Skólablaðið - 01.12.1932, Síða 8

-8-
SAN MICHELE.
I.
A eyjunni Capri, í ríki hins eilifa dags,
situr aldraöur maöur undir laufÞaki garðs
síns, og rennir hálfblindum augunum enn Þá
einu sinni yfir ljóssins dýrö. Fyrir löngu
er ha'nn oröin Þess áskynja, aö myrkvin augu
hins norrsena marms Þola ekki suðræna sól,
en æfinlega hefur ljósÞráin heit og brenn-
andi lokað augum hans fyrir röddum skynsem-
innar og knúð hann til að óhlýönast boöorö-um
hinna miklu alvaldí>.Og ljóssins guð hefur
lagt á Þreyttar heröar hans Þunga refsingu,
geislarnir björtu Ijósta augu hans myrkri
blindunnar, og sjónartaugin, sem áður færöi
sál hans blessun dagsins, hún flytvir honum
nú dimma ógnun um eilift myrkur. En hann
flýr ekki örlög sín. Til hinstu stundar vill
hann njóta ljóssins í fyllsta œeli, hann
vill renna úr bikarnum í botn, Þó aö eitur
sé undir. Og Því starir hann áfram í ljósiö
- og blindan vex. i£n á næturnar sækja að
honum sárir harmar og varna honum svefns.
Honum liggur viö örvilnan. Hann kviöir fyr-
ir myrkrinu, sem er aö læsa vitund hans
heljaklóm, og hann er einmana. í húminu verö-
ur ljósÞráin volaugri en áöur, og Það er eins
og honum finnist, aö hann sé lifandi graf_
inn. En Þá koma minningamar svifandi úr
suöri timans og bera sál hans birtu og yl.
ógnir svefnlausra nátta missa sárasta brodd-
inn, minningnrnar hrifa hann töfratökum og
leiöa hönd hans til pennans. Og i kyrð hinnar
suðnenu nætur skrifar hann bókina "San
Michele", sem borið hefur sorg hans og gleði,
harm og huggun um viöa veröld.
II.
Um langon al&ur hafa stefnubundin otvinnu-
skóld og læröir rithöldar, verið aö berja Það
framan i mannanna börn á hverjum tima, aö
svonc eigi aö skrifa og svona sé lifið,
n^fnilega i anda rikjandi tizku. En æ og æf-
inlega vakir Þó efinn i djúpunum, og undir
hinu gljáða og svipvana yfirborði réttrit-
unarklikunnar ólgar frelsisÞráin i óbrotnum
sálum. Og Þaö er einmitt hin óhéöa . og
óbrotna sál, sem speglar lifiö réttast og
sannast i öllum Þess litbrigöum, Það er hún,
sem er hljóðnæmust á fótatak atburðanna og
glöggskyggnust á straumrúnir tilverunnar. Hún
er ekki jámhlekkjuð viö sérstök sjónarmið,
eins og lásbúndinn kálfur, hún sér ekki ein-
göngu hiö bjarta og ekki eingöngu hið svarta,
ekki eingöngu st jömuns og ekki eingöngu fora-
pollinn. Hún sér allt, sem sjáanlegt er, og
á vængjum frelsisins svifur hún um-heim og
heima.
Bók hinnar óbrotnu og éháðu skáldsálar
er eins og villiblóm i blómagaröi bókmennt-
anna. Villiblón, sem vökvast hefur beizkum ■
támrni og yljazt af bjartri gleði, óháð dg
óstutt af höndum hins marglærða garðyrkju-
manns. Máske hafa stormor tilfinninga rænt
Það hinni listrænu. slikju og skapaö Þvi
úfin blæ, en litur Þess er æfinlega hreinn
og ósvikinn og angan Þess Þrungin lifrænum
sannleika. Bókin "San Michele" er i minum
augum, eitt af Þessum villiblómum i blóma-
garöi bókmenntanna - óbrotið snildarverk,
sem miklu fremur er skrifaö af manni meö
mannlegt hjartalag, heldur en kaldhuga rit-
snillingi. Látleysiö og einlægnin, fjöriö
óbundna og hinn djúpúögi harmur koma lesand-
anum ósjálfrátt til að gleyma öllum bókmennta-
legum mælistikum og gömlum kenningum um
skáldlegt andriki, fléttuð stilbrögð og
listrsent mikilvægi. G-amla andlausa stefnan
um l'art pour 1'art fær banasáriö af slikum
bókum sem "San Michele", Þar sem undirstraum-
urinn er ekki steinrunninn i formum fegurðar,
heldur lifandi rás mannúðlegra'* tilfinninga.
I riki hinna listrænu bókmennta situr "San
Miehele" sjálfsagt ekki i öndvegi, en henni
er skipað i heiðurssæti i miklu dýrðlegra
riki, i riki lifsins. -
Höfundur "San lÆichele" er sasnskur læknir
og heitir Axel Munihe. Hann hefur farið viða /
um heim og st\mdað lækningar i mörgum stór-
borgum Evrópu, m. a. i Paris, Neapel og Róm.
Hann hefur verið á gönguför norður i Lapp-
landi, gengið á fjöll i Mið-Evrópu, háð ein-
vigi i Páris, og barist við koleruna i Neapel.
Stundum situr hann um kyrt ? Ca.pri og grefur
hundana sina i'garðinum við San Michele.
I bokinni "San Michele" skýrir hann frá öllu
Þessu og mörgðu öðru, Hann er sérkennilegur
maður á margan hátt og dýravinur með af-
brigðum, enda skrifar hann mikið um hundana
sina i bókinni. Apinn "Billy" er lika tals-
verð persóna i"San Michele", en gallinn á