Frjálst land - 13.10.1941, Blaðsíða 3

FRJÁLST LAND
3
OtæfilBit verölai á ðllin iDnlendnm afnrOnm
Hvað veldur vöntun-
inni?
Hvað v.erður um mjólkina oa
smjörið?
Ekki er vitað að minni fram-
leiðsla sé nú á mjólkurafurðum
en verið hefir undanfarin ár.
Eigi að síður bregður svo við,
að hvergi er hægt að fá íslenskt
smjör í versiunum bæjarins.
Verða því sjúklingar og ung-
börn að nærast á smjörlíki.
Svipað er að segja um egg,
þau eru lítt fáanleg.
Hvað mjólkina snertir, þá er
hún oft á tíðum eklti fáanleg
eftir hádegi á daginn.
Þess vegna spyrja menn: hvað
verður um mjólkina, smjörið og
eggin? Bæjarbúar eiga rétt á
því að það verði tafarlaust at-
hugað, hvað veldur þessari
vöntun. Vitað er að setuliðið
hefir aðgang að og kaupir þess-
ar vörur í frjálsri samkepni við
hæjarbúa, að svo miklu leyti.
sem þær fást í verslunum bæj-
árins.
En hvað verður um smjörið
er mönnum ráðgáta, því af því
fæst ekkert í bænum. Og menn
spyrja: Er það alt flutt út 'úr
landinu? Er setuliðinu selt það
af þessum ástæðum ekki skjól
yfir höfuðið.
Og virðist nú fuil ástæða til
að gefa út bráðabirgðaiög, sem
• banna íslenskum húseigendum
að leigja setuliðsmönnum og'
sem jafnframt leggja þær skyld-
ur á herðar þeim húseigendum,
er leigt hafa setuliðinu, að segja
því húsnæði upp með löglegum
tyrirvara, þó þessi ráðstöfun
komi ekki að notum í bili, þá
losna við það allar íbúðir og
skrifstofur, sem setuliðið hefir,
innan stutts tíma.
Ein af þeim ráðstöfunum, sem
bæjarstjórn hefir gert, er, að
fá lánað byggingarefni hjá setu-
Jiðinu til að byggja bráðabirgða-
slíýli yfir íslenska ríkisborgara.
Virðist svo sem setuilðsmenn
hefðu sjálfir getað bygt úr þessu
efni fyrir sína menn, sem eru
í íslenskum búsum. En í sam-
bandi við framkvæmd þessa
máls, hvað viðvíkur bæjar-
stjórninni, má segja það, að
vafasamt sé að hún sé fær um,
að hafa þaö framkvæmdarvald
á hendi, sem bæjarbúar hafa
falið henni.
I Jjeint frá mjólkurbúunum? Eða
er því safnað saman á lager á
mjólkurlrúunum í von um meiri
verðhæklvun? Úr þessu verður
að fást skorið tafarlaust.
Hið óhæfilega verðlag.
ÖJlum hlýtur að vera ljóst,
að verðlag á öllum innlendum
fæðutegundum er orðið óhæfi-
lega hátt. Mjólkin er nú seld á
kr. 0,80—0,84 Itr., smjpr kr. 9,95
kg., egg kr. 13,00 Itg., saltlijöts-
tunnan kr. 400,00 og kartöfln-
og rófupokinn í kr. 27,50. Þótt.
kaupgjald hafi hækkað allveru-
lega, þá eru margar stéttir í
þessu bæjarfélagi, sem aðeins
hafa fengið óverulega dýrtíðar-
uppbót, sem neniur ekki hlut-
fallslega svipað því þeirri verð-
hækkun, sem orðin er á þessuni
vörum.
Hvað líður skipulagn-
ingunni á framleiðslu
mjólkurafurðanna?
Sala mjólkurafurða hefir ver-
ið skipulögð. Það hefir tekist
þannig að þær eru að sumu leyti
ófáanlegar og seldar við óhæfi-
legu verðj. En hefði ekki verið
réttara að skipuleggja fram-
Ieiðslu þessara afurða fyrst. Vil
ég í því. sambandi benda á, að
eðlilegast væri að allir sem
st.unda mjólkurframleiðslu og
búa í nágrenni Reykjavíkur,
væru skyldaðir til að selja alla
sina mjölk óunna í bæinn. Við
það ynnist að mjólkin yrði síð-
ur skemd (súr), þegar hún er
seld hér á markaðinum. En, láta
svo þær sveitir, sem l'jær eru,
vinna úr allri sinni mjólk og
verðjafna svo milli þeirra, sem
framleiða unna og óunna mjólk.
Ennfremur ætti að stuðla meir
að því, að þeir bændur, sem sitja
jarðir, sem eru vel 'fallnar til
nautgriparæktunar gætu aukið
stofn sinn. Mætti meðal annars
gera það með því, að útvega
þeim ódýrara fóður og ódýrari
útl. áburð.
Leiðin er aukin framleiðsla
mjólkurafurða og annara inn-
lendra fæðutegunda, er seldar
séu við hæfilegu verði, en ekki
léleg og lítil framleiðsla seld
við óhæfilegu verði.
Lög um verðlag á öll-
um innlendum fæðuteg-
undum.
Alþingi og ríkisstjórn verða
tafarlaust að setja hámarksverð
á allar innlendar fæðutegundir
og leggja til grundvallar sann-
gjarna verðhækkun frá því fyr-
ír stríð miðað við dýrtíðarupp-
bót þá, er veitt hefir verið oþ-
ínberum starfsmönnum síðan
stríðið hófst, þannig að verð-
hækkunin á innlendum afurð-
um sé í réttu hlutfalli við dýr-
líðaruppbótina. Það er sú eina
réttlætanlega verðhækkun
gagnvart neytendum og önnur
ekki. — Enda engin ástæða til
að lýða bændum sem aldir hafa
verið á kreppulánum og styrkj-
um undanfarin ár að beita slíku
verðlagi.
Lög er tryggi lands-
mönnum nauðsynlegt
magn af innlendum
íæðutegundum.
Einnig á Alþingi og ríkis-
stjórn að setja iög er banrii al-
gjörlega að selja setuliðsmönn-
um innlendar fæðutegundir,
nema að svo miklu leyti, sem
landsmenn geta án þeirra verið.
SETNING ALÞINGIS
Frh. af bls. 1.
kringumstæðum að stofna til
vandræða í sambúðinni við hið
erlenda setulið að svo miklu
leyti sem í okkar vaidi stendur.
Ennfremur krefjast ȇstands-
málin« og dýrtíðarmálin skjótr-
ar úrlausnar.
Hvað öll þessi mál snertir, þá
verður að krefjast þess, að um-
ræður .um þau fari fram fyrir
opnum dyrum, en ekki á leyni-
fundum, eins og átt hefir sér
stað um sum mál á undanfar-
andi þingum. Þingmennirnir
verða fyrst og fremst að skilja
það, að þeir eru þjónar þjóðar-
innar og að alt, sem þeir vinna
í umboði hennar, á hún heimt-
ingu á, að unnið sé fyrir opn-
um tjöldum. Suiriir vilja kanske
segja, að þingið sé ekki starf-
hæft, þa$ sem kosningar fóru
ekki fram, eins og log stóðu
til og þingmennirnir séu í raun
og veru umboðslausir og er það
i’étt. En vegna hins óvenjulega
ástands virðist rétt, að þeir
komi saman til skrafs og ráða-
gerða, þó þjóðin geti ekki tal-
ið sig bundna við ákvarðanir
þeirra að svo miklu leyti, sem
þeir kunna að ráða máliun
hennar á óheppilegan hátt. En
Eftirhreytur fisk-
sölusamninganoa
Síðan fisksölusamningurinn
var undirritaður hafa þau tíð-
indi gerst, að skattur hefir ver-
ið lagður á ísaðan fisk til Eng-
lands, er nemur 6 d. pr. Stone,
og er hann ætlaður til að stand-
ast kostnað við dreifingu á fisk-
inum innanlands. Ennfremur
hefir annar skattur verið lagð-
ur á og greiðist hann af öllum
fiski, er seldur er fyrir hámarks-
vei-ð og nemur 8 d. pr. Stone.
Einnig hefir hámarksverðið
verið lækkað íír 80 í 70 sh. pr.
10 Stone.
Tilkynningin um þetta hefir
ekki borist beint til ísl. ríkis-
stjórnarinnar, heldur hefir þetta
frést í gegnum prívat sam-
bönd.
Hér er brotin sú'regla um við-
skifti milli þjóða, að þær til-
kynni hver annari opinberar
ákvarðanir, er snerta viðskifti
þeirra, strax og þær eru settar
á. Islensku ríkisstjórninni ber
tafarlaust að mótmæla þessari
niðurlægjandi aðferð um milli-
ríkjaviðskifti á bresku sendi-
herraskrifstofuna hér.
Annars eru þessar ráðstafanir
eðlilegt framhald af samning-
um þeim er voru á undan
gengnir um þessi mál.
En bráðlega fæst væntanlegá
úr því skorið, hvort mótmæli
ríkisstjórnarinnar gegn þessum
sköttum og lækkuninni á há-
marlísverðinu verða tekin til
greina.
En þegar alt kemur til alls,
þá ætlar fisksölusamningurinn
að verða þjóðinni dýr og ættu
þeir menn er að lxonum stóðu
ekki að koma oftar fram við
samningagerðir fyrir ríkisins
hönd.
KVENFÖLKIÐ OG SETU-
LIÐIÐ.
Svo vel sem breska og ame-
ríska setuliðinu hér Virðist hafá
verið séð l'yrir öllum þÖrfum,
þá virðist ekki vera saníræmi í
því, að það skuli ekki hafa að-
gang að nægum erlendum k'ven-
kosti.
aðalmálið, sem fyrir þinginu
liggur, er að ákveða, að kosn-
ingar skuli fara fram um alt
land n. k. vor. Verði það ekki
gert, ber ríkisstjóra að skerast
í Ieikinn.