Norðurland - 29.03.1979, Side 2

NORÐURIAIMD
Málgagn sósíalista í Norðurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Erlingur Siguröarson, Páll Hlöövesson, Katrín Jónsdóttir,
Guörún Aöalsteinsdóttir og Kristfn Á. Óiafsdóttir.
Rltstjóri: Óskar Guömundsson (ábm.).
Dreifina og auglýsingar: Tryggvi Jakobsson.
Ritstjóm, afgreiösla, auglýsingar: Eiösvallagata 18, sími 21875.
Póstfang: Box 492, 602 Akureyri.
Offsetprentun: Prentsmiöja Björns Jónssonar.
Gefið út af kjördæmisráði Alþýðubandalagsins.
Þijátíu
ára
stríð
Þeir sem fyrir þrjátíu árum hófu baráttuna gegn aðild
íslands að NATO og erlendum her á ísiandi, hafa lík-
lega fáir átt von á því að hún yrði svo löng sem raun ber
vitni, og enn sér ekki á leiðarenda. Herinn hefur reynst
rótfastari í íslenskri jörð, en menn væntu, og það illgresi
hefur náð að festa rætur jafnvei í hinum grýttasta jarð-
vegi, uns nú er svo komið að það ógnar þroska annarra
jurta og byrgir þeim sólarsýn. Því miður hefur þeim
fjölgað sem látið hafa blekkjast af lúmskum áróðri
leppa þess hernaðarbandalags sem svo fagurlega nefnir
sjálft sig: „Varnarbandaiag vestrænna þjóða.“
Sá sem situr á prúðurtunnu er manna ólíklegastur til
að lifa af í stríði. Þrjátíu ár ættu að vera nógur reynslu-
tími fyrir menn til að færa þeim heim sanninn um að
friður verður aldrei tryggður með vopnum. En þeirra er
mátturinn sem fénu og fjölmiðlum ráða og sinna því
verkefni að brjála íslenska þjóð, svo hún ekki lengur
þekki sinn vitjunartíma. Þeir hinir sömu eru vel aldir og
feitir þjónar amerísks leppríkis. En hvað segir ekki
Arnas Arneus í íslandskulukkunni?: „Feitur þjónn er
ekki mikill maður; barður þræll er mikill maður því í
hans brjósti á frelsið heima.“
Þessara orða ættu þeir menn íslenskir að vera minn-
ugir, sem ekki sjá út yfir barm þess baunadisks sem þeir
hafa selt sál sína og umbjóðenda sinna fyrir. Og þeim
sem í þeirri súpu hafa lent hefur því miður fjölgað að
undanförnu eða eignast nýja liðsmenn á áður óvæntum
stöðum. Þessir liðsmenn standa að vísu ekki á torgum
og hrópa um dýrð hins ameríska hers og blessun sam-
fylgdarinnar í NATO. En þögn þeirra er engu að síður
liðsauki þeim er slíkt iðka. Og sá ber ekki síður sök er
þegir en hinn er segir.
Herstöðvaandstæðingar hafa háð sitt þrjátíu ára
stríð. Hann hefur verið kaldur á köflum og oft væst um
þá er ótrauðast hafa fram gengið. En alltaf hefur bjart-
sýnin og trúin á sigur góðs málstaðar fylgt hinu sókn-
djarfa liði, og svo mun enn þótt lengra virðist á leiðar-
enda nú en stundum áður. Sumir liðsmanna hafa slíðr-
að vopn sín og telja það nú verðugra viðfangsefni að
lappa upp á götótta flík auðvaldsskipulagsins á íslandi
en að koma þjóðfrelsismálunum í höfn.
„En það er ekki hægt að komast hjá því að hlutur sem
liggur í saltvatni taki í sig salt,“ segir í Atómstöðinni.
Því er á þetta minnt. að í árdaga baráttunnar beittu
samtök verkafólks bæði fagleg og pólitísk sér af öllum
mætti þótt ekki tækist að koma í veg fyrir óhæfuverkin.
Síðan hefur af þeim dregið uns nú er svo komið að
menn láta sér sæma að utanríkisráðherra arki á fund
Ameríkana og grátbiðji þá að lofa íslendingum að
hreinsa undam þeim. Og á sama tíma stendur til að ráða
erlent vinnuafl í frystihús á Suðurnesjum.
En saltfiskur verður aldrei útvatnaður svo að hann
verði nýr aftur. íslensk verkalýðshreyfing og flokkar
hennar verða að spyrja sig þeirrar spurningar hverju
fórna megi fyrir frjálst og herlaust lahd, laust af klafa
NATO. Eru menn reiðubúnir að berjast, vitandi að það
mun kosta þá meiri en þrjátíu silfurpeninga að endur-
heimta fullt sjálfræði svo slunginn sem herinn er orðinn
íslensku efnahagslífi? Þeir fá að sönnu minna á diskinn,
en það er eitt að heita maður og annað að vera það.
Erl.
L.EIKUST
Odda Margrét
Sjálfdautt verk
Sjálfstætt fólk: Halldór Laxness.
Leikgerð: Baldvin Halldórsson.
Leikmynd: Gunnar Bjarnason.
Leikstjórn: Baldvin Halldórsson.
Undarleg er sú árátta mann-
anna að þurfa að breyta góðum
og gallalausum skáldsögum í
samlestraræfingar fyrir leiksvið.
L.A. sýnir um þessar mundir
eitt slíkt afkvæmi - Sjálfstætt
fólk eftir Halldór Laxness. Skáld-
sagan Sjálfstætt fólk er afskap-
lega þykk og góð bók, sem lýsir
sjálfstæðisbaráttu einyrkjans
Bjarts í Sumarhúsum, hvurnin
hann eftir 18 ára strit hjá öðrum
eignast sinn bæ og sína jörð,
hengislaus og það sem verra er,
hugsunin á bak við verkið er
útþynnt. Þetta hefur þau áhrif
að lesendum sögunnar gremst
og sárnar og hinir sem ekki hafa
lesið söguna botna hvorki upp
né niður í henni eða misskilja
heila gallaríið. Það er nánast
kraftaverk hvað tekist hefur að
gera úr leikgerð þessari, svo
dapurleg er hún. Uppsetning
leikstjórans er hrein og bein og
nokkuð vandvirknislega unnin.
Þó má deila um túlkun ein-
stakra persóna t.a.m. Bjarts sem
er kotroskinn og kjaftaglaður,
ekki þungbúinn og þumbara-
blómið hans Bjarts, er sérkenni-
leg persóna, sem segir fátt, en
lætur tilfinningar sínar í ljós
með svipbrigðum og fasi, Svan-
hildi Jóhannesdóttur tekst
einkar vel upp í þessu hlutverki.
Af öðrum leikurum má nefna
Gest Jónasson, sem túlkaði
verkamanninn á látlausan og
einfaldan hátt, Jóhann Ög-
mundsson og Heimi Ingimars-
son, sem voru virkilega bros-
legir í hlutverkum Séra Guð-
mundar og hreppstjórans.
Leikmynd Gunnars Bjarna-
sonar var allt of snotur og snur-
fusuð til að samræmast verkinu,
Ég kem ekki aftur fyrr en um páska. Bjartur við Ástu Sóllilju. Þráinn Karlsson og Svanhildur Jóhannesdóttir
í hlutverkum sínum.
hvurnin hið daglega líf leikur
hann grátt með kvenna, barna
og fjárdauða, hvurnin hórbarn-
ið Asta Sóllilja - lífsblómið
reynist honum bæði dýpsta sorg
og gleði, hvurnin kaupfélag og
einkaframtak fara með hann,
hvurnin hann í lokin flosnar
upp af jörðinni sinni, sami ein-
stæðingurinn, til þess að byrja
að nýju, enn þá með sjálfstæðis-
hugsjónina að leiðarljósi. Líf og
kjör Bjarts í Sumarhúsum eru
um leið líf og kjör hinnar
íslensku alþýðu.
En leikgerðin Sjálfstætt fólk
er aðeins svipur hjá sjón - nánast
sýnishorn af Bjarti á ýmsum
tímum einyrkjaferilsins - sam-
legur. Séra Guðmundur og
hreppstjórinn verða bara kát-
broslegir karlar, en ekki dramb-
söm yfirvöld. Einnig er mikið
ósamræmi í leik barna og full-
orðinna og hefði þurft að leggja
meiri rækt við þessi atriði.
Sögur herma að leikarar hafi
lagt nótt við dag til að sýning
þessi mætti lukkast (synd að
verkefnið skyldi ekki vera verð-
ugra) og verður ekki annað sagt
en flestir uppskeri eins og til var
sáð. Þráinn Karlsson leikur
Bjart í Sumarhúsum og tekst
það vel eins og við var að búast,
að vísu varð of lítil breyting á
fasi Bjarts er árin tóku að færast
yfir hann. Ásta Sóllilja, lífs-
beitarhúsin hans Bjarts hafa
varla verið eins og þessi vistlega
baðstofa. Og þetta hvíta fortjald
varð til þess að draga úr hraða
og spennu og olli þrálátum
leiða. Finnst mér að birta hefði
mátt kaflaheitin á einhvern
annan hátt.
Eg er ein af þeim sem las
söguna Sjálfstætt fólk og varð
því fyrir miklum vonbrigðum
með sýningu þessa og er þar
fyrst og fremst við þá að sakast,
er fengu þá skrítnu hugmynd að
Sjálfstætt fólk væri leikhúsverk.
Eg skora á ykkur öll að lesa
þessa bók hvort sem þið strun-
sið í leikhúsið eða sitjið heima.
Odda Margrét.
magaveikir skriðandi hjartveikir
fallandi
afsagðir víxlar í bunurn
hugleysi og grinvnd
og miskunnalaus heimska
slúðurvélarinnar
sem urgar nú úr sér tannhjólin
við að hakka i sig banabitann
sunnudagaskóHnn
á KeflavikurflugveUi.
Tvö íslönd
Þegar ég hafði þvœlst
erlendis í ár
minnti mig ekki að ísland vœri:
velferðarlygar um daginn og veginn
malandinn í Geir og Bengó
umkomuleysi öryrkjanna og
uggur æskunnar
gljáandi sljóleiki burgeisanna
II
heldur djúpvitrar kellíngar
sem hella uppá af alúð
kveðandi stöku eftir Breiðfjörð
úngir stóreygir elskendur
sem leiðast eftir fjörunni og
teyga þángilminn
með tilfinningu fyrir heitum
trylltum
púls hvors annars í lófum og
gómum
Ijósaskiptin á Selvogsbánka
Snœfellsjökull í hillíngum
þrykkin hans Völundar og raulið
hans Péturs
glottin Jónanna og
Hornafjarðarmáninn
hross að kljást i stormi
litlar stelpur hoppandi i parís
eða bakandi drullukökur í sólinni
flumbrustrákar sem snarast
fyrir horn
og kippa i flétturnar á þeim
III
en þvi miður
eru lil
tvö fslönd:
annað er Island
föðurland mitt
hitt er versti óvinUr þess
einskonar and-ísland
Öllum hafís verri
er taugahrollurinn
i Austurstrœti eftir hádegið
Rógmálmur og grásilfur 1971
Dagur
2 -NORÐURLAND