Organistablaðið - 01.12.1982, Blaðsíða 19

til rúms. Þá var mörg hundruð ára kyrrstaða rofin, og menn kepptust við að gerast
föðurbetrungar hver á sínu sviði. Þá geystust nýir og óþreyttir tónlistarmenn fram á
völlinn. Fyrstur var séra Bjarni Þorsteinsson á Siglufirði. Lög eftir hann voru komin til
almennings fyrir aldamót, og um sama leyti komu hátíðasöngvar hans. Auk þess vann
hann stórvirki á öðru sviði tónlistarinnar. Þá kom Sigfús Einarsson og gerði tónlistaina
að æfistarfi og varð mikilvirkur. Þá fóru að koma lög eftir Árna Thorsteinsson. Brynjólfur
Þorláksson tók við söngkennslunni við lærða skólann eftir Steingrím Johnsen 1901 og
varð organisti við dómkirkjuna 1903 eftir Jónas Helgason. Hann kenndi auk þess söng
við fleiri skóla, stofnaði söngfélög og stýrði þeim. Mátti segja að allt tónlistarlíf bæjarins
hvíldi á herðum hans í mörg ár. Hann fór til Ameríku 1912, en kom heim aftur eftir langa
útivist.
Björgólfur Ólafsson: Pétur Jónsson
óperusöngvari Rv. 1954.
14
Ur endnrminningum
Guðbjargar á Broddanesi
Húslestrar voru þá engin nýjung. Þó fanst mjer eitthvað meira við jólalestrana en
vanalegt var. Þá var miklu meira sungið, og allir sungu, sem söngrödd höfðu.
Ráðsmaðurinn var forsöngvarinn; hann söng laglega, en fátt kunni hann af nýjum
lögum. Oftast var byrjað á þessum sálmi: Þjer, mikli guð, sje mesti prís! Vor mildi guð!
vjer þökkum þjer, o.s.frv., eða jólasálminum: Með gleðiraust og helgum hljóm. Ekki voru
sungnir færri en fjórir sálmar, tveir fyrir og tveir eftir, stundum meira. Á meðan faðir minn
las og söng sjálfur, hafði hann sungið fjórtán sálma á aðfangadagskvöldið. Það er minna
nú á dögum.
Ljós var látið lifa í baðstofunni bæði jólanóttina og nýársnótt. Á gamalárskvöld voru
sungnir margir sálmar likt og á jólum. Þá var ætíð byrjað á þessum sálmi: Guðs vors
nú gæsku prlsum. f síðasta versinu voru síðustu hendingarnar ætíð tvíteknar og
stundum þríteknar. Þær hljóða svona:
f Jesú nafni nú
þín biðja börn ennfremur
blessa árið, sem kemur,
allra þörf uppfyll þú.
Á jóladaginn og nýársdag voru líka sungnir margir sálmar. Það var siður á flestum
bæjum að syngja mikið á stórhátíðum. Jeg heyrði talað um, að á einum bæ í Bitru hefðu
verið sungnir fimtán sálmar ájólanóttina. Það held jeg að hafi líka verið hámarkiö. Fyrir
þessum sið er ekki hægt annað en bera virðingu. Þetta var saklaust og snerti engan
óþægilega, því að vafalaust hefur alt heimilisfólkið tekið þátt í þessu. Þessi
viðhafnarlausi sálmasöngur lyfti hugum og hjörtum jarðarbarnanna upp í hæðirnar.
Guðbjörg Jónsdóttir á Broddanesi:
Gamlar glæður. Rv. 1943.
ORGANISTABLAÐIÐ 10