Norðurland - 22.11.1979, Blaðsíða 3

Mig langar að gera grein fyrir
nokkrum vandamálum okkar
fatlaðra, ásamt sjónarmiðum
mínum til nokkurra réttlætis-
mála, ef það mætti verða til
þess, lesandi góður, að auð-
velda þér skilning á jafnréttis-
kröfu okkar.
Sjónarhorn mitt miðast auð-
vitað við fatlaðan mann í
hjólastól eins og ég er sjálfur og
þekki best.
Almennt, metur fólk fötlun
einungis með augunum, án
frekari umhugsunar. Það gerir
sér ekki grein fyrir, að auk hins
sýnilega, fylgja henni oft
allskonar leyndir hlutir, sem eru
hinum fatlaða stundum mun
erfiðari viðfangs, en hin sýni-
lega fötlun.
Vegna þessara fylgikvilla, svo
sem ýmissa annara sérþarfa, fá
hinir fötluðu styrki til kaupa
ýmissa hjálpartækja. En kerfið
er okkur ansi erfitt, og að
mínum dómi öfugsnúið . Þó
vitað sé í upphafi að notkun
hjálpartækis vari ævilangt,
Bragi
Halldórsson.
vegna þeirra, fremur en tekna til
framfærslu.
Hverjar eru þá þessar sér-
stöku þarfir? Fyrst skal nefna
húsið, sem þarf að vera á
jarðhæð án allra stiga og þrepa,
en með breiðum dyrum og
göngum, ásamt rúmgóðu bað-
herbergi. Auk þessa þurfum við
meira rými en ófatlaðir. Hjóla-
stóll þarf t.d. hring sem er 130
cm. í þvermál, til að hægt sé að
snúa við. Þannig má ætla að
maður í hjólastól, þurfi um 20%
meira húsrými en ófatlaður.
Við þurfum svo stóra bifreið,
að við getum tekið fæturna á
okkur með, þ.e.a.s. hjólastól-
inn. Bifreið, sem að vísu verður
ekki séð hvernig öryrki á að
reka miðað við framan greindar
tryggingabætur, hvað þá kaupa
og endurnýja. Bifreiðin er fötl-
uðum sama og fætur, sem við
þurfum að endurnýja eins og
ófatlaður maður skóna sína. Á
núverandi kjörum, er bifreiðin
fötluðum því allt of dýr og
endurnýjun á fimm ára fresti.
---------------------
Alltaf mun það
samt verða þannig
að margir
munu fatlast.
En þeir mega
ekki gleymast.
Því skora ég á
launþegasamtökin,
þau sem ætla að
berjast fyrir
hækkun
lágu launanna
í komandi
kjarabaráttu,
að gleyma nú ekki
hinum læst launuðu
og gera nú
j afnréttiskröfu
fatlaðra
að sínum kröfum,
því úr
launþegasamtök-
unum hafa jú
hinir fötluðu komið.
____________________/
Nokkur orð um málefni fatlaðra
Eftir Braga Halldórsson, ÖlafsfirÖi
Frá jafnréttisgöngu fatlaðra í Reykjavík í fyrra.
allt of langur tími. Margt fleira
mætti telja, en ég nefni að
lokum aðgengi að eigin húsi. Ég
held því fram, vegna eigin
reynslu, að fatlaður maður
verði að komast inn til sín gegn
um bílskúrinn. Verði að geta
ekið bifreið sinni sjálfur inn í
skúrinn og eiga þaðan innan-
gengt í húsið. Til að gera þetta
mögulegt þarf hann fjarstýrðan
hurðaopnara, sem ég tel nauð-
synlegt og sjálfsagt hjálpartæki
hins fatlaða, og vonast raunar
eftir að ráðamönnum fari einnig
að skiljast, að slíkt tæki er
fötluðum manni í hjólastól jafn
nauðsynlegt og ófötluðum er
útidyralykill að húsi sínu. Eða
hvernig haldið þið annars að
maður í hjólastól eigi mað
komast inn úr bifreið sinni t.d. á
stöðum þar sem snjór er ájörðu
6-7 mánuði á árinu og snjódýpt
þetta /2 til 1 /2 meter.
. Þá vil ég minna á, að
niðurskurður allrar samneyslu
svo og hækkun allrar sjúkra-
þjónustu kemur harðast niður á
lífeyrisþegum, enda eru þeir
líklega þeirri þjónustu hvað
háðastir allra stétta.
Loks langar mig til að varpa
hér fram atriði, sem ég rakst á í
vátryggingaskiímálum vegna
slysatryggingar launþega, og er
ekki sáttur við, en þar var grein
sem hljóðaði svo: „Valdi slys
þeim, er tryggður er, varanlegri
örorku innan þriggja ára frá því
að slysið varð, greiðast bætur á
grundvelli þeirrar upphæðar
sem í gildi var á slysadegi." í
öðrum lið segir síðan að ör-
orkumati megi fresta í þrjú ár
frá slysadegi. Þetta þýðir í
verðbólgu þjóðfélagsins sem
okkar, með 40-50% verðbólgu á
ári, þá á hinn slasaði launþegi á
hættu að fá ekki í raun nema svo
sem !4 af þeim bótum sem
honum bar vegna skerðingar
sinnar. Við skulum hafa í huga,
að þó svo fötlun verði aldrei
bætt með fjármunum þá hjálpa
þeir þó hinum skerta til að
breyta umhverfi sínu og að-
stæðum, þannig að hann geti
aðlagast þeim.
Ég vil leyfa mér að vísa þessu
máli til launþegasamtakanna
með þeirri ósk að þau vinni að
breytingu hér á og tryggi að
minnsta kosti að upphæðir
bóta sem þessara miðist við þær
fjárhæðir sem i gildi eru þegar
greiðsla fer fram.
Mörg launþegasamtök hafa
sýnt áhuga fyrir og styrkt
uppbyggingu endurhæfinga-
stöðva fatlaðra, m.a. vegna
möguleika á fyrirbyggjandi
endurhæfingu vegna atvinnu-
sjúkdóma. Alltaf mun það samt
verða þannig að margir munu
fatlast. En þeir mega ekki
gleymast. Því skora ég á laun-
þegasamtökin, þau sem ætla að
berjast fyrir hækkun lágu laun-
anna í komandi kjarabaráttu,
að gleyma nú ekki hinum lægst
launuðu og gera nú jafnréttis-
kröfu fatlaðra að sínum kröf-
um, því úr launþegasamtökun-
um hafa jú hinir fötluðu komið.
Bragi Halldórsson Ólafsfirði.
verður að framvísa læknisvott-
orði í hvert skipti sem hjálpar-
tæki eru keypt, jafnvel oft á ári,
og allt sendist til Reykjavíkur til
afgreiðslu. Þrátt fyrir óskir um
beina afgreiðslu til baka, eru
máíin ætíð látin fara gegnum
þriðja aðila, þ.e.s. umboðin,
sem fatlaðir eiga að öllu jöfnu
ekkert aðgengi að, sökum hárra
stéttarbrúna, þröskulda, stiga
og þess háttar, og þurfa því að
leita til annarra um að reka
þessi mál fyrir sig.
En hversvegna slíka af-
greiðslu, slíkt óhagræði? Svarið
er einfalt. „Vegna kerfisins, það
gerir ráð fyrir slíku.“ Væri nú
ekki eðlilegt og sanngjarnt, að
þarfir sem þessar væru skráðar,
í eitt skipti fyrir öll hjá Trygg-
ingastofnuninni, og málin af-
greidd án milliliða, með svo sem
einu vottorði á t.d. þriggja ára
fresti?
. Slík hagræðing kostaði ekk-
ert, en sparaði mörgum mikla
fyrirhöfn.
Laun öryrkja tel ég smánar-
leg. Hæstu bætur á mánuði til
einstæðs 75%öryrkjafrá Trygg-
ingastofnun ríkisins eru þessar:
Örorkubætur 68.141, tekju-
trygging 62.589, og heimilis-
uppbót 23.385 eða samtals
154.115. Sé maður í sambúð
fellur uppbótin niður og eftir
eru þá 130.730. öryrki má afla
sér tekna að upphæð 455
þúsund og maður í sambúð 637
þúsund, án þess að skerðing
verði á tekjutryggingunni, sem
skerðist um 55% þeirra tekna
sem umfram eru. Geti nú maður
í sambúð unnið fyrir 6-700
þúsundum á ári og maki hans
vinnur úti hálfan daginn, þá
kemur samt til skerðingar þ.e.
hálfar tekjur makans eru taldar
sem tekjur öryrkjans og 55%
þeirra valda því samsvarandi
skerðingu á lífeyri hans.
Flestir virðast sammála um
það í dag, að kjör láglaunafólks
203-220 þús. á mánuði, séu það
slæm, að enginn geti framfleytt
sér af þeim, jafnvel þó að tekist
hafi að drýgja þær um 20-30%
með auknu álagi og yfirvinnu.
Menn virðast hafa gleymt því
að langt neðan við þennan
láglaunahóp er annar mjög stór
hópur, hinna lægstlaunuðu,
sem litla eða enga möguleika
hefur til að auka tekjur sínar
með auknu álagi, hvað þá
heldur að bæta kjör sín sem
þrýstihópur.
Haldi menn, að við með
skertu starfsorkuna séum eitt-
hvað þurftaminni en aðrir, þá er
það misskilningur. Auk venju-
legra þarfa höfum við hinsvegar
ýmsar sérþarfir, og lít ég raunar
á grunnlífeyrinn sem greiðslu
Þetta
Senn rennur upp sá dagur, að
almenningi gefst kostur á að
fara með atkvæðaseðilinn sinn
og velja með honum, hagstæða
stjórnarstefnu í hönd-farandi
kosningum. Sá leikaraskapur í
efnahagsmálum þjóðarinnar
sem leikinn hefur verið og
óskiljanleg ákvörðun Alþýðu-
flokksins að rjúfa stjórnarsam-
starfið og velta raunverulega
öllu í fang Sjálfstæðisflokksins,
á eftir að draga dilk á eftir sér,
og verður seint fyrirgefið. Nú
stendur fyrir dyrum að hækka
laun frá fyrsta des. um 13,2%
samkvæmt verðlagsbótum.
Enn, sem stundum áður, eru
uppi raddir um að fram-
kvæma það að minnsta kosti
ekki að öllu leyti. Það er þó mín
skoðun að ekki verði stætt á því
að skerða laun þeirra lægst
launuðu.
vil ég
Jón Ingimarsson.
Dýrtíðin hefur haldið áfram
að aukast, og hafa íhalds og
atvinnurekendaöflin í landinu,
róið þar dyggilega undir, ásamt
þeim braskaralýð sem ræður
miklu í viðskiptum manna á
milli. Kjörorðsjálfstæðismanna
segja
núna „Leiftursókn gegn dýrtíð-
inni“ hljómar sem algjört grín.
Kosninga-seðillinn getur því
verið það vopn í höndum
manna nú, ef honum er beitt á
réttan hátt, gegn auðvaldi og
arðráni. En gæti aftur á móti átt
þátt í að skapa velferð í því
þjóðfélagi, sem við viljum
byggja upp og lifa fyrir.
Ef auðvalds og atvinnurek-
enda flokkarnir fá aukið kjör-
fylgi í þessum kosningum, auk-
ast erfiðleikar stéttarfélaganna
að mun að geta haldið uppi
kaupi og kjörum verkafólks.
Verkalýðs-hreifingin er nú sem
óðast að segja upp sínum
kjarasamningum og eiga þeir að
renna út um áramót, veltur á
miklu hver samningsaðstaða
verður að kosningum loknum.
Það á að vera liðin tíð að
alþýða manna kjósi yfir sig
þér
afturhaldsöflin, í trausti þess að
geta síðar beitt verkalýðshreyf-
ingunni fyrir sig, til að verja
hennar málstað. Það gefur
nokkurn vegin auga-leið, eftir
reynslu síðustu mánaða og ára,
að vald atvinnurekandans og
auðvald þess, sem að baki býr,
lætur ekkert af hendi við
verkalýðssamtökin baráttu-
laust, ekki eina einustu krónu
aukin völd þeirra framkalla
harnandi baráttu samtaka lá-
launafólks. Við megum ekki
við því að auka völd peninga-
valdsins og arðránsfiokkana
með kjörseðli okkar.
Stöndum því öll einhuga
saman um að kjósa Alþýðu-
bandalagið, það er flokkur er
styður öll helstu mál sem
verkalýðshreifingin berst fyrir.
Jón íngimarsson.
NORÐURLAND- 3