Ísfirðingur - 24.10.1970, Blaðsíða 2

V
ISFIRÐINGUK
Minninyarorö
Kalin og graslans tnn víöa nm land
Gísli Jönsson
fyrrverandi albingismaður
Gísii Jónsson
Þegar Gísli Jónsson fyrrver
andi alþingismaður er fall-
inn frá er lokið löngum og
merkum æviferli.
Það er ekki ætlun mín að
segja hér ævisögu Gísla Jóns
sonar. Öll þjóðin veit að á
efri árum var hann umfangs-
mikill fésýslumaður og um
skeið atvinnurekandi í stórum
stíl. iHátt á annan áratug sat
hann á Alþingi og lét þar
mjög til sín taka. Bernsku
sinni hefur hann sjálfur lýst
í foók þeirri, sem hann gerði
um foreldra sína.
Gísli fæddist í fátækt og
faðir hans sá ekki nein fjár-
hagsleg ráð til að styðja hann
til skólagöngu. Gísli fór því
á mis við skólagöngu og bók
menntir í uppvexti. En hann
átti sér þann metnað að vilja
komast áfram og láta til sín
taka og hann brast ekki mann
dóm og elju til að sækja að
settu marki.
Hann gerðist ungur vél-
stjóri og síðan farmaður og
fram yfir miðjan aldur var
hann jafnan nefndur Gísli vél
stjóri. Hann hóf verzlun og
á henni mun hann hafa auðg
ast. Það fullnægði honum þó
ekki. Hann bauð sig fram til
Alþingis í Barðastrandarsýslu
og náði kosningu í annað sinn
sem hann var þar í kjöri,
enda var hann þá eigandi
Bíldudals og hafði miklar
ráðagerðir um framkvæmdir
og aukna atvinnu í Flatey.
Það var vorið 1942 sem
Gisli Jónsson náði kosningu.
Vorið 1946 var ég í framboði
í Barðastrandarsýslu. Það
voru erfiðar kosningar fyrir
Framsóknarflokkinn. Nýsköp-
unarstjómin sat þá að völd-
um og hafði haft fullar hend
ur fjár, og þó að mjög væri
tekið að sneiðast um og mikl
ir erfiðleikar í gjaldeyrismál-
um á næsta leiti, þýddi lítið
að segja fólki það. Auk þess
var þá Framsóknarflokkurinn
klofinn, þó að ekki væri um
tvöfalt framboð að ræða nema
í tveimur kjördæmum lands-
ins. Gísli vann glæsilegan
kosningasigur, en svo var
metnaður hans mikill, að hon
um þótti sér svívirðing gjör
með því, að ég fékk tvö at-
kvæði móti hverjum þremur
sem ihann hlaut, og þótti mér
það fullnógur munur.
Gísli þótti á þeim árum ekki
annmarkalaus ræðumaður.
Hann var engan veginn laus
við að vera hljóðvilltur og
hætti talsvert við mismælum.
Þekking hans á bókmenntum
v£ir takmörkuð, enda sagð-
ist hann ekki hafa neinn tíma
til að lesa sér til gamans
nema þegar hann væri háttað
ur á kvöldin, en þá sofnaði
hann strax, ef hann ætlaði
að líta í bók.
Þingmennskan varð Gísla
menntandi. Hann hafði mann
dóm og skyldurækni til að
reyna að kanna til hlitar
hvert það mál, sem hann átti
um að fjalla, en það er margt
sem kemur til þingsins kasta.
Þegar á það er litið, að Gísli
var um skeið formaður fjár-
veitingarnefndar liggur ljóst
fyrir ,að hann hefur lagt á
sig óhemju vinnu að kynna
sér málavexti í sambandi við
tillögur um margskonar fjár-
veitingar.
Það mun ekki of mælt að
vegna þingstarfa sinna hafi
Gísli Jónsson kynnt sér ýmsa
þætti þjólífsins, sem hann
hafði lítinn gaum gefið áður.
Á seinni þingum sínum var
hann einhver besti liðsmaður
við útvegun fjár til ýmiskonar
líknarmála og þá einkum með
það í huga, að fólk sem stæði
höllum fæti vegna heilsuleys-
is eða óhollra lífshátta gæti
orðið sjálfbjarga og uppbyggi
legir þegnar.
Þosteinn Þorsteinsson sýslu-
maður hafði gaman af kerskni
og orðahnippingum. Einhvem
tíma á blaðamannsárum mín-
um sagði hann, að ég væri
búinn að vera fjóra vetur í
Reykjavík til að læra þing-
mennsku af Gísla Jónssyni.
Ég svaraði því til, að það
hefði ég séð, að Gísli hefði
ýmsa þá mannkosti sem væru
- Heylenyur bænda rýr og lélegur
Það eru landplágurnar
gömlu eldar og ísar, en má
ekki bæta við, að plága sé
graslaus tún, kalin og hvít
um hæsta gróandann. Mun
sanni nær að svo sé. Annað
eins hefur ekki hent í manna
minnum hér um sióðir, i öllu
falli. Er því úr vöndu að ráða.
Viðbrögð foænda hér al-
mennt eru í stuttu máli þau.
að þeir hafa aflað sér heyja
með öllum tiltækum ráðum,
m. a. á eyðijörðum þar sem
nokkurt gras var að fá, og
jafnvel brugðið fyrir sig
gamla heyskaparlaginu með
orfinu og hrífunni, og síðan
fiutt heyið ýmist á sjó eða
landi. Ennfremur hafa bænd-
ur orðið að standa í heykaup
um frá öðrum landshlutum,
sem betur eru á vegi staddir
í þessum efnum. En allt er
þetta þungt í vöfum og vegur
skammt móti grasmiklum og
véltækum túnum við bæjar-
vegginn.
Hér innan Eyrarhrepps var
sett á laggimar kalnefnd með
oddvita 'hreppsins í farar-
broddi. Nefnd þessi hefur unn
ið mjög ötullega og af góð-
um skilningi, í þarfir bænda,
aðstoðað þá aHveruIega í sam
bandi við heykaup og flutn-
inga, og ber henni þakkir fyr
ir. Já, svo sannarlega er allt
þetta gott og blessað svo
langt sem það nær, og bjarg-
ar í foih því sem bjargað verð
ur. En það er skammgóöur
vermir „að pissa í skó sinn“.
Bændur kaupa ekki hey tH
frambúðar ár eftir ár. Því
fer fjarri. Þess háttar foúskap
ur á enga framtíð. Nei og
aftur nei. Viðhljótum að erja
jörðina á nýjan leik, það eitt
gHdir, og freista þess að fá
nýtt líf í landið, með því að
bHta kalskeUimum og fá nýj-
an gróður, nýtt gras á túnin.
Engum bónda er kleift að búa
við graslaus tún. Það er ÖU-
ljóst.
En vita menn, að það er
enginn jarðabótastyrkur
veittur við að foilta landi og
græða upp kal, eða í öUu
faUi svo hverfandi lítiU að
enginn stuðningur er að. Nú
er orðið kostnaðarsamt að
rækta, og því ekki að beina
hinum venjulega jarðabóta-
styrk að endurbUtingu lands-
ins, þar sem kalið hefur herj-
að. Það er ekki um annað að
ágætir þingmannskostir og
mættu vera algengari. Eng-
inn rækti þingfundi betur en
hann. Hann kynnti sér hvert
mál af alúð og alvöru, enda
neytti hann ekki áfengis og
yrði nautn þess því ekki tH
frádráttar á manndómi hans.
Kona Gísla Jónssonar bHað
ist að heilsu. Þá fór Gísli að
sitja heima á kvöldin ef á-
stæður leyfðu. En hann sat
ekki auðum höndum, heldur
las löngum upphátt þeim til
afþreyingar. Þá las hann ým
iskonar bókmenntir, skáld-
skap, heimspeki, dulfræði. Þá
kom það líka í ljós að bóklest
ur er menntandi.
Þegar Gísli var kominn á
áttræðisaldur og hættur þing
mennsku og slíkri umsýslu
gerðist hann rithöfundur.
Hann skrifaði bók um for-
eldra sína og tvær skáldsög-
ur. Ekki mun ofmælt að hann
hafi komið ýmsum á óvart
með þessum bókum. Vald hans
á máli og kunnátta í notkun
þess hafði náð undraverðum
þroska.
Þá er það athyglisvert að
andi og boðskapur skáldsagn-
anna er sá, að það sé í rauninni
fásinna að sækjast eftir auði,
metorðum og völdum, því að
það sé raunar allt annað sem
velferð manns og velHðan sé
undir komið.
Gísli Jónsson var merkileg
og minnisstæð peróna,. Ævi
hans og þroskaferiU er efni
í gott og sígilt bókmennta-
verk.
Halldór Kristjánsson.
Úlgefandi:
Samband Framsóknarfélaganna í Vestfjarðakjördæmi.
Ritsljórar:
Halldór Kristjánsson og Jón Á. Jóhannsson, áb.
Afgreióslumaóur:
Guðmundur Sveinsson, Engjavegi 24, sími 332.
Verð árgangsins kr. 100,00. — Gjalddagi 1. október.
ræða, enda kemur enginn
jarðabótastyrkur annar til
greina á þeim svæðum, ein-
íaldlega vegna þess að ein-
mitt þær jarðabætur eru fyrst
og fremst aðkallandi nauðsyn.
Það má vel segja, að ekki
sé upp á marga fiska þó pínu
lítiU bóndakarl sé með einar
og aðrar vangaveltur í sam-
bandi við þessi vandasömu
kalmál. En þrátt fyrir það
mun það þó vera tillaga
bænda almennt, að fuUur
styrkur verði veittur við
endurræktun í sambandi við
kalskemmdimar. Því er það
að hér er full þörf á að ein-
hverjir áhrifamenn í land-
búnaðarmálum taki upp hansk
ann vegna bænda, og beri
fram til sigurs þau mál er hér
hefir lítillega verið drepið á.
En hvað ég vildi sagt hafa. Á
ekki landbúnaðurinn ráðu-
nauta í tuga tali í þjónustu
sinni? Er ekki eitthvað hljótt
um alla þessa góðu og lærðu
landbúnaðarfrömuði ? í slíku
vandamáli bænda sem þessu
væri þess að vænta, að ein-
mitt nú kæmu þeir fram með
uppörfandi tillögur sínar og
ráðleggingar.
Oft var þörf en nú er nauð-
syn.
Að sönnu var hér á ferð
harðærisnefnd ríkisins með
búnaðarmálastjóra innanborðs
Hélt hún fundi hér og þar
með bændum, aðaUega til að
safna skýrslum af ástandinu
á hverjum stað. Á fundinum
hér í Skutulsfirði mættu á-
samt harðærisnefnd ýmsir
fulltrúar frá nærliggjandi
sveitarfélögum og tóku þátt í
umræðum. Þannig að þetta
var hin skemmtilegasta sam-
koma og fróðleg að auki. T.d.
kom fram spuming frá ein-
um snjöllum fundarmanni um
það, hvort ekki væri á vegum
nefndarinnar hlutast til um
það, að fuUkominn jarðabóta-
styrkur yrði fáanlegur á
endurræktun kaUands. Svar-
aði hún á þá lund, að hún
hefði ekki með neitt slíkt að
gera. Nei, nei.
Hér verður svo brotið í
blað og spjallið látið falla
niður. Hinsvegar má vænta
þess, að hvað svo sem fram
vindu mála líður, að þá munu
bændur eftir mætti reyna að
endurrækta það land sem
skemmst hefur og auka við
gróður jarðar eftir því sem
þeim er frekast unnt.
Skrifað í september 1970.
P. J.
Engidal.