Eldsvarnablaðið - 01.01.1938, Blaðsíða 7

ELDSVARNABLAÐIÐ
5
-seS u JTiuiaj} 'p •} J3' '.lusnci
mæli og gas streymir út. Þá er
undir tilviljun komið, hvort eftir
pví er tekið í tíma, svo að hægt
sé að fvrirbyggja skaða af því.
Þessi kerfi þurfum við að nota í
daglegu lífi, en við verðum líka að
taka áhættuna, sem þeim fylgir, en
reyna að minnka hana eftir inætti,
með skynsaml.’gri a'.hygli. Þetta er
samt sem áður þess eðlis, að engum
er uin að kenna, þótt ut af beri.
Orsakir bruna, sem stafa af þekk-
ingarleysi á beim varúðarreglum,
seni viðhafa þarf þegar um eld-
næm efni er að ræða, eru vitan-
lega margvíslegar. Það er eilt með-
al annars, að oft er notað benzín
til að hreinsa með ýmsan fatnað.
Er falnaðurinn þá stundum lagður í
bleyti í benzín, og er þetta helzt
gert um það leyti, sem þvottur er
Jjveginn, en þess hefur ekki æfin-
lega verið gætt, að fjarlægja benz-
ínið áður en kveikt var undir pott-
inum. Þegar svo glóð er komin
og hitar umhverfið, byrjar benz-
ínið að gufa, jafnvel þótt það standi
marga metra frá eldinum. Þá er
þess skammt að bíða, að eldblossa
slái um herbergið, og kviknar þá
í því, sem fyrir hendi er, og ef
fólk er inni, verður það oftast fyr-
ir minni eða meiri brunasárum. Þá
hefur vínbrugg ósjaldan orðið að
tjóni á líkan hátt. — Benzín ætti
jfirlelt ekki að hafa í htimahúsum.
Það eru til vms efni minna eld-
fim, sem farið er að nota til hreins-
;unar, t. d. white spritt og jafnvel
alyeg óeldfimt efni, sem heitirTri-
cloraethylin, þótt alinenningur hér
hafi ekki átt kost á að ná til þeirra
•enn. Þó munu apótekin hér nú liafa
fengið þessi efni.
Þá hefur oft orðið tjón af olíu-
véluin og prímusum. Með olíuvélar
skeður þetta vanalega vegna þess,
að vélarnar ná að ósa þangað til
■eldur frá kveiknum kemst niður í
olíugeyminn, en þá er ekki að sök-
uin að spyrja. Aftur á móti verður
oft skaði að prímusum af því, að
hausinn er stíflaður að nokkru leyti.
Þetta verður oft ekki lagað, þótt
nálar séu við hendina, og þá er
farið að pumpa sem fastast, en við
það getur botninn gengið undan
prímusnum en um leið verður
sprenging. Ég hef séð afleiðingar
af svona a.vikum of ar en einu
sinni, en jiessi áhöld hverfa nú óð-
um, þar sem rafmagn er notað.
Annars er ágætt ráð við litlar olíu-
vélar og prímusa, ef eldur kemst í
ol'una, aö hvolfa tómri fötu yiir
áhöldin, en sé það gert, er eldur-
inn dauður um leið. Takið aldrei
logandi prímu:, eða olíuvél í fang-
ið til að hlaupa með út. Afleiðingin
verður vanalega brunasár.
Þá eru tóbaksreykingar. stór Iið-
ur, þegar talað er um orsakir bruna.
Tóbak mun ná notað á flestum
heimilum, og þess utan á öllum
mögulegum stöðum, bæði á sjó og
landi, en hættan er að sjálfsögðu
mest innanhúss, og þá sérstaklega
þar, sem bólstruð húsgögn eru. Þar
er langverst að varast hættuna. Við
höfum t. d. tekið blað eða bók til að
lesa, og til þess að njóta þæginda
heima Ijjá okkur, meðan við erum
að eyða þeim mínútum, sem við
eigum eftir af matmálstímanum,
leggjum við okkur á legubekkinn,
en við eruiii ekki fyllilega ánægð,
við teygjum okkur eftir sígarettu
og eldspýtum, og nú er allt í lagi.
Ef.ir nokkurn tíma tökum við eftir
því, að ofan á okkur hrynur aska
frá sígarettunni, en með öskunni
hafa hrotið neistar, sem við förum
að eltast við að hreinsa, til þess
að þeir brenni ekki fötin okkar, en
við höfum ekki tekið eftir því, að til
hliðar við okkur flögraði eldsneisti,
sem lenti á legubekksfóðrinu, en
hann situr nú þarna samt, ofur sak-
leysislegur og veikburða, en hann er
háður sínu eðli, og byrjar strax að
slást fyrir tilverunni. Hann borar ser
í gegnum legubekksfóðrið og lendir
stoppinu við beztu móttökur, en
um þetta leyti yfirgefuin við her-
bergið. Við skulum nú samt fylgjast
með því, sem gerist í sambandi
við eldsneistann. Hann hressist við
smám saman, því þarna hefur hann
dottið í igóðan jarðveg. Hann byrj-
ar nú að vinna sig áfram til allra
liliða, en gengur erfiðleg'a í fyrstu,
vegna ]jess, a.ð gatið, sem hann
skildi eftir í fóðrinu, er lítið, svo
loftleysið verður til baga. Pessvegna
gengur allt seinna, en tíminn bæt-
ir úr þessu cins og mörgu fleiru, og
að hálftíma liðnum er kominn þarna
in.yndarlegur eldkökkur, sem vmn-
ur sér óðfluga braut. Þarna hefur
líka komið hjálp við það, að eld-
urinn komst niður að botni í stopp-
inu, en hjálpin er loftstraumur, sem
hitinn dregur ;ið sér, og súrefni
Ioftsins er sérstaklega góð næring
íyrir eldinn. Það skiptir ekki mörg-
um togum úr þessu. Eldtungurnar
þyrlast stað úr stað, og þegar við
komum af ur að herbrrginu, eru
húsgögnin okkar orðin að ösku-
hrúgu, eí þá ekki hefur meira að
orðið.
Ein brunaorsök er að verða tals-
vert algeng hér í Reykjavík, en
það er eldur frá miðstöðvarkötlum
húsa. Er það vanalega með þeim
hætti, að eldur frá miðstöðvarkatL'
kemst í eLdiviðarbirgðir eða að ver-
ið er að þurrka timbur eða annað
þvílíkt við katlana. Ég held, að
þetta* stafi af þekkingarleysi, og
þess vegna minnist ég á það hér.
Það eru sjálfsagt margir, sem vita
þaðv að miðstöðvarkatlar hafa vatns
fyllt rúm til hliðar við eldholið,
en það virðast ekki allir vita, að
bæði að framan og aftan er eld-
holið ekki cinangrað, og þar að
auki er reykrörið frá katlinum sér-
staklega varasamt, því að það hitn-
ar oft meira en rör frá öðrum eld-
færum, sem við notum, vegna þess,
að eldholið er þarna stærra. Það er
ekki ráðlegt að hafa neitt í nám-
unda við miðstöðvarkatlana, sein
kviknað getur í, að minnsta kosti
nær en í eins metra .fjarlægð, en
'aldrei yíir þeinr eða fratnundan eld-
holinu og við rörið bakatil. Þó að
klefar katlanna séu steyptir í hólf
og gólf, reykfyllast húsin, og að
nóttu er þetta sérstakléga hættu-
legt íbúum húsanna. Auk þess veld-
ur það sóti og óhrcinindum uin allt
húsið. En þess ber líka að gæta, að
í f jölda húsa hér eru timburloft yfir
miðstöðvarkötlunum, og þótt víða
sé múrhúðað neðan á þau, er það
aðeins hjáfp í stutta stund, en engin
trygging eða vörn til lengdar. Þá
virðast tvö áhöld, sem inikið eru
notuð hér, verða oft að tjóni, nefni-
!ega straujárn, sein tengd eru við
rafleiðslur, og svonefndir geislaoín-
ar. Straujárnin eru, því miður, oft
skilin eftir . standandi á borði eða
bretti, með fullum straumi. Stund-
um eru ófullnægjandi járngrindur
undir þeim, siundum undirskálar
eða annað þvílíkt. Eftir nokkurn
tífna er svo járnið búið að brenna
sig niður úr borðinu, hangir þá í
snúrunni, en borðið logar áfram.
Kippið tengi-klónni æfinlega úr,
þegar þér gangið frá straujárni.
Um geislaofnana er það að segja,