Morgunblaðið - 19.08.2009, Page 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 2009
Eggert
Börnin draga björg í bú Kári fann til sín í gær og blés vel úr sér. Það fengu börnin að reyna sem voru að taka upp í
skólagörðum Reykjavíkur í Skerjafirði. Uppskeran virðist þó vera hin ágætasta og mun eflaust metta marga munna.
OPNUGREIN Kjartans
Gunnarssonar, fv. fram-
kvæmdastjóra Sjálfstæð-
isflokksins (og þar með eins
nánasta samstarfsmanns
Davíðs Oddssonar) og vara-
formanns bankaráðs Lands-
bankans (og þar með eins
nánasta samstarfsmanns
Björgólfs Guðmundssonar) í
Mbl. 14.8. s.l., gefur tilefni til
að biðja lesendur Mbl. að hug-
leiða eftirfarandi staðreyndir:
1. Þegar Davíð Oddsson, þáv. forsætisráð-
herra, ákvað að afhenda Björgólfsfeðgum
Landsbanka Íslands, þrátt fyrir að þeir hefðu
ekki gert hæsta tilboð, varð að samkomulagi,
að Kjartan Gunnarsson, framkvæmdastjóri
flokksins, sæti áfram í bankaráðinu sem vara-
formaður, til þess að tryggja „pólitískt talsam-
band við Flokkinn“. Þetta var gert á þeirri for-
sendu, að Björgólfsfeðgar myndu flytja svo
mikinn erlendan gjaldeyri inn í landið. Nú er
upplýst, að kaupverðið var í reynd aldrei
greitt, nema að hluta. Í staðinn var slegið lán
hjá Búnaðarbankanum, sem nú er gjaldfallið
og mun væntanlega bætast í skuldasafn þjóð-
arinnar.
2. Ef forráðamenn Landsbankans – þ.m.t.
Kjartan Gunnarsson – hefðu ákveðið að reka
bankastarfsemi sína í Bretlandi og Hollandi í
þarlendum dótturfyrirtækjum – en ekki sem
útibú frá Landsbankanum – þá lægi enginn
Icesave-reikningur til íslenskra
skattgreiðenda fyrir á Alþingi Ís-
lendinga. Ekki ein króna.
3. Það er því hafið yfir allan vafa,
að það var á valdi eftirtalinna fjög-
urra einstaklinga að koma í veg fyrir,
að Icesave-reikningurinn félli á þá,
sem ekki höfðu til hans stofnað,
þ.e.a.s. íslenska skattgreiðendur.
Þeir fjórir einstaklingar, sem með
réttu hljóta því að teljast ábekingar
Icesave-reikningsins á hendur þjóð-
inni, heita: Halldór Kristjánsson og
Sigurjón Þ. Árnason, bankastjórar;
og Björgólfur Guðmundsson og
Kjartan Gunnarsson, sem formaður
og varaformaður bankaráðsins. Það er eins og
Kaninn segir í villta vestrinu: „They can run –
but they can’t hide.“
4. Þessir menn ákváðu að yfirbjóða innláns-
vexti keppinauta í samkeppni um innlán spari-
fjáreigenda í þessum löndum, af því að láns-
traust bankans fór þverrandi, lánalínur voru að
lokast og skuldatryggingarálög fóru síhækk-
andi. Bankinn var undir þeirra stjórn sokkinn í
skuldir og þurfti stöðugt að endurnýja lána-
safn sitt til að koma í veg fyrir hrun. For-
ráðamenn LB völdu því útibúsformið að ásettu
ráði til þess að hafa frjálsar hendur til að nota
innlánsféð í Icesave í eigin þágu, lausir undan
ströngu eftirliti gistiríkjanna. Að sögn Davíðs
Oddssonar höfðu þessir forráðamenn Lands-
bankans lofað Seðlabanka og Fjármálaeftirliti
því að færa þessa fjáröflunarstarfsemi sína í
þessum löndum yfir í dótturfyrirtæki með
sparifjártryggingu þarlendra yfirvalda. Að
sögn fv. seðlabankastjóra sviku þeir það loforð,
með skelfilegum afleiðingum fyrir þjóðina.
5. Skv. skýrslu hollenskra lagaprófessora til
hollenska þingsins bitu þessir sömu ein-
staklingar höfuðið af skömm sinni með því að
hafna ítrekuðum tilboðum hollenskra (og
breskra) fjármálayfirvalda um að færa Ice-
save-netbankana inn í hollenska og breska lög-
sögu, undir eftirlit og sparifjártryggingu þar-
lendra yfirvalda. Þess vegna fór sem fór.
6. Með því að hafna þessum tilmælum ís-
lenskra eftirlitsstofnana, seðlabanka Hollands
og breska fjármálaeftirlitsins komu for-
ráðamenn Landsbankans – þar með talinn
Kjartan Gunnarsson – beinlínis í veg fyrir að
lágmarkstrygging innistæðueigenda hjá Ice-
save yrði borin af tryggingarsjóðum viðkom-
andi landa, en ekki íslenskum skattgreið-
endum.
7. Í upphafi árs 2008 pöntuðu forráðamenn
Landsbankans sérstaka úttekt viðurkenndra
sérfræðinga, þeirra Buiter og Sibert, um fjár-
hagslegt heilsufar íslenska bankakerfisins.
Niðurstaðan, sem þeir fengu í hendur í apríl
2008, var hrollvekjandi. Það væri aðeins tíma-
spursmál, hvenær íslensku bankarnir myndu
hrynja, nema því aðeins að gripið yrði til neyð-
arráðstafana, án tafar. Það þýddi m.a. að flytja
höfuðstöðvar bankanna á stærra myntsvæði,
þar sem meginþungi starfseminnar var hvort
eð var, eða a.m.k. að breyta útibúunum í dótt-
urfélagsform og þar með á ábyrgð og með
sparifjártryggingu þarlendra yfirvalda, eins og
stóð til boða. Bankastjórarnir vissu þetta.
Bankaráðsmennirnir vissu þetta. Ríkisstjórn
Geirs H. Haarde gat ekki annað en vitað þetta.
Þyngst er ábyrgð forráðamanna Landsbank-
ans sjálfs, sem þverskölluðust við að virða til-
mæli um, að forða slysinu í tæka tíð. Þeir for-
hertust.
Niðurstaða:
Að þessi maður, af öllum mönnum undir sól-
inni – Kjartan Gunnarsson, fv. framkvæmda-
stjóri Sjálfstæðisflokksins og varaformaður
bankaráðs Landsbankans – skuli dirfast að
saka núv. fjármálaráðherra, Steingrím J. Sig-
fússon – einn fárra íslenskra stjórnmálaleið-
toga, sem sannanlega eru saklausir af Icesave-
ódæðinu – um að „binda þjóðinni drápsklyfjar“
og beinlínis að fremja landráð („… gengur hér
erinda Breta af meiri hörku og óbilgirni en …
þeir hefðu sjálfir lagt í að beita …“), það lýsir
svo sérstöku hugarfari, að alla ærlega menn
hlýtur að setja hljóða. Getur þetta verið? Hef-
ur mér ekki missýnst? Ég trúi ekki mínum eig-
in augum. Að á sama tíma og menn leggja nótt
við nýtan dag til að moka skuldirnar og skítinn
upp eftir greinarhöfund, Kjartan Gunnarsson,
pólitíska fóstbræður hans og viðskiptafélaga,
þá þyki honum sæma að gera hróp að björg-
unarliðinu. Hvað kallast svona hegðun? Hroki
og óbilgirni? Vissulega. Botnlaus ósvífni væri
nær lagi. Ósvífni í bland við forherðingu kemst
líklega næst kjarna málsins, – en lætur þó
margt ósagt.
Þeim sem vilja kynna sér ítarlegri rökstuðn-
ing fyrir ábyrgð stjórnenda Landsbankans og
stjórnmálaforystu Sjálfstæðisflokksins á Ice-
save-klúðrinu skal bent á greinina: Um brigsl
og víxl – www.jbh.is.
Forherðing?
Eftir Jón Baldvin
Hannibalsson
» Þyngst er ábyrgð forráða-
manna Landsbankans
sjálfs, sem þverskölluðust við
að virða tilmæli um, að forða
slysinu í tæka tíð.
Jón Baldvin
Hannibalsson
Höfundur var ráðherra í ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar á árunum 1991-95.
HINN 1. júlí sl. gekk
í gildi reglugerð frá fé-
lagsmálaráðuneyti um
hinar ýmsu skerðingar
á lífeyrisréttindum
eldri borgara og ör-
yrkja frá Trygg-
ingastofnun. Í þessari
grein ætla ég að víkja
aðeins að þeim skerð-
ingum sem eldri borg-
arar urðu fyrir og að-
draganda þess.
Í stuttu máli var aðdragandinn
enginn, ekkert samráð haft við
Landssamband eldri borgara, þrátt
fyrir fögur orð þar um fyrir kosn-
ingar. Loforðin voru reyndar þau að
ekki skyldi hróflað við kjörum eldri
borgara og góðu samráði heitið um
ýmsar réttarbætur, sem lengi hefur
verið barist fyrir. Ég kalla það ekki
samráð að senda bréf í tilkynning-
arformi.
Við í stjórn Landssambandsins
stóðum í þeirri trú þegar farið var að
ræða hækkun á launum opinberra
starfsmanna sem endaði í 6% launa-
hækkun 1. júlí að lífeyrisréttindi okk-
ar yrðu þá með svipuðum hætti hækk-
uð. En, nei, ekki aldeilis. Nú var ráðist
á þann garðinn sem lægstur er og
klippt og skorið eftir hentugleikum.
Eldri borgarar hafa ekki samnings-
rétt um sín kjör, en verða að taka því
sem að þeim er rétt. Og nú var það
notað, grunnlífeyrir þeirra sem hafa
180.000 kr. úr lífeyrissjóðum eða sam-
bærilegar tekjur fyrir skatta, var tek-
inn af. Hingað til hefur ekki verið
hróflað við grunnlífeyrinum, sem var
nú ekki há upphæð, u.þ.b. 29.000 kr.
fyrir skatta. Það getur hins vegar
munað um þá upphæð og ekki síst hjá
þeim sem nú eiga að greiða háar fjár-
hæðir til baka til Tryggingarstofn-
unar vegna einhverra breytinga á
kjörum síðasta árs, sem fólk sá ekki
fyrir.
Alveg tekur þó steininn úr þegar
greiða á til baka laun látins maka frá
fyrra ári. Mér finnst það til skammar
að slíkt skuli viðgangast, en það virð-
ist þvælast fyrir mönnum að breyta
því. Líklega afar erfitt að setja reglu-
gerð um það! Það vafðist hins vegar
ekki fyrir stjórnvöldum að breyta við-
miði til skerðingar á ellilífeyri vegna
fjármagnstekna úr 50% í
100%. Flestir sem það
hafa getað hafa reynt að
spara eitthvað til elliár-
anna og lagt fyrir í
banka, en nú er þeim
hegnt fyrir að sýna ráð-
deild og sparnað.
Kannske væri betra að
geyma það bara undir
koddanum.
En aftur að grunnlíf-
eyrinum, sem hingað til
hefur ekki verið hróflað
við, hvaða ríkisstjórnir
sem hafa setið. Erum við eldri borg-
arar ekki búin að skila okkar í formi
skatta og vinnu fyrir samfélagið?
Grunnlífeyrir er einskonar við-
urkenning á því og þar ættu allir að
sitja við sama borð óháð öðrum
tekjum. Svo þurfa að sjálfsögðu að
koma til viðbótar ýmsar aðrar trygg-
ingabætur fyrir þá sem hafa mjög
lágt framlag úr sínum lífeyrissjóði. Og
geta verið margar ástæður fyrir því.
Stjórn Landssambands eldri borg-
ara hefur mótmælt þessum skerð-
ingum kröftuglega og óskað eftir
fundi með félagsmálaráðherra vegna
þess.
Þó að kreppi að í fjármálum ríkisins
vegna nokkurra „bankaræningja“
sem vonandi tekst á endanum að
handsama, ættu eldri borgarar síst
allra að þurfa að greiða þá skuld af
sínum litlu tekjum. Eftir sem áður
taka þeir á sig sömu byrðar og aðrir
vegna verðbólgu og hækkandi vöru-
verðs. Ég skora á stjórnvöld að end-
urskoða þegar og lagfæra þá skerð-
ingu sem orðin er á kjörum
ellilífeyrisþega og m.a. fólst í afnámi
grunnlífeyris vegna smánarlega lágra
tekna.
Grunnlífeyrir
er mannréttindi
Eftir Jónu Valgerði
Kristjánsdóttur
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
»Erum við eldri borg-
arar ekki búin að
skila okkar í formi
skatta og vinnu fyrir
samfélagið? Grunnlíf-
eyrir er einskonar við-
urkenning á því.
Höfundur er f.v. þingmaður og
situr í framkvæmdastjórn
Landssambands eldri borgara.