Nýtt kvennablað - 19.06.1940, Blaðsíða 6

2
NÝTT KVENNABLAÐ
Hérna megin Atlantsliafsins má rekja upphaf
hreyfingarinnar til frakknesku stjórnarbylting-
arinnar. Þessi stærstu átök, sem sagan þekkir
til þess tíma, fyrir frelsi, jafnrétti og hræðra-
lagi, eins og það var orðað, eða almennum
mannréttindum, gleymdi að vísu, þegar til kom,
konunum; og oft fór það svo, að ný réttindi, er
féllu í hlut karlmanna, sneyddu konurnar að
sama skapi, þeim iitla rétti, er þær höfðu. Þann-
ig var það t. d. í Englandi árið 1832, um leið
og réttindi karlmanna voru aukin, voru konur
sviptar þeim — að vísu mjög takmarkaða kosn-
ingarétti, er þær höfðu notið um langan aldur,
en fyrir honum eru til skjalfest skilríki allt frá
árinu 1640.
Það yrði of. langt mál í lítilli blaðagrein að
fygja ferli kvenfrelsishreyfingarinnar land úr
landi. Nægir að segja, að sú hreyfing varð, eftir
að liún eitt sinn var komin af stað, eigi stöðvuð.
Ekki eingöngu fyrir áróður kvennanna sjálfra,
heldur og vegna þess, að þeim hlolnuðust marg-
ir mikilsmegandi talsmenn meðal framsýnustu
og réttsýnustu stjórnmálamanna ríkjanna, og
fór þeim fjölgandi að sama skapi og menning
og stjórnmálaþroski óx meðal þjóðanna. Á-
sönnuðust þar orð Matthíasar Jochumssonar:
Þegar mannast maður
miklast, snót, þín stétt;
liarðra herra smjaður
helgan snýst í rétt.
Ýms atvik komu og til greina, er flýttu fyrir
málalokum, meðal annars styrjöldin mikla
1914—1918, og má þar segja, að fátt sé svo með
öllu illt, að ekki boði nokkuð gott.
En snúum okkur nú að okkar eigin landi. 1
dag, 19. júní 1940, eru liðin 25 ár síðan samþ.
voru þau ákvæði, er veittu konum, 40 ára og
eldri, jafnan kosningarétt og karlmönnum frá
25 ára aldri. Um leið var gert ráð fyrir stig-
lækkandi aldurstakmarki, svo að ef allt væri
með felldu, átti fullkomið jafnrétti að vera á
komið að 7% ári liðnu. En sú bið varð eigi svo
löng, því með stjórnarslcrárbreytingu árið 1920
var þetta ákvæði fellt í hurtu.
Eins og annars staðar áttu þessar réttarbætur
hér sinn aðdraganda, sína sögu, sína talsmenn.
Af löggjöfum þjóðarinnar mun enginn hafa
stutt það mál betur en Skúli Thoroddsen, er allt
frá því, að hann árið 1899 bar fram og fékk sam-
þykkt lög um rétt giftra kvenna yfir fjárhag
sínum, var* ötunll talsmaður jafnréttismála
kvenna.
Konurnar sjálfar gerðu og það er þær gátu,
með áskorunum til Alþingis um aukin réttindi
liéldu þær málinu vakandi, og með afskiftum af
ýmsum þjóðnytjamálum, t. d. liáskólamálinu.
leituðust þær við að sýna, að þótt þær hefðu eng-
an réttinn, gætu þær veitt lið á sviði opinberra
mála.
En ákveðin, stöðug og markviss sókn í áttina
til stjórnmálalegs jafnréttis hófst þó eigi fyrr en
frú Bi’íet Bjai’nliéðinsdóttir gerir blað sitt,
Kvennahlaðið, að málgagni hreyfingai’innar og
starfi áfram með mikilli þrautseigju unz mark-
stofnar Kvenréttindafélag Islands. Hélt hún þvi
inu var náð.
----o——-
Og í dag geta íslenzkar konur litið 25 ár aftur
í tímann til þess dags, er færði þeim stjórnmála-
legt jafnrétti við hræður þeii'ra. Mxin hezt að
hver dæmi fyrir sig um það, hvort hún fyrir
sitt leyti er ánægð með árangur þessai-a réttar-
bóta, fyrir sig sjálfa og þjóðarheildina.
Það var í ófriðarlok, á annarri öld og i annarri
heimsálfu, að fyrsti neistinn kviknaði að þeinx
kyndli mannréttinda, er ná skyldi jafnt til
kvenna senx karla. Sá neisti kulnaði von hráðar.
Það var í lok annars íxiargfalt meiri liildarleiks
að jafnrétti kvenna tók hröðustum framförunx.
Kannske var það í samskonar skammvinnu
hrifningunni hvorutveggja. Gæti sú staði'eynd
ef til vill verið betri skýring en engin, þess, hve
lítt jafnréttishugsjónin hefirenn færst út í hið
praktiska líf, og þess, hve afskift konan er enn,
þrátt fyrir það að atkvæði hennar hefir nákvæm-
lega sanxa gildi og atkvæði bróður hennar, karl-
mannsins.
Inga Lárusdóttir.
Mæðrastyrksnefndin
gekkst eins og að undanförnu fyrir merkja-
sölxx á Mæðradaginn. Þrátt fyi-ir ólxagstætt veð-
ur varð árangurinn góður og komu ixxn xim
2000 krónur. Auk þess gjöf: 90 lcrónur.
Nefndin samanstendur nú af um 20 kvenfé-
lögum. Hyggst hún að haga stai-fsemi sinni á
sama hátt og undanfarin sunxur og reka hvíld-
ar heimili í Reykholti í Biskupstungum fyrir
mæður og börn, en ráðgerir jafnframt að auka
starfsemina.