Harðjaxl réttlætis og laga - 03.09.1924, Blaðsíða 2

fengið það orð á sig sem þeir hafa feng-
ið, ef þeir væru á sama stigi og þessir
amerísku sjómenn.
Ekki get eg sagt með vissu hvenær
næsta blað mitt kemur út, eg býst jafn-
vel við að eg fari ekki fleiri langferðir
í sumar, en strax og eg hefi efni í blað
þá læt eg prenta það. Reyndar get eg
búist við að eg verði að fara í einhverja
stutta ferð með borgarstjóra og um-
boðsmanni Bandarík j astj órnarinnar,
Pétri p. J. Gunnarssyni, en þó er það
ekki víst. Kemur það undir því hvort
borgarstjóri hefir tíma til að ferðast,
eða þá hinu, að búast má við að umboðs-
maður Bandaríkjastjórnarinnar verði
þegar minst varir kvaddur á ráðstefnu
þá sem haldin er í Lundúnum þessa
dagana, og verður hann þar fyrir hönd
Bandaríkjanna, til að gefa ráð viðvíkj-
andi almenningshótelum eða almenn-
ingseldhúsum, eg man ekki hvort held-
ur er. Moggi færir fólki þær fréttir að
eg sé orðinn aðstoðarmaður við „Tím-
ann“. það má trúa því hver sem trúa
vill, en ekki væri það óeðlilegra þó eg
leigði íslenskum bændum starfskrafta
mína heldur en að íslenskur þingmaður
og íslenskur búnaðarráðunautur leigi
útl. kaupmönnum starfskrafta sína,
og efMorgunblaðsritstjórarnir vilja rök-
ræða þetta við mig, þá er eg til í það.
Jæja lesari sæll, eg fer nú að enda
þessar línur. það er ýmislegt sem eg
hefði viljað fara ítarlegar út í í þessari
ferðasögu minni en ástæðurnar leyfa
það ekki.
Hripað upp í flýti og flaustri.
Virðingarfyllst.
Oddur Sigurgeirsson
af Skaganum.
--o——
Þingvallaför Odds Sigurgeirssonar,
17. ágúst 1924.
Eg lagði af stað frá vörubílastöðinni
kl. 7 árd. á vörutrogi, en Jón Laxdal
var 1 öðrum bíl. A leiðinni var ekki til
tíðinda. Frá Miðdal liggur vegurinn um
óbygt land að kalla. Landslag er þó ekki
ljótt og síst ef maöur horfir lengra frá
sér. Eg verð að fara fljótt yfir sögu.
Við fórum fram hjá Miðdal, Sæluhús-
mu og Vilborgarkeldu og komum a
pingvöli. það var í fyrsta skifti sem eg
steig þar fæti.
þegar eg gekk af bílnum heimtaði eg'
að mér væri vísað til umsj ónarmanns-
ins, eg ætlaði nefnilega að fá leiðsögu
um staðinn. Nú hann var þá enginn til,
mér var sagt, að svo djúpar rætur ætti
sparnaðurinn í þjóðinni, að búið væri að
flæma Guðm. Davíðsson frá þingvöll-
um. 0 jæja, við verðum þá að tjalda
því sem til er hugsaði eg og lagði aí
stað heim á prestssetrið og hugði að
reyna að nota klerk eftir mætti, en þeg-
ar þangað kom var mér sagt að hann
væri ekki heima. Mér leist nú ekki á
blikuna, því eg kunni allar íslendinga-
sögurnar nærri utanbókar, þá gerði það
lítið annað en að æsa upp í mér sult,
því nú var margs að minnast, bæði ills
og góðs, en frekar þó þess íyrnefnda.
Eg skal straks geta þess, að mér fanst
staðurinn stórfenglegur og svipmikill,
en út í nákvæma landslagslýsingu fer
eg ekki, bæði vegna þess að það þreytir
þá lesendur sem kunnugir eru staðnum
og í öðru lagi vegna þess að Harðjaxl
rúmar ekki svo mikið. þegar eg var bú-
inn að skoða kirkjugarðinn og lesa á
legsteinana sem eru nærri sokknir í
jörðu og ólæsilegir fyrir ómentaða menn
þá hitti eg vinnumann frá þingvöllum,
hann er tæplega miðaldra, óskólageng-
inn en það mátti samt tala við hann;
mér fanst hann vera vel náttúrugreind-
ur maður. Eg gekk með honum að búð-
artóftum Hallbjarnar sterka, að skötu-
tjöm og að Flosagjá, þar eru miklir pen-
ingar í botninum, þar stóðu nokkrir bur-
geisar, störðu í botn og voru mjög út-
eygir. þaðan hélt eg skjótt á braut
ásamt fylgdarmanni minum. Fórum við
um Lögberg og skoðuðum Lögréttu
hina elstu. þaðan að búðatóftum Guð-
mundar ríka og Einars þveræings; það-
an héldum við á veginn og yfir öxará
á brúxmi fyrir neðan Drekkingarhyl;
hann hefir verið mikið aflagaður þegar
vegurinn var lagður, rutt í hann miklu
grjóti, svo naumast er unt að sjá hans
upphaflegu lögun eða hvernig hann var
þegar þær sátu hjá honum dætur Guð-
mundar gríss. Nú komum við í Al-
mannagjá, þar er fjöldi af búðatóptum
en flestar ógreinilegar. p ar var Vest-
firðingabúð, annars er mjög ilt að segja
um það hvar hver búð hefir verið, þó
mundi eg treysta mér til að grufla dá-
lítið út í það, fengi eg styrk, en líklega
fer eg ekki fram á það, því mér flökrar
við klíkunni,en eins og menn hafa heyrt
er mjög hæpið að nokkur fái bitbein,
sem ekki hefir áður smeygt sér inn í
klíkuna. 1 Almannagjá settumst við
niður, þar drukkum við kaffi, eg lét
brýr síga og komst í djúpar hugsanir
og fylgdarmaður minn sagði mér seinna
að hópur af mönnum hefði komið að
okkur og skelt á mig myndavélum, en
eg var að hugsa um fornmennina sterku
og vígfimu: Hallmund, Gretti, Skarp-
héðinn, Kára, Steinþór o. s. frv. Svo var
eg líka að hugsa um það hversu lítið
fyrirkomulagið hefir nú breyst í þessi
nær 1000 ár. pá var það eins og nú, að
þeir sem voru frændflestir, auðugastir,
ágjarnastir og verstir, þeir kúguðu
hina, eyðilögðu og drápu, brendu og
banníærðu. pið, sem sögurnar hafið
lesið, hljótið að viðurkenna þetta, það
er reyndar úr móð að höggva hausa af
bol, en það hygg eg stafa af því, að
seinni tíma burgeisar eru meiri hag-
fræðingar. þeir geta betur notfært sér
líf og limi hinna minni máttar á enn
arðvænlegri hátt með öðrum hætti.
pegar við stóðum upp frá kaffinu, þá
gengum við gjána til baka og niður
eldri vegixm; hann hefir legið niður af
eystri gjárbakkanum, þar sem hann er
lægstur. Vegurinn er greinilegur, enda
er hann nú ekki svo mjög gamall. Við
komum niður að Öxará gegnt hólman-
um eða réttara sagt hólmunum, því áin
hefir nagað hann í sundur. 1 Öxarár-
hólma var Lögrétta á fjórða hundrað
ár. Suður með ánni, undir eystri gjár-
hamrinum er mesti sægur af tóptar-
brotum. par var Njálsbúð, Möðruvell-
ingabúð. Gizzur hvíti og Geir goði höfðu
og sínar búðir þarna. Annars er ekki
svo gott að grynna í þessum búðatóft-
um, því þær eru svo ógreinilegar. Á
þessum stað féllu þeir Ljótur Síðuhalls-
son og Eyjólfur Bölverksson. Ekki er
eg vel glöggur á því hvar Valhöll hans
Snorra Sturlusonar hefir staðið, en eft-
ir því, sem eg kemst næst mun það
vera þar sem svo nefnt konungshús er
nú, en Grýta er fyrir utan ána, rétt hjá
búð þorgeirs Ljósvetningagoða, síðar
var þar Lögrétta í langan tíma, nærri
800 ár.
það sem mér fanst vanta einna sár-
ast var fróður og liðlegur leiðsögu-
maður, hann ætti að vera á þingvöllum
alt sumarið; eg veit reyndar ekki nema
að það væri betra, að gefið væri út
greinilegt sögukort af staðnum. það
ætti að vera svo glöggt sem framast
væri unt, með öllum áreiðanlegum sögu-
legum skýringum, sem mögulegt væri
að fá. Slík útgáfa mundi margborga sig,
mér hefir dottið í hug að eg ætti að
reyna að útbúa slíkan leiðarvísi en samt
fyndist mér viðkunnanlegra að Forn-
leifafélagið eða Sögufélagið gerði það.
Umhverfi þingvalla sýndist mér fag-
urt en hrjóstrugt er það og harðbala-
legt, enda strjálbygt, en menn munu
samt ekki búa þar ver en annarsstaðar.
Ljótar þóttu mér gjárnar og það er eg
viss um, að mai'gri skepnu hafa þær orð-
ið að bana eins og kerin sem eru víða
þama í sveitinni, í sumum þeirra fund-
ust stundum undir 20 beinagrindur af
sauðfé í gamla daga. En Jónas heitinn
í Hrauntúni hamraði það í gegn, að ker-
in væru löguð þannig, að kindurnar sem
leituðu þangað á sumrin, undan hita og
flugu, gætu gengið upp úr þessum stöð-
um. þetta var eitt af því sem sá mæti
maður kom í gegn í sveit sinni. Jónas
var bæði góður drengur, skynsamui',
duglegur og hagsýnn. Til dæmis má
geta þess, að fyrst þegar það kom til
tals á Alþingi, að landið tæki að sér
alla kolaverslun, þá var Jónas í Hraun-
túni ákafur fylgismaður þess. En eitt
var það sem mislukkaðist hjá Jónasi,
það var uppeldið á honum Halldóri. pað
má segja, að það hafi farið alveg út
um þúfur, því Halldór hefir fallið svo
djúpt, að gerast kosningasmali fyrir Jón
porláksson. það er sorglegt, þegar svona
fer, eg hugsaði þó lengi vel að Halldór
væri mannsefni, þó er ekki vonlaust um
að Halldór Jónasson frá Hrauntúni rísi
einhverntíma úr öskustónni.
o
»Af aur verða svínín feitust«.
Aður fyr var öiglufjörður fremur
óþverralegur „staður“. þaðan var
stunduö hákarlaveiði mikii, og þóttu
Siglfirðingar vei íengsæiir. Lifrina
keypti Grána gamla fyrir hæfiiega lít-
ið og iét bræða á staðnum; geröi
það þef mikinn. Svo voru hákarla-
skrokkar allir heygðir á staðnum,
tii þess að þeir tækju að rotna, og er
þeir höiöu uidnað nóg, voru þeir moldu
sviftir og upp hengdir í hjalla ram-
gjörfa, þótti þá sumum þefurinn aukast
nokkuð.
Svo komu Norðmenn og Svíar með
skólíur og rekur, þeir veiddu síld og
iögðu á land á Sigluíiröi til kviðslita og
söltunar, vai'ö þá gott til vinnu, er menn
sem unnu aö kviðslitum, höföu þreföld
laun við þá sem íramleiddu kýrfóður
bænda. Mikið barst þá að, svo ekki varð
öll síldin nógu fljótt á hol rifin, tók hún
þá aö úldna mjög, þá var henni mokað
í hrúgur hér og þar, einnig fengu kvið-
ir allir og innýfli að rotna í friði og ró.
Úr þessu rann feiti mikil og brák,
sem ílaut um s t a ð i n n, allan neðan-
verðan, enda mátti þar oft sjá íeitan fót
í þá tíð.
Af þessu öllu gerði daun svo illan að
ferðamenn þeir er til Siglufjarðar
komu, og ekki gufuðu straks upp, hurfu
algerlega ofan í sjálfa sig.
Kaupmaður einn átti sér púka sem
honum hafði gefinn verið. Púkinn vai'
ódæll mjög, latur og þreifst illa. Sökum
þess, hve ófús hann var til allra verka,
var hann Öfús neíndur. Kaupmaðui'
þessi, sem var mesti sómamaöur, haíði
einhverra hagsmuna að gæta á Siglu-
firði. Leggur upp með nesti og nýja skó
og tekur Öíús með sér. pegar til Siglu-
fjarðar kemur, bregður svo við, að púk-
inn lifnar allur og verðui' fús til ails
nema vinnu.
pegar kaupmaður hafði staðið við í
nokkra daga og lokið erindi sínu, kem-
ur hann að máli við púkann og segir:
Eg sé það Öfús mixm, að hér munir þú
þrífast vel, og mun það stafa af and-
rúmsloítinu, sem mun eiga svo vei við
þig. pessvegna hefi eg ákveðið að setja
hér upp útibú frá verslun minni, og vil
eg íela þér umsjón alla, ef þú ert til
þess fús. Til þessa kveður Ófús sig fús-
ari vera, og tók hann nú að tútna nokk-
uð að púka sið. Síðan hefir púkinn tútn-
að svo, að nú má heita að hann standi
á blístri.
Ekki vil eg skifta mér mikið af púka
þessum, enda mun skaði hverju mál-
efni að hann komi nærri.
En af því að Ófús fýsti að físa að
fi’iðsömum ferðamanni, fanst mér rétt
að minnast helstu æfiatriða púkans.
Enginn hefir enn lagt svo ilt til Oddi
Sigurgeirssyni, að hann hafi ekki þegið
laun nokkur, og mun eg hér eftir sem
undanfarið reyna að sneiða hjá ólykt-
inni.
--o-
C3-lettin.gu.r.
Á Siglufirði er gefinn út blaðsnepill
með þessu nafni. Blað þetta er sorpblað
í orðsins fylstu merkingu. Ábyrgðar-
maður kveðst Sophus Árnason vera.
Ritstjóri mun vera lítið merkilegri
mannpersóna, þó heíir hann samt svo
mikla sómatilfinningu, að hann vill ekki
láta þrykkja nafn sitt á blaðið.
pað sem blaðið aðallega íjallar um,
eru mykjuhaugar og ýldupollar, og svo
er klámi dreift um blaðsíðurnar til og
frá til smekkbætis. Eg kom til Siglu-
fjarðar í sumar einu sinni, þá þótti út-
gefendunum bera vel í veiði og hugðu
að gæða lesendum sínum á nýnæmi.
Svo er mér nefnilega farið, að Guði
almáttugum hefir þóknast að gefa mér
ekki jafn fullkomið málfæri sem flest-
um mönnum öðrum, og er eg linmæltur
og get ekki borið rétt fram stafina s og
r. parna sáu ritstjórar Glettings sér
leik á borði og hnoðuðu saman klausu
sem þeir þóttust hafa eftir mér. Auð-
vitað hefi eg aldrei talað þau orð sem
þar eru tilfærð, svo þessi klausa er til-
búin lygi, og er það sá eini frumiegi
skáldskapur, sem eg hefi séð blað þetta
flytja, því klámið og alt annað sem í
blaðinu er, hafa útgefendumir snýkt og
snapað hér og þar.
Af þessu getur almenningur séð hve
miklir andans grósserar standa að
Gletting.
Eg skal viðurkenna, að eg er gaman-
samur, bæði við sjálfan mig og aðra.
En þennan leik, sem Glettingur hefir
hafið við mig, get eg ekki tekið sem
grín. pað verður ætíð tilfinningamál,
þegar mönnum er núið því um nasir,
sem þeim er ekki sjálfrátt.
Ef eg lifi lengi þá skal Glettingur
komast að því, að eg get bæði skrifað s
og r, þótt eg eigi erfitt með að bera
þessa stafi fram.
--o-
Séra Tryggvi og eg.
Eftir að grein mín birtist í Tímanum
fóru nokkrir auðvaldsdintlar að hafa orð
á því við mig, að eg ætti að taka að mér
að verða fjósamaður í Laufási hjá séra
Tryggva. En það get eg sagt öllum góð-
um mönnum, að eg myndi ekki skamm-
ast mín fyrir slíkt starf, því minn hugs-
anagangur er annar en sá, sem fægði
skríllinn hefir. Eg ber engan kinnroða
fyrir það þótt eg hafi verið, sé og verði
til uppbyggingar í þjóðfélaginu, þó það
þyki ekki fínt nú orðið, og eg sé ekki
móðins.
En hvað Tryggva viðvíkur, þá álít
eg hann góðan dreng, og það var hann
sem hjálpaði mér þegar gengið var næst
lífi mínu fyrir norðan. Og ef honum
liggur á hjáip við búverkin, hvort held-
ur í fjósinu eða annarsstaðar, þá er eg
fús til að rétta honum hönd. En til eru
þau vik, sem eg ekki vildi leysa af
hendi, og illa væri eg staddur ef eg léði
mig til þess að standa í skítkasti og
blekaustri fyrir baunverska braskara
til þess að blinda íslensku þjóðina,
blinda hana til þess að hún sjái ekki
þegar kræklóttar auðvaldsklærnar eru
að draga frá henni bjargræðið.