
kaupenda og vinnuþiggjenda,
þá hefir meiri hluti íslenskrar
alþýðu löngu séð í gegnum þau
falsrök. Alþýðan veit, að ást
íhaldsins snýst að öllu leyti um
stóratvinnurekendur, stórkaup-
menn og allskonar braskaralýð.
Og blöð þess flokks þreytast,
aldrei á að verja með oddi og
egg allskonar spillingu og beina
glæpi, sem þróast í skjóli einka-
framtaksins. Þetta liefir alþýða
landsins löngu séð, það hefir
verið sameiginlegt sjónarmið
bænda og verkamanna. Það hef-
ir þvi verið létt verk hjá Fram-
sókn að sýna yfirburði sína
sem flokks bændanna fram yfir
íhaldið. Alþýðuflokkurinn hefir
alla sína tíð með öllu vanrækt
það, að starfa nokkuð að fylgis-
öflun sósíalisnxans í sveitum.
Þess vegna liafa órökstuddustu
slagorð ihaldsins alt frarn á
þennan dag, unx að stefna
þeirra væri sú að taka ætti alt
af öllum o. fl. álíka spakmæli,
átt sér talsverðan liljómgrunn
meðal sveitamanna. Og þeir
munu áreiðanlega vera teljandi
þeir bændur landsins, er fylgja
Alþýðufl. að málum. Hvernig
hefir þá Framsókn notað þenn-
an trúnað bænda eftir að hún
nxeð fylgi þeirra hefir verið í
valdaaðstöðu um 10 ára skeið?
Flokkurinn telur, að það sé
bæði margt og mikið, og þvi
skal ekki neitað hér, að ýmis-
legt. hefir Framsókn vel gert til
hagsbóta fyrir bændur. Og þó
nxunu nú sakir standa þannig
í sveitum landsins víðast hvar,
að sumpart er flokkurinn þar í
minni liluta fyrir hinu opinbera
ihaldi, Sjálfstæðisflokknum ein-
um, eða þá í félagi við afleggj-
ara þeirx-a, Bændaflokkinn.
Framsókn hefir grundvallað
fylgi sitt í sveilum á tvennan
liatt.. í fyrsla lagi með því að
sýna fram á beinan fjandskap
ílialdsins til vinnandi stétta
landsins yfirleitt og í öðru lagi
með róttækum slagorðunx um
alhliða viðreisn landbúnaðarins
eins og það hefir heitið. Hvað
fyrra atriðið snertir hefir mál-
flutningurinn verið mjög auð-
veldur, en lxvað síðara atriðið
snertír hefir verið mun erfiðara
fyrir flokkinn að benda á eigin
ágæti. Og þrátt fyrir ýmsa við-
leitni flokksins í þá átt, hefir
hitt verið mjög áberand' livað
róttækar óskir liðsmanna
flokksins hafa verið látnar af-
skiftalausar. Það má nefna
tvennskonar dæmi. Um það bil,
semi l'lokkurinn var að. komast til
valda liamraði Ixann sífelt á ó-
réttmæti ríkjandi tollalöggjafar
og taldi sig sjálfkjörinn full-
trúa fólksius í því að vinna að
yfirfærslu gjaldanna á ,5breiðu
bökin“ þeirra ríku og tekjuháu
i landinu. Bændur tóku undir
þetta kjörorð og konxu flokkn-
um til valda. En í þessu efni
hafa þeir orðið fyrir sárurn
vonbrigðum. Þeir jnunu hafa
átt mjög erfitt með að koma
auga á að lífsnauðsynjar þeirra
lækkuðu í verði fyrir aðgerðir
stjórnarvaldanna. Hitt dæmið
er barátta flokksins fyrir hæfi-
legum launagreiðslum xir ríkis-
sjóði til opinberra starfsmanna
og einnig að því er snerti einka-
atvinnurekstur. Bændur tóku
þeirri kröfu flokksins með mik-
illi ánægju. En um fram-
kvæmd liennar hefir farið nxjög
á einn veg og tollana.
Báðar þessar ki'öfur flokks-
ins áttu sér mjög ríkan hljóm-
grunn meðal bænda og það
liefir orðið ógæfa Framsóknar,
að í framkvæmd þessara at-
riða hefir henni ekki tekist að
uppfylla almennar kröfur
kjósenda sinna. Slíkt hið sama
er að segja urn Alþýðuflokk-
inn, livað þessi tvö atriði snert-
ir. Með því að íhaldsöíl þess-
ara flokka hafa þarna ráðið
úrslitum eins og í fjöldamörg-
unx öðrum þýðingarmiklum
málum, hefir opnast greið leið
fyrir íhaldið, það íhald, sem
f jandsamlegast er ölln þvi, er
snertir liagsmuni alþýðu, til að
ná með sitt háværa lýðskrum
út til fólksins. Ihaldið hefir
hnýtt sér svipu úr vanefndum
loforðum þessara tveggja
flokka og lætur dynja á þeim
bæði liart og títt. Og það er
eftirtektarvert, að e. t. v. hefir
ihaldið aldrei orðið liáværara
nxeð lýðskrum sitt, aldrei grát-
ið heitari tárum hræsninnar,
en þegar núverandi stjórnar-
flokkar liafa gengið lengst í
áttina til hinnar beinu stefnu
íhaldsins, t. d. í tollamálum.
Ihaldið sjálft veit, að sú stefna
er svo óvinsæl, að þá fyrst get-
ur það náð sér verulega niðri
á andstöðuflokkum sínum,
þegar þeir eru að feta hinn
ljóta feril þess. Það veit ofur-
vel, að ummæli Jónasar frá
Hriflu, að Morguublaðs-stefnan
sé eins og fjörukaggi, sem all-
sé eins og tjörukaggi, sem alk
liöndla, eru rétt.
Þessar staðreyndir eru það,
sem fyrirliðar Framsókixar
ættu að athuga vandlega. Því
nær stefnu íhaldsins sem þeir
ganga, þess rneþr fjai'lægjast
þeir að berjast fyrir lxagsmuii-
um umbjóðenda sinna. Og þeir
lxafa dæmi reynslunnar fyrir
sér í því, að þess nxeir senx
þeir nálgast stefnu íhaldsins, i
réttu lxlutfalli við það snúa