Aldan - 19.03.1926, Blaðsíða 2

2
ALD AN
V. B.
HeildsaJa. Smásala.
Nú með síðustu skipum hefur
verslunin feng-ið afarmikið og fjölbreytt úrval af allsk.
Vefuaðarvör um
og
Prjónavörum,
einnig mikið af ýmsum SMÁVÖRUM, mjög hentugum til
tækifærisgjafa.
Vegna verðtollslækkunar og hagstæðra innkaupa eru
vörur þessar mjög lágt verðlagðar.
Munið að hvergi fáið þjer betri, vandaðri nje ódýr-
ari vörur, en hjá
Yerslunin Björn Kristjánsson.
0—-0—c~i>^o
Sjómenn!
Samkvæmt margra ára reynslu, gerið þið ábyggileg-
ustu kaupin á öllu er ykkur vanhagar um út á sjóinn frá
okkur, svo sem á:
Stökkum, Kápum, Buxum, Doppum, Peysum,
Skyrtum, Sokkum, Gúmmístígvjelum háum, hálf-
háum, lágum (merkið V.A.C.) og mörgu fleira.
Gæðin eru viðurkend og verðið það lægsta frá
#
yeiðaríæraversluuiniii Liverpool.
þot þau, sem farin eru að verða
tíð hjer um slóðir og fara að lær-
ast út um land; er það vegur til
velgengni þjóðarinnar?
Sjeu forsprakkar nauðsynlegir
menn sjómönnum og þeirra mál-
efnum, verða sjómenn að velja
slíka menn, sem skilja hvað verk-
föll kosta og geta haft í för með
sjer og kunna að sýna það reikn-
ingslega hverjum einstakling,
hvort kröfur borgi sig eða eigi og
eem reyna að afstýra því að göt-
ur kaupstaða sjáist fullar af
verkalýð þann tíma árs, sem ver-
ið er að flytja á land þá drottins-
gjöf, sem er máttarstoð allrar vel-
gengni þessa fámenna lands, sem
kunna svo mikið í barnaskóla-
reikningi, að þeir skilji að sam-
anhangandi vinna, þótt kaup sje
ekki að óskum, er drýgri en ibet-
ur borguð vinna, sem er með löng-
um millibilum milli spretta, en
það verður afleiðing, að vinnu-
þiggjendur láta aðeins vinna þeg-
ar bráðliggur á, þegar þeir sjá
sjer eigi fært að greiða kaup, sem
er þeim ofjarl.
Orðið burgeis mun detta úr
sögunni þegar meðalverð á fiski
jnr. 1—2—3 og upsi er komið í
100 krónur skippund. J>að er ekki
eign togara, sem gjörir menn að
burgeisum, heldur það, hvað tog-
araaflinn gefur af sjer, svo að
hann borgi vátryggingar, rentur,
afborganir, útgerð, þunga skatta
og viðgerðir. Sje nokkur afgang-
ur, sem nær því, að menn geti
vegna hans, heitið burgeis, þá er
það ágætt og þeim til heiðurs,
sem klára sig úr erfiðleikunum,
en með 100 kr. verði mun rjett-
ara að snúa nafninu burgeis til
þeirra manna allra, sem aldrei
hafa verið við togaraútgerð riðnir,
því þar á það betur heima þá.
----o---
Fiskiveiðalögin.
þegar lög um rjett til fiskiveiða
í landhelgi frá 19. júní 1922 —
fiskiveiðalögin — gengu í gildi,
töldu íslenskir síldarútvegsmenn,
að með þeim væri fengin sú rjett-
arbót, að íslenskum ríkisborgur-
um einum, væri með þeim trygður
fiskiir im mm
Eftir
Jón E. Bergsveinsson.
Inngangur.
þau gæði, sem mennimir hafa
sótt í skaut náttúrunnar, hvort
heldur um hefur verið að ræða
afrakstur jarðargróðans, afla-
föng úr sjó, eða önnur náttúru-
gæði, voru til foma og eru reynd-
ar enn, kölluð Guðs gjafir. í
gamla daga var það álitin synd
að fara illa með matinn. Nú er
það álitinn menningarskortur og
siðleysi að fara illa með þau gæði,
sem aflað er. Á vomm dögum er
það talinn besti mælikvarðinn á
mentun og menningu hverrar
þjóðar, hvað vel hún kann að not-
færa sjer náttúmgæði þess lands
er hún bjyggir.
rjettur til fiskiveiða í landhelgi,
að ekki væri heimilt, hvorki ís-
lenskum nje erlendum rikisborg-
umm að kaupa síld til söltunar
í landhelgi eða á landi hjer af
j sikipum erlendra manna. það er
| ekkert leyndarmál, að íslensk
j stjómarvöld „skýrðu“ lögin á ann-
j an hátt. það er ekkert leyndar-
| mál, að íslensk stjómarvöld leyfðu
eða liðu sölu á alt að 500 mál-
tunnum, ca. 750 strokktunnum
nýrrar síldar til söltunar af skip-
um erlendra ríkisborgara. það er
ekkert leyndarmál að eigendur
Fiskur í sjó og vötnum er nátt-
úmgæði. þau gæði höfum við ís-
lendingar í ríkum mæli, þó svo
virðist sem landsmenn hafi verið
seinir að veita þeim eins mikla
eftirtekt og átt hefði að vera.
Fiskiveiðum hefur frá fyrstu
tímum verið svo varið í heiminum,
að fiskurinn hefur fengist í mis-
munandi stómm stíl. Annað kastið
hefur mikið aflast, hitt kastið
lítið.
þegar mikill afli hefur borist á
land, sem þráfaldlega hefur átt
sjer stað og það oft óvænt, hafa
menn komist í vanda með að hirða
hann. þeir hafa oft orðið í vand-
ræðum með að safna saman leif-
unum, sem afgangs urðu svo ekk-
• ert skemdist. Guð hefur oft gefið
mönnum afla í svo'ríkum mæli,
að þeir hafa ekki komist hjá því,
i að finna til vanmáttar í því, að
í geta tekið á móti honum án þess
og umráðamenn erlendra skipa
hafa notað sjer þessa lögsikýringu
íslensku yfirvaldanna út í æsar
og máske freklega það stundum.
það hefir verið bent á það opin-
berlega, að árið 1922, sama árið
sem fiskiveiðalögin gengu í gildi,
hafi alt að fjórðungur allrar út-
fluttrar síldar, verið veiddur á
skip erlendra ríkisborgara. Menn
hafa áætlað skaða íslenskra ríkis-
borgara af þessari lögiskýringu
nálægt einni miljón króna á árinu
1922.
Með þessu er bent á, að þegar
að eitthvað færi til spillis; en það
; kendi trúin og siðfræðin að væri
synd. Af þessari vanmáttartil-
finningu spratt löngunin eftir að
geta fundið aðferðir til þess, að
geyma fiskinn í sem lengstan
tíma án þess aði hann skemdist.
þessi þekkingarþrá manna hefur
verið best uppfylt, þar sem menn-
ingin er lengst á veg komin.
j Á fyrri. öldum, þegar ýms af
' tækjum nýrri tímans við geymslu
aflans voru óþekt, komust menn
einatt í vandræði með að hirða
þann afla, sem gafst; en bæði
vegna þakklátsemi við gjafarann
allra góðra hluta og í eigin hags-
munaskyni, veittu fiskimennirnir
öðrum með sjer hlutdeild í þeim
gæðum, sem þeir höfðu orðið að-
njótandi í svo ríkum mæli. Menn
fluttu því það af fiskinum, sem
þeir þörfnuðust ekki sjálfir til
lög eru samin og samþykt, sem
snerta svo mjög aðalatvinnu-
vegi landsmanna, sem fiskiveiða-
lögin gera, verða þau að vera svo
skýr og ákveðin að þau valdi ekki
misskilningi. Að minsta kosti svo
skýr að allir lögreglustjórar
landsins skilji þau á einm og
sama veg. En það er vitanlegt,
að fiskiveiðalögin hafa verið skil-
in og skýrði á fleiri en einn veg
af lögreglustjórum landins og það
hefur valdið landsmönnum fjár-
hagslegu tjóni.
í fiskiveiðalögunum frá 1922, er
hvergi með einu orði minst á
neina ákveðna tunnutölu, sem
skipum erlendra ríkisborgara sje
leyfilegt að selja hjer á landi til
söltunar; hvorki 500 nje heldur
750 tunnur. Islenskir síldarútvegs-
menn vita því ekkert á hverju
sala nýrrar síldar, af erlendu skipi,
til söltunar hjer á landi, er bygð,
eða við hvað hin áðurnefnda lög-
skýring styðst.
Ef það hefur verið vilji og til-
ætlun löggjafanna, sem samþyktu
fiskiveiðalögin, að selja mætti 750
eða einhverja aðra tunnutölu af
nýrri síld til söltunar eða krydd-
unar hjer á landi af erlendum
skipum, þá hefði það átt að standa
skýrt og ótvírætt í lögunum sjálf-
um. Hafi það aftur á móti verið
vilji löggjafanna og tilætlun, að
skip erlendra ríkisborgara mættu
alls ekiki selja síld til söltunar
hjer á landi, virðist sjálfsagt, að
það sje ótvírætt fram tekið í lög-
unum og sýnist nægilegt til þess,
að bætt sje aftan við aðra máls-
grein 3. gr. orðunum: „að selja
til verkunar“.
Á síðastl. sumri, stunduðu á
annað hundrað erlend skip síld-
veiðar hjer við land. Næsta ár
geta þau vel orðið 200. Ef hvert
þessára skipa hefur leyfi eða
rjett til þess að selja 750 tunnur
af nýrri síld til verkunar hjer á
landi og þau öll nota sjer það
leyfi eða rjett, þá fer að verða
lítil rjettarbót að fiskiveiðalögun-
um fyrir íslenska síldarútvegs-
menn. þetta ættu þingmenn að
hugleiða og hlutast til um það,
að menn fái vissu fyrir því hvern-
ig lögin verða framkvæmd eftir
’eiðis.
annara, er minni matvæli höfðu;
sumt á landi annað á sjó.
Til annara landa var fiskurinn
venjulega fluttur á skipum og
menn skiftu á honum og öðruin
vörum, sem fiskimennirnir þörfn-
uðust sjerstaklega. Á þennan hátt
m. a. mynduðust millilanda sigl-
ingamar og millilanda verslunin.
Á þennan hátt m. a. kyntust
þjóðimar og lærðu hvor af annari.
Frá fyrstu tímum hefur fiski-
mannastjettin orðið að leggja á
sig meira líkamlegt erfiði en aðr-
ar stjettir þjóðfjelagsins. Fiski-
mennimir hafa öðrum fremur orð-
ið að þola vökur, vosbúð og margs-
konar erfiðismuni við sín daglegu
störf. Jafnframt ríður engum
meira á því en fiskimönnunum, að
vera samhentir og hugsa ein-
göngu um eigin störf, til þess að
atvinnuvegur þeirra geti verið
1 arðsamur. þegar í fyrstu höfðu