Þjóðvinurinn - 13.10.1926, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVINURINN
3
ÞJÓÐVINURINN
=5 P
1 kemur út á miðvikudögum fyrst 1
—
f um sinn f
]=. ' h
s Afgreiðsla blaðsins er hjá W
j Sveini kaupm. Sigurjónssyni. j
I Seldur í lausasölu á 10 au. blaðið. X
SSS BSS
=r 0
Ríkisrekstur og
einkasala.
Þelta eru áhugamál jafnaðarmanna
og sumra úr Framsóknarílokknum.
Um rákissrekstur er það að segja, að
að hann hefir gefist illa hjer á landi.
^llir muna eftir rekstri Tjörnessnám-
unnar og kartöfluræktinni syðra. Hvort-
tveggja fór á hausinn. Að taka af
eigendunum framleiðslutækin og gera
alla að þjónum þess opinbera, kippir
mjög úr áhuganum og gerir menn að
ósjálfstæðum vinr.umönnum í stað
frjálsra vinnuveitenda. Ýmsir halda
því fram, að meiri ábyrgð fylgi því
að staifa fyrir ríkissjóðinn. En svo er
ekki. Menn álíta bak hans svo breitt,
að óhælt sje að vera beimtufrekur og
slá slöku við. Þegar metm eiga fram-
leiðslutækin sjálfir, verður áhuginn
meiri. Þeir framkvæmdastjórar, sem
ríkið setti, yrðu ekki betri en þeir,
sem nú stjórna atvinnurekstrinum. Afli
yxi ekki við ríkisreksfur nje markaður
yrði betri. Menn gera nú það sem
hægt er til að fá nýja markaði. Hitt
er skylda þess opinbera, að styrkja
allar atvinnubætur. Enda vaxa tekjur
ríkissjóðs við aukna framleiðslu.
Um einkasöluna er það að segja,
að margir athuga það ekki, er þeir
tala um gróða af henni í ríkissjóðinn,
að atvinna borgaranna (þeirra sem
versla) minkar. Þessvegna batnar ekki
fjárhagur landsmanna við einkasölu,
heldur rennur fjeð í annan vasa, vasa
ríkissjóðs. Öðru máli er að gegna,
ef hið opinbera hefði sett á stofn
nýjar verksmiðjur, sem bæru sig vel
veittu mönnum vinnu. Það var ný
atvinna, ný framleiðsla. Ýmsar þjóðir
hverfa nú frá einkasöluhugmyndinni
Norðmenn hafa líka t. d. nýlega af-
numið ríkiseinkasölu á korni. Margir
merkir jafnaðarmenn erlendis, svo sem
Stauning forsætisráðherra Dana eru á
móti einkasölu. Er lítt skiljanlegt dá-
læti margra íslendinga á þessu tvennu
ríkisrekstri og einkasölu. Virðast þeir,
sem þessu fylgja, hylla hina gömlu
tima og úrelta hugsunarhátt að alþýð-
an eigi að vera ábyrgðarlausir vinnu-
menn þess opinbara, þar sem nokkrir
höfðingjar hafa öll völdin og ráði rekstri
atvinnuveganna og allri verslun. En
auðvitað eiga þessir fáu stjórnendur
að vera úr flokki jafnaðarmanna og
Framsóknarflokknum. Og þá er ekki
hætta á mistökunum!
Símfrjettir.
Jón Sigurðsson frámbjóðandi lands-
kjörsins hjelt lokaðan fund i Hafnar-
firði i gœrkveldi með jafnaðarmönnum
og Bolsum. I dag œtlar hann og
fónas frá Hriflu austur yfir fjall og
halda þar fundi. Einhverjir úr Ihalds-
flokknum i Reykjavik œtla að mœta á
þeim fundum. Morgunblaðið i dag
skorar á Jón Sigurðsson að halda
fund með Reykvikingum, því heyrst
hafði, að hann mundi œtla að sleppa því,
Kolaverkfailsforkólfar hafa samþykt
að halda því áfram. Þó fjölgar þeirn
mönnum, sem vinna við námurnar.
5—6 togarar á veiöum syðra. Fleiri
togarar œtla ekki á veiðar fyr en
kolaverkfallinu Ijettir,
Um helgina snjóaði töluvert i Rvik.
Bæjarfrjettir.
Til Danmerkur fór með Botníu síðast
Ingibjörg Sigurgeirsdóttir ekkja Björns
Jósefssonar frá Gæsum, með tveim dætr-
um sínum, Guðnýu og Snjólaugu. Hefir
Þorsteinn sonur hennar keypt dálitla jörð
út á Sjálandi. Ætlar fólk þetta að setjast
þar að.
Slátrun verður lokið í Kaupfjelagi Ey-
firðinga í dag.
Esja fór austur um í morgun. Nonni
fer í dag[áleiðis tiL Reykjavíkur vestur um.
Utan úr heimi.
Talsímalínur hafa nú verið lagðar
yfir þvera eyðimörkina Sinai þar sem
Móses og Aron Ieiddu ísraelsmeun yfir.
Nú er hægt að síma frá Jerúsalem og
Haifa í iandinu heiga til Cairo, Alex-
andriu og Port Said.
í amerískum borgum hafa 60°/o af
íbúum talsíma og bíla, 47°/o ryksugur,
23% þvottavjelar knúðar með rafmagni,
og 70°/o rafmagns-strokjárn.
í Bandaríkjunum í Ameríku eru
20,000,000' mótorvagnar og kostnað-
urinn við rekstur þeirra var árið sem
Ieið 2,800,000,000 dollarar.
í Englandi hafa 136 menn mist
lífið síðan i janúar síðastl. við mótor-
hjólslys.
1925 urðu 115,472 slya á götum
Lundúnaborgar og 3971 mistu þar
lífið."
Suezskurðurinn styttir leiðina til
Austurlanda um 23 daga. Ferð um
hann tekur 15 — 20 tíma.
Svíar eru óánægðir með nýrri amer-
ískar kvikmyndir. Segja þær margar
hafa siðspillandi efni og kenni mönn-
um eyðslu og sællífi.
Enska stjórnin hefir í ár bannað
Kínverjum að setjast að í Ny-Zeeland.
Franskir vínbruggarar hafa stofnað
fjelag til þess að kenna mönnum að
eta ost. Segja þeir, að vissar osta-
tegundir bæti vínsmekk manna.
Eilt af stærri veitingahúsum Berlínar
hefir látið setja radió-áhöld i öll her-
bergin, sem eru um 200.
Þjóðarskömm.
Ekkert sýnir betur siðferðislegan
þroska og ágæti Forn-ísiendinga en
það hve illa þeir þoldu níð og óvirðu-
leg orð um sig og sina. Heiður og
gott mannorð var þeim svo dýrnlætt,
frægðarlöngun þeirra svo sterk, að alt
sem skygði á þetta varð að þvost af.
og það oft með blóði. Hve ólíkur
hugsunarháttur þjóðarinnar er nú og
í fornöld, sjest best á því, hve menn