Norðurland - 01.03.1979, Síða 2

Viðar Eggertsson
NORÐURLAND
Málgagn sósíalista í Norðurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Erlingur Sigurðarson, Páll Hlöðvesson, Katrin Jónsdóttir,
Guðrún Aðalsteinsdóttir og Kristín Á. Ólafsdóttir.
Ritstjóri: Óskar Guðmundsson (ábm.).
Dreifina og auglýsingar: Tryggvi Jakobsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Eiðsvallagata 18, simi 21875.
Póstfang: Box 492, 602 Akureyri.
Offsetprentun: Prentsmiðja Björns Jónssonar.
Gefið út af kjördæmisráði Alþýðubandalagsins.
Óbermið
skal
upprætast
í auðvaldssamfélagi ræður gróðinn ríkjum. Þróun
framleiðsluháttanna lýtur lögmálum peninganna.
Framleiðslan er vegna fjárins, - fólkið skiptir ekki máli
nema sem vinnuafl og neytendur. I andófí gegn því að
mannlífíð sé njörvað niður eftir lögmálum auðmagns-
ins verður sósíalisminn til. Samhygð og sósíalismi gegn
einkagróða og arðráni.
Sósíalistar af ýmsum toga hafa í tímans rás gert
margar tilraunir til að skipuleggja framleiðslu sína og
neyslu í auðvaldssamfélögum. Hér hefur verið erfitt um
vik, - við lifum í kapitalismanum umlukt allri hans
andstyggð. Samvinnufélög hafa átt erfítt uppdráttar.
Þau hafa lent í hringiðu samkeppninnar eftir lögmál-
um „frjáls markaðar“. Islenskir sósíalistar hafa ratað
í marga raun við uppbyggingu samvinnufélaga. Það er
heldur ekkert launungamál að aðstandendum fram-
leiðslusamvinnufélaga hafa verið mislagðar sósíaliskar
hendur. Aldrei er of mikil umræða um það hvernig
standa beri að slíkum tilraunum. Aldrei verða þær of
margar. En takmarkanirnar eru augljósar. Meðan
þjóðfélagið er ekki sósíaliskt, meðan gróðasjónarmiðið
og þörfín fyrir gróða ræður þá verða þessar tilraunir
lítið annað en dropar í reynslubrunn sósíalismans.
Sama gegnir um skipulag neytenda í þágu félags-
hyggjunnar. Allt frá þeim tíma að þingeyskir bændur af
skynsemi sinni skipulögðu sig gegn kaupmannavald-
inu, hafandi bergt af evrópskum menningarstraumum
sósíaliskrar ættar, - til þess tíma að KRON átti að verða
reykvískum verkalýð að Jagsbrún betri tíðar, - hafa ósigr-
ar og vonbrigði dunið yfir þessa hreyfíngu. Samvinnu-
félögin, kaupfélögin hafa aldrei verið og geta ekki orð-
ið nema illskárri en einkafyrirtækin. Samt sem áður
hlýtur það að vera verkefni sósíalista að taka virkan
þátt í og hafa frumkvæði að stofnun samvinnufélaga
um framleiðslu og neyslu. En markmiðið þar sem mað-
urinn er herra framleiðslu sinnar, neyslu og umhverfís,
- en ekki auður, - þar sem samyinnan er í allra þágu,
það er enn fjarri.
Margir sósíalistar hafa átt erfítt með að kyngja von-
brigðunum af starfsemi samvinnufyrirtækja. Og marg-
ir hafa varað við ranghugmyndum um eðli slíkra fyrir-
tækja. Þau eru ekki sósíalísk í kapitalisku samfélagi þó
þau miðist ögn meir við hagsmuni einhverrar heildar
fólks í stað upphleðslu og útþenslu auðmagns
eingöngu. Framleiðendur og neytendur sem skipu-
leggja sig í KEA samfylkja með þeim hætti gegn gírug-
um einkagróða. En Jón bóndi á Hóli og Eyjólfur á
eyrinni ráða litlu um fjármagnspólitík KEA, - ef
nokkru. Það er æviverkefni að gera almenna félaga í
samvinnuhreyfingunni að virku og ráðandi afli. Hætt er
við að mörg ábreiðan verði enn ofín í verksmiðjum SÍS
hér í bæ áður en verksmiðjustúlkan fær nokkru öðru
ráðið en sölunni á vinnuafli sínu.
EinS er um ríkisvaldið. f auðvaldssamfélögum stend-
ur það berstrípað í þjónustu borgarastéttarinnar. Svo
sem viðskiptaráðherra, félagi Svavar Gestsson hefur
marg oft ítrekað, þá verður ríkisvaldið ekki á nokkurn
hátt sósíaliskt með stjórnarþátttöku sósíalista. Það
getur í besta falli auðveldað almenningi að þreyja
Þorra og Góu. En kapitalismi er það enn. Óbermið
skal upprætast. óg
Lýs milda Ijós . . .
eða
Vafurlogar heimsglaumsins
Leikfélagið Krafla: Beðið í
myrkri.
Höfundur: Frederick Knott.
Þýðandi: Loftur Guðmundsson
Leikstjóri: Hörður Torfason.
Það vakti athygli hér fyrir
u.þ.b. þremur árum þegar stofn-
að var leikfélag í Hrísey, 300
manna byggð á hjara veraldar.
En það sem vakti þó meiri
athygli var nafngiftin á hinu
nýja félagi, sem þótti hnyttin á
tímum stórra Kröfluæfintýra.
Leikfélagið hlaut sum sé nafnið
Krafla. Hin eiginlega Krafla
hefur þótt standa sig báglega
við að lýsa upp byggðir og ból,
sem frægt er orðið. En litla
systir, leikfélagið Krafla, hefur
lýst sínu milda ljósi í vetrar-
myrkvum Hríseyjar og veitt
birtu og yl, heimamönnum og
fleirum til gleði.
Því skaut upp í hugann hjá
undirrituðum á leiðinni á
frumsýninguna, hvort nafnið á
leikritinu hafi ráðið valinu hjá
aðstandendum félagsins. Þaðer
óneitanlega dálítið fyndið að
heyra að Leikfélagið Krafla sýni
leikritið „Beðið í myrkri"!
Hvort sem svo er eða ekki, þá er
slík glettni ekki nægileg
ástæða fyrir vali á leikriti. Vissu
lega er verkið spennandi og vel
skrifað, en það gerir stórar
kröfur til þeirra sem að því
vinna - og óþarfíega stórar að
þessu sinni. Þó ekki væri nema
umfjöllunarefni þess: Blind
kona í viðureign við harðvítuga
glæpamenn, Heróínsmygl, fólki
hrint fyrir strætisvagna o. sv.
frv. Einhvernveginn hljómar,
þetta ankannaíega að verða
vitni að slíku í litlu og gömlu
samkomuhúsi á lítilli eyju bak
við fjöll. Flestir leikenda og
áhorfenda fást við sjósókn og
fiskverkun eða vinna í „kuf-
félaginu“. Hefði þetta fólk
ekki átt skilið leiksýningu sem
fjallar meira um þeirra hvers-
dagslíf, eitthvað sem hefði getað
gerst hjá því, leikrit sem það
hefði fundið sjálft sig í? Mér
dettur í hug t.d. „Hart í bak“,
svo ég nefni eitthvað til skýr-
ingar- Sjónvarpið veitir okkur
ómælt af vafurlogum heims-
glaumsins, á það þarf vart að
bæta.
Leikfélagið sýndi í þessari
sýningu að það hefur slitið
barnsskónum. Þó „Beðið í
myrkri“ sé erfitt viðureignar
fyrir lítt vana leikendur, tókst
þeim furðu oft að skapa spennu,
en þó ekki samfellt eins og nauð
synlega hefði þurft.
Leikstjórinn Hörður Torfa-
son hefur að baki litríkan feril
í leikhúsvinnu, sem sýndi sig í
þessari uppfærslu hans.
Mörgu var haganlega komið
fyrir á sviðinu og vandlega gert
við frumstæðar aðstæður, sér-
staklega voru skemmtilegar
lausnir í beitingu ljósa. Herði
hefur þó ekki tekist að þurrka
burt leiðan lestrartón í fram-
sögn leikenda. Leiktjöld voru
haganlega gerð, en búningar
misjafnir og einstaka andlits-
gerfi ofgert, sem má auðvitað
auðveldlega kippa í lag.
Af leikendum mæddi einna
mest á Veru Sigurðardóttur í.
hlutverki Susy Henderson.
Margt var þokkalegt og næm-
lega gert hjá Veru. Hún náði vel
að gera blindu konuna trú-
verðuga. Framanaf var hún
óþarflega dauf, en náði sér vel á
strik þegar á leið. Besta atriðið í
leiknum var án efa síðasta atrið-
Greinarhöfundur með glott á
vör. f baksýn akureyrskur villi-
gróður. Til hliðar: dularfulla
höndin.
ið á milli hennar og Gunnlaugs
Ingvarssonar (Roat). Gunn-
laugur er efnilegur leikari og átti
marga góða stund á sviðinu og
sýndi hinn samviskulausa bófa
á mjög svo sannfærandi hátt,
sérstaklega í slðasta atriðinu.
Gunnlaugur býr yfir góðri rödd,
en beitti henn oft til lýta, sem
má skrifast á reikning leikstjór-
ans. Hina glæpamennina tvo
leika þeir Sigurður Björnsson
(Mike) og Jakob Kristinsson
(Crocer). Mike er frá höfunar-
ins hendi viðkvæmur. Sigurði
tókst ekki að gera hann nógu
trúverðugan. Kom það niður á
annars ágætlega skrifuðu atriði
þegar hann kveður Susy undir
lokin. Það er mikils vert að það
heppnist vegna þess sem á eftir
gerist. Kannski er um að kenna
frumsýningarskrekk. Jakobi
tókst sæmilega að sýna hinn
grunnhyggna Crocker og vakti
oft hlátur eins og til stóð.
Kristfn Alfreðsdóttir leikur
Gloríu, frakka stelpugálu átrú-
verðugan hátt. Konráð Alfreðs-
son leikur Sam eiginmann Susy.
Lítið hlutverk en vandasamt.
Konráð mun hafa tekið við
þessu hlutverki ásíðustustundu
og útkoman bar þess aðeins
merki. Ásgeir Halldórsson og
Sigurbjörn Ólason léku reffi-
lega lögreglumenn.
Að lokum vil ég hvetja fólk til
þess að sjá þessa sýningu Leik-
félagsins Kröfíu, en um þessar
mundir eru sýningar í nágranna-
byggðalögum.
V.E.
Leikstjóri og leikendur ræðast við að tjaldabaki. Hríseyjar-
Kraila virkjuð vel.
Er þaó gleði andskotam
uniboðslaun og gróði
fémunir þá fátœks manns
fúna í ríkra sjóði.
Bólu Hjálmar Jónsson.
Streita firring formöngun
furðumikil ódöngun.
/II er kúgun kapitals,
krónu, rúflu, marks og dals.
Einu skáldi er um megn
öllu þessu að kveða gegn.
Bækur falla ein og ein,
allar saman holastein.
Þórarinn Eldjárn, Disneyrím-
ur, Fimmta ríma, 4. og 5. vísa.
2 - NORÐURLAND