Prentarinn - 10.09.1929, Blaðsíða 3

PRENTARINN
15
ÞROSKABRAUT FÉLAGSINS.
Um leið og íslenzkur prenlari hefir staðið 50
ár við kassann, er ekki úr vegi að rifja lítið eitt
upp þroskabraut félagsins.
17*/2 ári síðar en Kristinn Auðunsson byrjar
prentnám, er það, að Prentarafélagið er stofnað
sunnudaginn 4. apríl 1897. Stofnendurnir voru 12,
og er Kristinn einn af þeim. Fleiri prentarar unnu
þá að prentiðn í Reykjavík en þeir, er félagið
stofnuðu. Hurfu þeir síðan smátt og smátt inn í
félagið.
Eins og altítt er með nýstofnuð félög, er starfs-
áhugi og hugsjónir aldrei betur vakandi en á
bernskuskeiði þeirra. Enda mun ekki hafa veitt
af því í Prentarafélaginu, þar eð það er eitt elzta
stéttarfélag landsins, en vinnuveitendur hér á landi
voru því óvanir þá, að verkamenn stofnuðu fé-
lagsskap til að sjá hag sínum borgið í lífsbar-
áttunni.
Þess gætir fljótt, að í félagsskapnum hefir verið
ríkur áhugi og vakandi, því að á þriðja fundi í
félaginu, sem haldinn er ellefu dögum eftir stofnun
þess, er rætt um stofnun sjúkrasjóðsins og nem-
endatökumálið tekið til meðferðar. I því máli barð-
ist félagið við prentsmiðjueigendur í nokkur ár,
unz það náði sigri.
Á sjötta fundi félagsins, T8. ágúst 1897, er
sjúkvasjóðurinn stofnaður. Er hann annað aðal-
málið, sem félagið hefir með höndum fyrstu starfs-
ár sín. Á öðru starfsári eflir félagið mjög sjúkra-
sjóðinn, sérstaklega með hlutaveltu, er það hélt
og gaf af sér röskar 880 kr. Fleira markvert bar
við á þessu starfsári, m. a. er þá fyrsta skemti-
för félagsins farin. Þá er því og hreyft, að breyta
matmálstíma prentara, og hafa hann að eins einn
á vinnutímabilinu. En hvenær það hefir komist í
framkvæmd, verður eigi séð af þeim plöggum fé-
lagsins, er ég hefi við hendina. Þess er þó vert
að geta, að regla þessi var alment tekin upp í
Reykjavík á stríðsárunum, og hefir haldist síðan,
en þá höfðu prentarar einir haft hana mörg und-
anfarin ár.
Á þriðja starfsári er það markverðast að frétta,
að það ár „unnu félagsmenn og verkveitendur
eftir ákveðnum reglum". Enn fremur var þá stofnað
Söngfélag prentara, og einnig rætt um stofnun
vinnuleysissjóðs. Það mál var mjög á baugi í fé-
laginu á fjórða starfsári þess. Ekkert varð þó úr
stofnun að sinni. En 10 árum síðar en því var
fyrst hreyft, eða 9. nóvember 1909, er atvinnu-
teysisstyrktarsjóðurinn stofnaður.
Árin 1901 —1903 eru fremur viðburðalítil. En
aftur á móti var árið 1904 mjög viðburðaríkt í
sögu félagsins, svo sem menn geta lesið um í 1.
árgangi Prentarans.
Á fyrstu níu árum félagsins er það mjög í pen-
ingaþröng, því að félagsgjaldið var lágt, að eins
1 kr. á ári. Enda er félagssjóður í árslok 1905
að eins 117 kr. En þá er breytt til. Krónu-gjaldið
er afnumið, en í þess stað kemur 10 aura viku-
gjald. Við það 5-faldast tekjur sjóðsins árlega.
Á fundi félagsins 3. nóvember 1909 hreyfir
Einar Hermannsson því, „að full þörf væri á því,
að félagið ætti stéttarmálgagn". Var því máli vel
tekið og kosin nefnd í það. Lagði sú nefnd fram
álit sitt 9. s. mán. Ekki voru tillögur nefndar-
jnnar samþyktar á þeim fundi, en málinu vísað
til hennar aftur til frekari athugunar. Hinn 23.
s. mán. leggur nefndin fram tillögur sínar enn á
ný. Voru þær þá samþyktar. Hóf svo Prentarinn
göngu sína í ársbyrjun 1910.
í tilefni af 25 ára afmæli félagsins 1922 gaf fé-
lagið út vandað minningarrit, sem nefndist Af-
mælisminning. Er óþarfi að minnast frekar á það
hér, því að flestir prentarar munu eiga það; en
hinir, sem ekki eiga það, þyrftu að kaupa það
sem fyrst.
Vorið 1926 var á fundi Reykjavíkurdeildar
H. í. P. hreyft sumarbústaðamáli. í því máli hefir
þó enn ekkert verið gert. Á sama fundi var einnig
rætt um stofnun ellistyrktarsjóðs. Var því máli
vel tekið á fundinum og kosin 5 manna nefnd.
Tveir nefndarmenn voru málinu mótfallnir og sóttu
ekki nefndarfundi, en meiri hluti nefndarinnar
skilaði nokkru síðar áliti. Ekkert frekar var þó
gert í málinu að sinni. Árið 1928 fekk málið
þó aftur byr og 1929, 24. apríl, var ellistyrktar-
sjóðurinn stofnaður.
Eru þá talin stærstu málin, sem félagið hefir
haft með höndum og hrundið í framkvæmd frá
stofnun félagsins. En auk þeirra hefir það og
einnig fjallað um mörg smærri mál. Má þar m. a.
minnast á Inísbyggingarsjóðinn, sem stofnaður var
fyrir nokkrum árum. Enn fremur lánasjóðinn, sem
komið hefir mörgum prentara í góðar þarfir.
Að lokum er vert að minnast þess, að á full-
trúafundi 24. júní 1927 var vakið máls á nauðsyn
félagsins að eignast húsnæði. Á þeim sama fundi