Prentarinn - 01.06.1934, Qupperneq 9

Prentarinn
7
WILLIAM MORRIS (frh. «f bis. 2).
látaútgáfur af ritum eftir sig og aðra. Dró hann
sjálfur upp og skar letrið og skrautið, ásamt vin-
um sínum og félögum, og setti og prentaði í liainl-
pressum, ásamt setjurum og prenturum, er fylgdu
listreglum hans. Frægust af letrum lians eru
»Chaucer-stíIlinn« (»Chaucer Type«), gotaletur, er
hann gerði til hinnar stórkostlega glæsilegu og
frægu heildarútgáfu af ritum enska miðaldaskálds-
ins Geoffreys Chaucers, og »Gullni stíllinn« (»Gol-
den Type«), |>ar sem fyrirmyndin er fornaletur
Nicolauss Jensons í Feneyjum, hvorttveggja stíl-
hrein, skýr og þróttmikil letur, sein gerð þeirra
hefir valdið aldahvörfum í letursmíði menningar-
þjóðanna austan hafs og vestan, því að þau luku
upp augum letursmiða og prentara hvarvetna, er
kynni fóru af þeim, fyrir fáfengileik og svipleysi
hversdagsletra þeirra, er letursmiðjurnar spýttu þá
út úr sér í allar áttir og prentarar notuðu í hræri-
graut hvert innan um annað án nokkurs snefils af
stíltilfinningu. William Morris varð þannig eins
konar Lúter prentlistarinnar. siðhótarliöfundur
hennar, því að fyrir áhrifin frá honum skapaðist
liinn nýi, eðlilegi stíll í prentlistinni, sem liófst
með lokum síðastliðinnar aldar og einkenni hans
er greinileiki og þróttur í leturgerð, samræmi og
heildarsvipur í letravali á hvern prentgrip fyrir sig
og eðlilega reglubundin festa í línuskipunum, ásamt
listrænni samstillingu einstakra efnisþátta prent-
griparins.
Að sjálfsögðu gagnar ekki til lilítar að rekja í
orðuin einum einkenni prentlistarinnar hjá William
Morris; það getur ekki vakið mikið meira en dauf-
ar hugmyndir um hana. »Sjón er sögu ríkari.« Pað
vill svo vel til, að hér í Landshókasafninu er til
hók, sem liann hefir með eiginhandaráritun gefið
safninu og prentuð er í prentsmiðju lians, »Kelm-
scott Press«. Þessi hók lieitir »Sidonia the Sorce-
ress«, og í niðurlagsodda (kolophon) hennar stend-
ur prentað, að liætti hinna fyrstu prentara: »Printed
hy me, William Morris, at the Kelmscott Press«
(»prentað af mér, William Morris, í Kelmscott-
prentsiniðju«). Ættu prentarar að gera sér ferð í
safnið og fá þar að sjá hókina, því að í ölluni
prentfrágangi hennar koma mjög skýrt í ljós prent-
listarhugsjónir þær, er William Morris ól og
vann fyrir.
William Morris andaðist í Lundúnuin 3. dag
októhermánaðar árið 1896, og liefir dr. Jón Stef-
ánsson, er hafði kynni af honum, ritað um hann
fróðlega minningargrein í »Eimreiðina« árið 1897.
Lýsir dr. Jón þar ytra útliti hans á ]iessa leið:
»Morris var líkur íslenzkum hónda ásýndum,
|)rekinn inaður og rekinn sainan, rauðhirkinn á
hár og skegg, hláeygur og fasteygur. í klæðahurði
var hann mjög tiihaldslaus.« H. H.
Framiíd pi’entiðnadariiis.
Bjartsýiiismenn og hölsýnismenn eiga jafnan í
erjum. Ljóst dæmi þess er eftirfylgjandi deila, sem
getið er um í ameríska tíinaritinu »Pacific Printer«,
og sem er harla eftirtektarverð.
A prentiðnaðarsamkundu einni liélt H- P. Win-
ehester prentsmiðjustj. fyrirlestur, þar sem hann
lýsti núverandi örðugleikum prentiðnaðarins og
liinum ískyggilegu framtíðarhorfum. Dró liann
þetta saman í eftirfylgjandi 15 liðu:
1. Fjárhagskreppan mun standa lengi yfir, og
heiini lýkur þess vegna ekki fyrst uin sinn.
2. Þegar kreppunni er lokið, verður athafnalífið
áreiðanlega ekki eins fjörugt og áður.
3. Sameining stórra fyrirtækja veldur minnkandi
eftirspurn eftir prentun.
4. Það er liægt að draga úr auglýsingum og aug-
lýsingastarfsemi ineð löggjöf.
5. Auglýsingastarfsemi hefir fallið mjög í áliti,
einkum síðustu þrjú árin.
6. Auglýsingar og viðskifti hafa, sökum liins
mikla framgangs eftir heimsstyrjöldina, náð
því hámarki, er náð verður.
7. Utvarpið er skaíður keppinautur prentlegrar
auglýsingastarfsemi.
8. Utvarpið liefir það í för með sér, að lesend-
um hóka og tíniarita fækkar smátt og sinátt.
9. Það hefir dregið ennþá meir úr hókakaupum
nú en á undangengnum krepputímum. Fólk
fer heldur og hlustar á tónfilmur.
10. Þegar útvarpið fer að sýna jafnvel firðmyndir,
fækkar lesendum hóka enn meir.
11. Talsíini og þvílíkt mun í framtíðinni draga
enn meir úr notkun prentaðra umslaga, hréf-
hausa o. s. frv.
12. Fjölritunarvélar og önnur slík tæki inunu taka
nieiri og meiri vinnu frá prentsiniðjunum.
13. Það er allt útlit fyrir, að nýjar prentunarað-
ferðir geti komið frain á næstu árum.
14. Fólki framtíðarinnar mun þykja prentfram-
leiðsla of kostnaðarsöm. Að öllum líkindum