Skólablaðið - 01.11.1960, Síða 4

- 36 -
horfinna tíma í þessu húsi. En hitt er
víst„ að núverandi ástand skolahússins
elur með nemendum slæma umgengnis-
háttu og virðingarleysi fyrir musteri
menntunarinnar. j
Margsinnis á síðustu áratugum hefur i
bygging nýs menntaskóla verið á döfinni. ;
Margir hafa ritað og rætt um nauðsyn á
að flýta þeim framkvæmdum. Samt er
nýr menntaskoli enn þá aðeins töluð orð. ;
Og enn á ný er rætt um að reisa
nýjan menntaskola. Margt hefur komið i
fram í dagsljósið við umræðurnar, sem
sýnir, að við slíka byggingu eru gífur-
lega mórg vandamál. Þó er eitt atriði,
sem enn hefur ekki komið fram.
Það er hverjum þeim Ijóst, er fylg-
ist með starfi hér í skóla, að kennslu-
hættir og námstilhögun eru að sliga all-
an þroska- og menntunarvilja nemenda.
Þurr utanbókarlærdómur er að myrða
hvern þann sköpunarneista, er kann að i
leynast í brjósti okkar. Við erum þræl- .
fjötruð við staur ítroðslunnar, og í j
kringum okkur hlaða kennarar nauðugir
viljugir bálköst forheimsku og ófrjálsrar j
tjáningar, og í nánd stendur glottandi
púki andleysis og axturfarar tilbúinn til að
kveikja x. Slíkt ástand gerir skjótlega út
af við starfsgleði læriíeðranna og slekkur j
alla löngun nemenda til að bergja veigar j
menntagyðjunnar.
Sú námsgrein, sem núverandi kennslu- í
kerfi tröllríður einna mest, er mannkyns- ;
sagan. Af spjöldum sögunnar hafa horfnar
kynslóðir numið, hvernig mannkynið hefur j
á göngu sinni gegnum aldirnar hrasað og
hrapað, en lært af víxlsporunum og stigið
örugglega og vonglatt næsta vegarspotta.
Gildi mannkynssögunnar fyrir nútíma-
manninn er fyrst og fremst fólgið í þeim
möguleikum, er hún veitir til að þjálfa
dómgreind og skipulagða hugsun. Góður j
skrásetjari setur atburðina þannig fram,
að þeir blasi greinilega og í réttri mynd
sinni við lesandanum, sem minnst meng- j
aðir persónulegu mati ritarans á mikil-
vægi þeirra, og um leið gefur hann lesand-
anum tækifæri til að kveða sjálfur upp
dóma og tengja atburðina saman í orsaka-
keðju.
Nú á dögum gerir stjórnskipula^ið
kröfu til, að þegnarnir láti í Ijós álit sitt
á gjörðum íorráðamannanna og marki
stefnuna á komandi tímum. Til þess, að
krafan eigi siðferðislegan rétt á sér,
verða borgararnir að hafa þekkingu á liðn- i
um atburðum og þroska til að bera þá sam-
an við núverandi ástand. Til þessa er sag-
an bezta tækið, sé hún kennd á réttan hátt.
Mannkynssögukennsla, sem miðast við
það eitt, að úttroða heilaskjóður vesalings
nemendanna af ártölum og mannanöfnum,
ber aldrei ávöxt. Og mér er spurn, hvaða
gagn er að vita af hverjum, hvar og
hvenær Cæsar var drepinn, ef viðkom-
andi gerir sér enga grein fyrir, hvaða á-
hrif dauði hans hafði á stjórnskipulags -
þróun og menningu rómverska ríkisins.
Þannig er sagan kennd. Persaríki er
afgreitt í einni kennslustund með því, að
nemendur þylja nöfn, landavinninga og
dánardægur helztu kónganna. Meiri
fræðslu um áhrif Persa á menningu og
stjórnmál seinni alda fáum við ekki í
musteri menntagyðjunnar. Henni er að
fullu og öllu lokið. Punktum.
Mannkynssögu á að kenna með fyrir-
lestrum og óformlegum viðræðum. Nem-
endur kynna sér áður ákveðið svið sög-
unnar, hlýða síðan á fyrirlestur kennara
og þar á eftir skrifa þeir ritgerð, unna úr
kennslubókinni, fyrirlestrinum og öðrum
heimildum. Á þennan hátt öðlast þeir
djúpstæðari þekkingu á atburðunum og
þjálfun í að greina kjarnann frá hisminu,
jafnframt því sem hæfni þeirra til að átta
sig á og dæma atburðarás líðandi stundar
eykst til muna. Því skrifað stendur :
Sá, sem ekki þekkir aðra, þekkir ekki
sjálfan sig.
Að vísu gerir slík tilhögun stórum
meiri kröfur til ástundarsemi og starfs-
gleði nemenda og yrði líklega erfitt í
fyrstu að hrekja kæruleysið, námsleiðann
og sviksemina úr hásæti því, er þau nú
skipa í hugum þeirra vel flestra. En
ávextir hins nýja kerfis myndu fljótlega
þerra svitadropana, sem kynnu að spretta
fram á enni meistaranna á hinni nýju
braut.
Mannkyns sagan er þó einungis ein
námsgrein af rösklega tíu. Líkt má segja
um kennslutilhögun hinna. Hún sóar bæði
tíma og kröftum nemenda jafnt sem kenn-
ara.
Nú er komið að hinni brennandi spurn-
ingu : Hví er ei skipt um kerfi ?
Þv'í er til að svara, að núverandi
skólahús krefst þessa þjakandi kerfis.
Nýtt kerfi hefur óhjákvæmilega í för með
sér annað skólahús. Nú er bygging skóla-
hússins á döfinni, en enginn nefnir breyt-
Frh. á bls. 42.