Aldan - 19.03.1926, Page 1

Aldan - 19.03.1926, Page 1
Avavpo Fyrir nokkrum árum var það áhugamál mikilsmetins borgara hjer, sem dó 1918, ad stofnað væri hjer sjómannablað, sem kæmi út einu sinni í viku og ræddi mál fiskimanna og far- manna. Maður þessi var Þor- steinn Júl. Sveinsson — einn áhugasamasti maður um mál- efni sjómannastjettarinnar, sem hjer hefur vetið. Tímaritið »Ægfr« hefur birt ýmsan fróðleik, sem að gagni hefur komið og að gagni getur orðið, en hann er aðeins mán- aðarrit. Margt getur borið við á heilum mánuði, sem taka verð- ur fyrir í skyndi og ræða. Nú hafa nokkrir sjómenn ráðist í það, að stofna vikublað, sem áformað er, að ræði áhugamál siómanna hver helst sem eru og gefst þeim hjer kostur á að birta skoðanir sínar á ýmsum þeim málum, sem eiga örðuga inngöngu í önnur blöð höfuð- staðarins og ætti það að gleðja hina mörgu vini Þorsteins heit- ins Sveinssonar að hugmynd hans er nú lolcs komin í fram- kvæmd. Blaðið verður sent um borð í öll íslensk skip, hvort heldur þau stunda fiskveiðar eða flutn- inga hjer við land, þar með taldir allir vjelbátar er þilfar hafa. Ennfremur öllum deild- um Fiskýjelags íslands, veit- ingastöðum og gististöðum, sem búist er við að sjómenn komi helst á, til þess að sem flestum gefist kostur á að sjá það kynn- Dst því og gerast kaupendur þess og styrktarmenn. Einnig verður blaðið sent öllum sjáv- arútgerðarmönnum, bæði hjer í höfuðstaðnum og úti um land svo og embættismönnum og öðrum, sem vitanlegt er um að hafa áhuga fyrir íslenskum fisk- veiðum og farmensku. Ú tgefe ndurniv. ----o---- Bjðrgunarmáfin. Hver mundi sá er ekki vildi forða náung-a sínum frá meiðslum og slysadauða, og hann ætti þess kost? Sá maður mun tæpast til. Hver mundi sá, er ekki hefði viljað gefa aleigu sína til þess að bjarga skipshöfninni af „Ingvari“, er lífinu týndi að degi til í aug- sýn fjölda manna 7. apríl 1906? Enginn! Hvað miklu fje hefði íslenska þjóðin viljað verja til þess, að bjarga þeim mönnum er fórust á togurunum „Leifur heppni“ og „Robertsson“, hefði hún átt þess> kost. því getur enginn svarað, en fullyrða má, að til þess hefði hún viljað verja miljónum. Svo er jafnan er slys ber að höndum. Allir vilja þá hjálpa, en gagnsamar framkvæmdir í þá átt að fyrirbyggja slysin hafa verið fáar og því altof lítið sint, sem það opinbera hefur igert til ör- yggis sjómanna. Samviska ís- lensku þjóðarinnar í þessum efn- um er svo svört, að ástæða er til að rifja málið upp að nýju, ef ske mætti, að þjóðin vaknaði ein- huga til drengilegra og viturlegra framkvæmda í þessu máli. Slysin, sem segja má að nú skeði dag- Iega, sanna áþreifanlega að hér er um mesta alvörumál okkar að ræða — mál sem krefst sam- huga úrlausnar allra Islendinga. Verður hjer fyrst stuttlega gerð grein fyrir hvað þing og stjóm hafa gert í þessum efnum; og því næst hvað einstakir menn og fjelög hafa afrekað í málinu. Björgunarmálin á Alþingi. Eins og að líkum ræður, hafa störf þings. og stjómar í björgun- armálinu aðallega miðað að því, að koma upp vitum og sjómerkj- um — miðað að þvi að lýsa upp strendur landsins, til leiðbeining- ar þeim er til þess sigla og með- fram ströndum þess. Árið 1890 voru aðeins þrír vitar til á öllu landinu og allir mjög ófullkomnir; það vom vitamir á Reykjanesi, Garðsikaga og Gerðatamga. Árið 1900 hafa bæst við Gróttuvitinn, Reykjavíkurvitinn, Naustavitinn ytri og Dalatangavitinn. Auk þess höfðu vitarair sem fyrir voru á Reykjanesi og Garðskaga verið endurbættir. Að undanteknum ár- unum 1903, 1904 og 1907 hafa á hverju ári síðan um aldamót einhverjir vitar og leiðarljós ver- ið uppsett eða eldri vitar endur- bættir. Alt mega þetta teljast björgun- artæki, sem til þess er uppkomið, að forða sjófarendum frá slysum og dauða; er vel farið, að Alþingi og stjómarvöld hafa um það huigsað og nokkru komið í fram- lrvæmd af því, sem ógert var um síðustu aldamót í þessum efnum. Mörgum finst þó alt of lítið hafa verið að því gert að koma upp vitum og sjómerkjum síðustu ár- in og verður nánar vikið að því síðar í þessu blaði. Einn viti er þó sem virðist sjerstaklega ástæða til þess að minnast hjer á, en það er Stafnesvitinn. Hann var svo sem kunnugt er bygður á s. 1. ári, aðallega fyrir áeggjan og kröfur eins manns — Sveinbj. Egilsonar. Landsstjórnin ljet byggja þenna vita án þess að heimild væri til þess í fjárlögunum. Sýnir þetta augljóslega, að landsstjómin er mjög velviljuð björgunarmálinu. Hún tekur fje til byggingu þessa vita upp á væntanlegt samþykki núverandi Alþingi og mun sann- ast, að ekki einn einasti af þeim 42 þingmönnum, sem sæti eiga á Alþinigi muni ámæla stjóminni fyrir þessar framkvæmdir hennar. Ef það reynist svo, að stjómin fái engar aðfinslur frá þingmönn- um, fyrir eyðslusemi á fje til vita- byggingarinnar á Stafnesi, er tæp- lega1 hægt að hugsa sjer augljós- ari góðvild Alþingis í bjöngunar- málinu en hjer hefur fram komið og því fullkomin ástæða að vænta þess, að þing og stjómarvöld taki þeim málaleitunum vel, sem farið verður fram á til framkvæmda í björgunarmálum eftirleiðis þó þær verði að mun auknar frá þvl, sem verið hefur. Tilskipunin um eftirlit með skipum og bátum og öryiggi þeirra, sem gefin var út 20. móv. 1922, á með tímanum að verða góður og mikilsverður þáttur í björgun- arstarfseminni hjer á landi. þó að margir, sem við hana eigi að búa hefðu heldur kosið ýms ákvæði hennar öðravísi en eru; mun reynslan leiða í ljós hvaða breytimgar eru nauðsyn- legar og búist er við, að það verði tekið til athugunar þegar næg reynsla er fengin í þeim efnum. Væntanlega verður þá einnig mál- ið sem á tilskipuninni er, gert svo að það verði skiljanlegt ís- lenskum sjómönnum. Veðurat- hugunarstöðin er líka stofnun, sem vonast er til að igeti orðið sjómönnum að notum í framtíð- inni. Hjer hefur þá verið drepið 4 það helsta sem Alþingi og stjórn- arvöld hafa gert til þess að gera siglingar fiskimanna og farmanna tryggari en áður var hjer við land. Verða þessi mál rædd hjer í blað- inu rækilega síðar. ----o--- Verkföll. pau fara nú að verða tíð verk- föllin hjer og er svo helst að sjá, sem það sje orðið hreinasta sport að stofna til verkfalls. Hvað slíkt kostar er ekki verið að hugsa um. það stendur á sama hvert verðið er, þegar forsprakkar þurfa að láta ljós sitt skína á fundum þeim, serft haldnir era, landi og lýð ti! bölvunar, til þess að lækka verð krónunnar, sem þeirra eigin þing- maður berst þó fyrir að hækki. Nú er verkfall á miðri vertíð, og nú er það kvenfólkið, sem stöðv- ar sikipin og karlmenn, sem þurfa vinnu og vilja vinna eiga að hjálpa kvenfólkinu til þess að hamla skipum frá að ná í afla og fá hann gjörðan að vöru á þeim tíma, sem það ^kvisast, að farið sje að bjóða fram nr. 1 þessa árs fisk fyrir 130 kr. skippund og eigendum er í lófa lagt að láta verka fiskinn, þar sem engin ís- lensk samtök hafa hin minstu áhrif. Togarar oig önnur fiskiskip era einstakra manna eign og þeir einir ráða hvort þeir halda þeim úti, þegar þeir sjá, að hel- ber skaði hlýst af úthaldinu. Veit nú kvenfólk og karlmenn hverju fram fer og hvað yfirleitt verkföll kosta. Reikna fram- kvæmdarmenn verkfalla yfirleitt út fyrir einstaklingum hver halli og gróði er af verkfallsdögum; gjöri þeir það ekki, þá vanrækja þeir aðalverkið, því undir því er alt komið, hvemig hóp manna lýst á útkomuna, hvort vert sje að gjöra verkfall eða ei. Tökum kvenfólk nú; því eru boðnir 80 aurar fyrir klukkustund eða 8 krónur á dag með 10 tíma vinnu, það era 48 krónur á viku eða 192 kr. á mánuði, sje engin yfirtíð, og auk þess munu víða tilfalla á verkunarstöðvum, úr- gagnsfiskur til máltíða og önnur hlunnindi. þær vilja fá 85 aura á klukkustund, sem eru 8,50 á dag, þrem krónum meira á viku eða 51 krónu, sem verða 204 kr. á mánuði eða 12 krónum meira en núverandi kaup. Segjum svo, að verkfall haldist í viku, .og þær sigri og fái 85 aura, þá hafa þær tapað 48 króna kaupi, en það eru 960 fimmeyringar eða með öðram orðum, þær verða að vinna 960 klukkutíma þangað til kaupið 85 aurar kemur til greina eða í 96 daga. 85 aura gjaldið kemur þá ekki fyr en eftir 3 mánuði og 6 daga. 1 flestum verkföllum eru menn auk þess örir, og einnig ör- ir á fje, svo að vikan getur oft orðið dýr. Setjum svo, að kaup karl- manns sje 300 kr. á mánuði og krafist sjé 315 kr., að sú krafa kosti verkfall, sem stendur yfir í mánuð. Við það tapar verka- maður sem í verkfallinu lendir að minsta kosti 300 krónum. Hann sigrar og kemur kröfu sinni fram, en 315 króna kaupið fer hann ekki að fá fyr en eftir 20 mánuði, því að svo lengi er hann að vinna upp mánaðarkaup það, sem hann misti við verkfallið. það er ábyrgð- arhluti að hamla þeim, sem vilja og þurfa að vinna, frá því að afla sjer og sínum þess sem hver dag- urinn útheimtir til heimilisþarfa og hvort samúð er hjer hið rjetta r.afn á þvi, sem hjer fer frarr þessa dagana, verður ekki deilt um hjer, en með útliti því, sem nú er með verð á íslenskum af- urðum, ætti helaur að Ijetta undir en vinna á móti, að sem mestur fiskur bærist á land og vart geta það kallast góðir fslendingar, sem vinna að því að sem flest gangi hjer á trjefótum. Eitt er það einn- ig, sem taka verður í reikninginn: Iíverjir bera ábyrgð á, missi verkafólk talsverða vinnu við upp-

x

Aldan

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Aldan
https://timarit.is/publication/746

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.