Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.2009, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2009
2 LesbókSKOÐANIR
J
óhanna talar
íslensku við
BBC! Ekki-
frétt vikunnar
sem byggir á
landlægu ofmati
Íslendinga á
enskukunnáttu
sinni. Mennta-
skólaenska Íslend-
inga dugir
skammt þegar til
kastanna kemur í
samskiptum við
enskumælandi
menn. Önnur ekki-
frétt var að þýski utanríkisráðherrann verð-
andi neitaði að svara á ensku á blaðamanna-
fundi í eigin landi eftir kosningarnar þar.
Halda menn að leiðtogar þjóða tali bara
ensku til að auka leti blaðamanna? Síðari
fréttin var frekar sú að BBC skyldi ekki
senda þýskumælandi fréttamann til að fylgj-
ast með þýsku kosningunum. Hann fengi ein-
ungis svör á þýsku frá Merkel, frönsku frá
Sarkozy, rússnesku frá Pútín; þjóðarleiðtog-
ar bera ábyrgð á orðum sínum sem fulltrúar
þjóða sinna og þeir gera það best á móð-
urmálinu. gautikri@hi.is
Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi menningar Fríða Björk Ingvarsdóttir, fbi@mbl.is Auglýsingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Landsprent
E
itthvað stórt og sérstakt, sem reisir sig
hátt yfir hversdagsleikann, einstök
stund upplifunar og ef til vill einstæð á
heilli mannsævi.“
Þannig skrifaði Jón Ásgeirsson tónlistar-
gagnrýnandi í upphafi gagnrýni sinnar um
tónleika Lucianos Pavarottis í Laugardalshöll
20. júní 1980 á Listahátíð.
Ég held að margir þeir sem fóru á tón-
leikana hafi upplifað þá á sama máta og Jón.
Maður fann að þarna var eitthvað algjörlega
einstakt að gera; snilli söngvarans smaug í
merg og bein og upplifunin var engu lík. Engu.
Það eru hartnær þrjátíu ár síðan þetta var
og nú er Pavarotti allur. Árið 1980 var hann
vissulega orðin stjarna í heimi óperusöngsins,
en þó ekki sú stórstjarna sem hann átti eftir að
verða. Þarna var hann kominn á toppinn sem
hann hátti eftir að tróna á í 20 ár.
Í viðtali við Morgunblaðið sagði Pavarotti þá
að takmark hans væri að verða betri en hægt
væri að verða. Ég er ekki frá því að hann hafi
náð því takmarki. Ekki einasta hafði hann til að
bera algjörlega fyrirhafnarlausa tæknilega full-
komnun; hann var á valdi náðargáfu músíku, og
átti í ofanálag þessa einstöku unaðsrödd.
Hann sagði líka að áheyrendur skiptu sig öllu
máli.
Jóni Ásgeirssyni þótti það tíðindum sæta að
tónleikagestir hefðu sleppt sér í taumlausri
hrifningu og lauk skrifum sínum með því að
segja: „Ekkert nær eins til hjartans og glæsi-
legur söngur og þess vegna elskar maður Pav-
arotti.“ begga@mbl.is
Þess vegna...
„Takmarkið er að verða betri en hægt er að verða,“
sagði Luciano Pavarotti á Íslandi í júní árið 1980
H
var er draumurinn?“ spurði popparinn
einu sinni og það er ljóst að hann er
fokinn út í veður og vind. Þar er þó ekki
náttúruöflunum um að kenna; bæði var
draumurinn ósvikinn „pípudraumur“ um „rík-
asta land í heimi“ og síðan létu allir sem við
stjórnvölinn voru eins og um veruleika væri að
ræða. Þegar vaknað var upp af hinum vota
draumi hefði mátt ætla að ráðamenn hefðu líka
vaknað og tekið til við að reyna að hreinsa til
eftir sig ósómann og einnig annarra eins og
ábyrgðarfullum foreldrum sæmir.
Því er nú verr að svo er ekki; flestir hafa
reynt að breiða yfir samsekt sína og bent á ein-
hverja aðra í stað þess að hefja tiltektina. Og
sýni einhver tilburði til þess hefur verið spillt
fyrir því til að breiða yfir þessa sömu sekt. Álitið
á íslenskum stjórnmálamönnum var ekki hátt
fyrir hrunið þannig að það gat ekki hrapað mik-
ið við það, en það nær sennilega ekki mikið
lægra en nú er. Það er líka full ástæða til þess
eftir þær pólitísku leikfimiæfingar sem lands-
mönnum hefur verið boðið upp á undanfarið ár
eftir hrunið þar sem ábyrgðarleysið og spuninn
hefur borið alla skynsemi og vitræna umræðu
ofurliði. Það er eins og sumir stjórnmálamenn
hafi tekið upp hætti bankamannanna sem rass-
inn spiluðu úr buxum og vilji taka sér pólitískar
stöður í málefnum dagsins. Það sem verra er,
þeir eru í raun að leggja undir í hráskinnsleik
með framtíð þjóðarhags að veði. Þeir sem hugsa
ættu um raunverulega hagsmuni þjóðarinnar
gera sér þá að leik vegna eigin hagsmuna.
Besta dæmið um þá hræsni og spuna sem við-
gengst í þessu tilliti er eilífðarmálið Icesave;
mál sem stjórnmálastéttin hefði átt að afgreiða
fyrir löngu því staðreyndir þess hafa lengi legið
fyrir. Segja má að þrenns konar viðhorf hafi
haft áhrif á framgang þess máls. Andóf villta
vinstrisins hjá VG á rót að rekja til hug-
myndafræði þess og höfnun á stofnunum hins
kapitalíska kerfis. Hún er að því leyti jafn heið-
arleg og hún er órökrétt og, eins og hin við-
horfin, missir sjónar bæði á lýðræðislegum við-
miðum og siðlegum umgangsreglum þjóða á
milli.
Andóf Framsóknarflokksins er að hluta til
gamaldags þjóðernisrembingur sem vaknaði
upp við ósanngjarna meðferð Breta á Íslend-
ingum og að hluta til örvæntingarfull tilraun
stjórnmálaflokks til að öðlast tilgang á ný.
Hvorugt er gott vegarnesti fyrir þá sem hafa
raunverulega hagsmuni þjóðarinnar að leiðar-
ljósi og það er augljóst að hagsmunir stjórn-
málaflokksins vega nú þyngra þar sem sögunni
verður ekki snúið aftur og við Íslendingar mun-
um þurfa að standa skil á Icesave með ein-
hverjum hætti, hvað sem hver segir. Þriðja við-
horfið kemur síðan frá þeim sem mestan þátt
áttu í því að svo illa fór sem fór, bæði frá hug-
myndafræðilegum sjónarhóli og einnig í því að
þeir höfðu töglin og haldirnar í öllu stjórnkerfi
Íslands árum saman áður hrunið varð og að allt
of miklu leyti eftir það. Þeirra markmið er vita-
skuld „smjörklípan“ til að breiða yfir eigin klúð-
ur og skemmdarverk og það er í málflutningi
þeirra sem hræsnin og spuninn nær hæðum
sem fá mann á stundum til að standa á öndinni
yfir ósvífninni.
Það voru þáverandi fjármálaráðherra, Árni
Mathiesen, og fyrrverandi seðlabankastjóri,
Davíð Oddsson, sem undirrituðu skuldbind-
ingar fyrir Íslands hönd að gangast undir þær
kvaðir sem Icesave hefur síðan valdið. Við Ís-
lendingar erum þannig fyrir löngu orðnir
ábyrgðarmenn á lántökum „óreiðumanna“ sem
þessi sami stjórnmálaflokkur kom til eigna í
Landsbankanum og hafði sérstakan fulltrúa í
bankaráði hans til að hafa „talsamband“ við
hann. Það eru íslenskir stjórnmálamenn sem
þvælast fyrir uppbyggingunni með því að virða
ekki samninga sem undirritaðir hafa verið eins
sjá má á af þingsályktuninni sem samþykkt var
af Alþingi Íslendinga og birt hefur verið á vefj-
um bloggara undanfarna viku.
Formaður Sjálfstæðisflokksins hefur undan-
farið farið mikinn um „niðurstöðu þingsins“ í
Icesave málinu sem er hlálegt þegar litið er til
þess að það var ríkisstjórnarmeirihluti þingsins
sem greiddi því atkvæði og flokksmenn hans
sátu hjá; Framsóknarmenn voru a.m.k. sjálfum
sér samkvæmir og greiddu atkvæði gegn mál-
inu. Þetta er enn hræsnisfyllra þegar litið er til
þess að Bjarni Benediktsson og flokksmenn
hans samþykktu í desember í fyrra að ganga til
samninga um Icesave; sami maður, sem nú virð-
ist vera tilbúinn að leggja valtan efnahag þjóð-
arinnar að veði með því að reka AGS úr landi,
samþykkti aðkomu þess sama sjóðs í fyrra.
Hann gaf meira að segja í skyn í Kastljósi sl.
þriðjudagskvöld að það mætti bara afnema
gjaldeyrishöft án samkomulags við AGS; það er
veðmál gæti reynst dýrt, ekki síst skuldsettu
þjóðarbúinu. Hann klykkti síðan út með herhvöt
um að „standa í lappirnar“, les að standa ekki
við þær skuldbindingar sem við höfum und-
irritað, með orðunum: „Og ef að menn telja að
það muni hafa afleiðingar sem til skamms tíma
verða alvarlegar þá er alveg öruggt það muni
allir verða tilbúnir til að fallast á það...“
Það er með ólíkindum að formaður eins
stærsta stjórnmálaflokksins í landinu, flokksins
sem mesta ábyrgð ber á því hvernig komið er
skuli tala svona; hann er greinilega tilbúinn að
taka áhættuna á öðru hruni bara til að geta sagt
Bretum og Hollendingum að „við borgum ekki“.
Hann skyldi ekki undrast að „greiðsluvilji“ al-
mennings hlýtur að vera á sama stigi, enda
gilda að miklu leyti sömu rök um að hafna
greiðslum á ófyrirsjáanlegum skuldbindingum.
Það er sorglegt að tilraunin um samstöðu
stjórnmálamanna á Alþingi við erfiðar aðstæður
hefur algjörlega brugðist. Alþingi hefur að mín-
um dómi brugðist þjóðinni í Icesave málinu
vegna þess að sumir þingmenn misnotuðu sér
vettvanginn til að þyrla upp moldviðri spuna þar
sem þeir töluðu eins og hægt væri að ganga bak
orða sinna nokkrum mánuðum eftir að þeir und-
irrituðu þau. Ég er ekkert minna ósáttur við að
borga skuldir „óreiðumanna“; mér finnst hins
vegar verra að íslenskir stjórnmálamenn viljir
gera mig og landa mína að óreiðumönnum með
því að svíkja undirrituð loforð sem þeir gáfu í
krafti stöðu sinnar á sínum tíma. gautikri@hi.is
Hvar er ábyrgðin?
Morgunblaðið/Ómar
AGS „Það er með ólíkindum að formaður eins stærsta stjórnmálaflokksins í landinu, flokksins sem mesta ábyrgð ber á því hvernig komið er skuli tala svona,“ segir Gauti.
FJÖLMIÐLAR
GAUTI KRISTMANNSSON
Andóf Framsóknarflokks-
ins er að hluta til gamal-
dags þjóðernisrembingur
ÞETTA HELST
Tjá sig best á
móðurmálinu
Jóhanna Talar móðurmálið
Morgunblaðið/Emilía
Luciano Pavarotti á Íslandi „Ekkert nær eins til hjartans og glæsilegur söngur og þess vegna elskar maður
Pavarotti,“ sagði Jón Ásgeirsson tónlistargagnrýnandi eftir tónleika Pavarottis á Listahátíð í Reykjavík.
Úr myndasafni Morgunblaðsins