Norðurland - 25.01.1979, Blaðsíða 2

NORÐURIAND
Málgagn sósíalista í Noröurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Erlingur Siguröarson, Páll Hlöðvesson, Katrfn Jónsdóttirog
Guörún Aöalsteinsdóttir.
Ritstjóri: Óskar Guömundsson (ábm.).
Dreifing og auglýsingar: Kristin Á. Ólafsdóttir.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Eiösvallagata 18, sími 21875.
Póstfang: Box 492, 602 Akureyri.
Offsetprentun: Prentsmiðja Björns Jónssonar.
Gefið út af kjördæmisráði Alþýðubandalagsins.
Andlistlyfting
kapitalismans
Enn á ný eru efnahagsmálin í brennidepli. Allir
stjórnarflokkarnir hafa lagt fram tillögur sínar og
virðast síður en svo vera á einu máli. Alþýðubanda
lagið hefur alla tíð mótmælt því að eina leiðin til
að sigrast á verðbólgunni sé sú að afnema verðlags
bætur, og enn mótmælir það öllum hugmyndum
um lækkun á kaupmætti launa en bendir á leiðir til
að auka framleiðni og afkastagetu íslensks
efnahagslífs þannig að meira verði til skiptanna
en áður. Hitt er svo annað mál, hvort sósíalískur
flokkur sé sjálfkrafa öðrum flokkum hæfari að fá
kapítalískt hagkerfi til að skila sem mestum
afrakstri svo að sem mest verði til skiptanna og
allir fái stærri skammt en áður.
Veilurnar í íslensku hagkerfí eru býsna margar
og kerfið skilar ekki eins miklu og búast mætti við
að óathuguðu máli. Fjölmörg dæmi eru um
fjárfestingar sem ekki hafa skilað þjóðinni í heild
neinum arði þótt ákveðnir einstaklingar hafi
makað krókinn. Víst má segja að þjóðin hafi orðið
reynslunni ríkari, en þá reynslu hefur gengið sorg-
lega illa að nýta.
f»ess eru mörg dæmi í sögu þjóða að gerðar séu
endurbætur á ríkjandi hagkerfi. Hugmyndirnar
að baki slíkum breytingum hafa nær alltaf verið
að bæta þjóðarhag. En þjóðarhagur er furðulegt
orð og þýðir ekki það sama í munni allra; menn
gera gjarna þjóðarhag og eigin persónulega hags-
muni að einu og sama fyrirbærinu. Til dæmis er
ekki ólíklegt að bílainnflytjandi teldi niður-
fellingu á aðflutningsgjöldum af bifreiðum mjög
vel til þess fallna að efla þjóðarhag. Það er meira
að segja mjög líklegt að hann hafl á takteinum
ýmiss konar tölur og skýrslur máli sínu til
stuðnings.
Það er síður en svo einfalt mál að breyta hag-
kerfínu svo að öllum líki enda getur slík draum-
sýn aldrei verið á stefnuskrá hjá flokki sem á
stéttarlegar rætur hjá launþegum. Ef boðaðar eru
breytingar á íslensku hagkerfí, liggur beint við að
spyrja hversu djúptækar þær eigi að verða, innan
hvaða marka eigi að vinna.
Ljóst er að flokkspólitískum hlutföllum og
félagslegu valdi er ekki þannig háttað nú að vænta
megi róttækrar umbyltingar, þótt sjálfsagt sé að
sósíalískur flokkur krefjist hennar. Því miður er
líklegast að breytingar í náinni framtíð munu í
stórum dráttum verða innan þess ramma er
borgaralegur eignarréttur setur. Tillögur sósíal-
ísks flokks falla því væntanlega ekki vel að þeim
veruleika sem takmarkast af vilja ríkjandi stéttar,
en þó má gera því skóna að blinda sósíalista á
heilagleika ýmissa borgaralegra kúa geri þeim
léttara um vik en öðrum að fítja upp á nýjungum
innan ríkjandi hagkerfls.
Sósíalistar mega ekki gleyma því að ríkisstjórn
verður ekki sjálfkrafa sósíalísk með þátttöku
þeirra. Sá uppskurður sem núverandi ríkisstjórn
mun ef til vill reyna að gera á hagkerfínu getur
ekki orðið annað en plástur á skeinu, eins konar
andlitslyfting. En hitt ber að hafa í huga að jafnvel
slíkar smábreytingar geta þokað þjóðfélagi okkar
til betri vegar og undirbúið jarðveginn fyrir það
stökk sem fyrr eða síðar verður að taka ef umbylta
á kerfinu í þá átt að einkagróðinn verði ekki lengur
sá leiðarsteinn er einn getur vísað til vegar.
En ekki má heldur gleyma því að ríkjandi stétt
og ríkjandi hagkerfí setur mark sitt á allt þjóð-
líflð og birtist t.d. í samkeppnisanda skólanna og
þeirri furðulegu afstöðu samtaka láglaunafólks að
samþykkja aftur og aftur að sá sem grefur skurð
með vélskóflu skuli fá hærra kaup en sá sem ekki
fær af vinnuveitanda sínum önnur tól en skóflu og
haka. - ÓP.
LEIKLIST
Hvar er hann þá?
Stalín er ekki hér:
Vésteinn Lúðvíksson.
Leikstjóri:
Sigmundur Ö. Arngrímsson.
Leikmynd:
Hallmundur Kristinsson.
Loksins er okkur, langþreytt*
um leikhúsgestum, boðið
upp á nýtt verk, leikrit, sem
vekur umhugsun og spurn-
ingar, og er um leið spenn-
andi og fullt gamansemi.
Leikrit Vésteins Lúðvíks-
sonar, Stalín er ekki hér,
sýnir okkur pólitíkina í öll-
um myndum; flokkinn, fjöl-
skylduna, einstaklinginn og
tilfinningarnar.
Þórður járnsmiður, gamall og
stéttvís stalínisti, elskar rétt-
lætið og umburðarlyndið í orði
en kúgar fjölskyldu sína á borði.
Og íjölskyldan, börnin Svandís
og Kalli, tengdasonurinn Stjáni
og nýja konan hans, Munda,
gerir enga uppreisn. Það er ekki
fyrr en elsta dóttirin, Huldu-
stelpan hans pabba, kemur heim
eftir þriggja ára útivist, að pólitík
er aftur á dagskrá á þessu
heimili. Og þá eru ekki allir sem
sætta sig við gönguferðir um
aldingarða Stalíns og co. Það er
komið að uppgjöri barnanna við
föðurinn, sem stjórnað hefur
fjölskyldunni með járnaga. Og í
lokin stendur Þórður gamall og
einmanna, jafnvel heimsmyndin
stendur ekki á traustum grunni
lengur.
Stalín, nýjasta verk Vésteins,
er snjallt og vel skrifað. Víða er
komið við og alvara lífsins tekin
fyrir hæfilega kímniblönduð.
Spennandi verður að sjá næsta
verk höfundar.
Leikstjóranum hefur tekist að
skapa heilsteypta og lifandi
sýningu. Samstilltur leikur leik-
aranna, leikmyndin, búningar
og lýsing kemur okkur til að
rumska. Leikararnir standa sig
allir með mestu prýði. Þráinn
Karlsson/Þórður, Saga Jónsdótt-
ir/Hulda, og Sigurveig Jóns-
dóttir/Munda sýna sýnar bestu
hliðar. Og það gera Viðar
„Þar hrundi heimsmyndin, - heimsmyndin þín“. Saga Jónsdóttir
og Þráinn Karlsson í hlutverkum Huldu og Þórðar.
Eggertsson/Kalli, Svanhildur
Jóhannesdóttir/Svandís og
Aðalsteinn Bergdal/Stjáni svo
sannarlega líka. En þau koma
manni aðeins meira á óvart með
þessum ágæta leik. Sérstaklega
þar sem Svanhildur og Aðal-
steinn hafa ekki sýnt annað eins
fyrr í vetur.
Leikmynd Hallmundar Krist-
inssonar er einföld og dökk en
nær mjög vel að undirstrika
andrúmsloftið, svo sem í lokin,
þar sem grindin stendur nakin
rétt eins og Þórður gamli.
Við frumsýningu Stalíns í
Þjóðleikhúsinu spruttu miklar
ritdeilur. Verkið kom hreyfíngu
á hjörtu fólksins, ekki síst þau,
sem vinstra megin slá. Ef til vill
er það sönnun þess hve gott
leikhúsverk Stalín er. Eða hvað
er leikhús, sem sýnir okkur
eintómar gamlar glansmyndir,
sem engan vekja, og það á
þessum viðsjárverðu tímum?
Félagar, sjáið þessa ágætu
sýningu L.A. Lítið svo í spegil-
brotið hans Þórðar. Hrynur
heimsmyndin eða stendur hún
óbifanleg?
- Odda Margrét.
/ % 0 9 £»■ 2 é> Wffl WA 7 8 7 9 2
z // 5 fZ /3 /y m /2 8 Pf 5 /5 7 /3 8
ÍL, D 2 9 /V /3 6 /7 mrn pl \ /9 V 2o Ö /? N m
8 /3 9 /y 2 (e> 'J'Mwá W / 7 /9 /2 5 WWM /3 5
% b 2 WM i® V 2/ 2 8 2 8 'ÁU/Jrf/W 23 8 /3
8 V 8 ay /s z 8 jj 8 /3 9 H WÉ i|li /o
-Hiil 5 2 25 /8 25 8 |n 2 H Hg 7 2 8 w
/0 2 n /8 Wm 'wWk S U 18 5 % 25 9 /y M g
Z 9 /8 2,5 8 /3 /7 /7 WWM 8 wm 'jyJufifh /y 2 fb %
3 i /3 WA 2? (o Wi 7 9 mm §p 3 25 (o mm. '/yy&ÆfjL /8
l!_ /8 8 23 L 2$ 8
Vegna vinsælda jólakrossgátunn
ar verður lesendum NORÐUR-
LANDS boðið upp á að spreyta
sig á krossgátum hér í blaðinu.
Rétt er að taka fram að í þessari
krossgátu er gerður skýr greinar-
munur á breiðum sérhljóða og
grönnum, t.d. getur a aldrei
komið í stað á, og öfugt.
Starfirnir í reitunum undir
krossgátunni mynda nafn á eyju
við ísland. - Góða skemmtun!
2 - NORÐURLAND