Ísfirðingur - 15.12.1982, Síða 5

BiAD TRAMSÓKNAKMANNA / l/ESTFJARÐAKJÖRDÆMI
32. árg.
ísafiröi í desember 1982
19. —25. tbl.
Sr. Þórarinn Þór:
Jól
1982
I ágætu kvæði sínu „Jólin 1891“ vitnar
Matthías Jochumsson í orð móður sinnar,
sem hún talaði til barna sinna um jólin:
Þessa hátíð gefur okkur Guð.
Guð, hann skapar allan lífsfögnuð.
Án hans gæsku aldrei sprytti rós,
án hans náðar dæi sérhvert Ijós.
Þessi Ijós, sem gleðja ykkar geð,
Guð hefur kveikt, svo dýrð hans gætuð séð.
Jólagleðin ljúfa lausnarans
leiðir okkur nú að jötu hans.
í þessum erindum sýnir Matthías hve
mikil. var trú móður hans og traust hennar
á forsjón og handleiðslu Guðs. Henni verð-
ur tíðrætt um Ijósin, sem gleðja geðið, og
svo talar hún um allan lífsfögnuðinn, sem sé
frá Guði kominn.
En hvernig voru Ijósin? — Heimatilbúin
tólgarkerti. Og hver var allur lífsfögnuður
þessarar konu, sem bjó í moldarkofa, bláfá-
tæk með stóran barnahóp? — Það kynni að
þvælast fyrir okkur nútímafólki að svara, af
því að við mundum eiga erfitt með að skilja
hvernig hægt var að finna einhvern lífsfögn-
uð í þeim lífskjörum, sem Þóra í Skógum
bjó við. — Hún hafði ekkert af þeim lífsþæg-
indum, sem nú eru talin sjálfsögð og ómiss-
andi. Hún hafði ekkert rafmagn, það var
engin upphitun í torfbænum hennar, aðeins
ylur frá hlóðunum í eldhúsinu. Engin vatns-
leiðsla var inn í bæinn, hún þurfti að sækja
vatn í fötum út í læk vetur og sumar. Hún
bjó við eintóm óþægindi, erfiðleika, örbirgð
og allsleysi. Hún átti aldrei peninga. —Samt
talar hún um allan lífsfögnuðinn. Samt gat
hún búið börnum sínum svo gleðileg jól að
þjóðskáldið mundi alla ævi. Á fullorðinsár-
um vitnar hann um að aðra gleði, meiri og
sannari, hafi hann ekki átt en jólagleðina í
litla torfbænum. Og sú gleði var ekki fyrst
og fremst vegna gjafanna, sem hann fékk,
þótt þær gleddu hann, hann fékk kerti og
rauðan vasaklút, heldur hitt, sem greyptist í
minni hans; útskýring móður hans á fyrir-
bærinu:
Þessa hátíð gefur okkur Guð.
Guð, hann skapar allan lífsfögnuð.
Það var kjarni málsins, — aðalatriði. —
Guði var allt að þakka. Án Guðs væri
engin rós, — engin ljós, engin jólagleði,
enginn lífsfögnuður. —Hversu margir
skyldu hugsa sem svo og tala þannig um
jólin nú til dags? — Það er hollt að íhuga nú
á jólaföstunni og um jólin.
Flest er öðruvísi orðið nú um jólahald en
þá er Matthías var að alast upp í Skógum í
Þorskafirði, bæði í innra tilliti og þó mest í
öllum ytri aðbúnaði. Nú eru upphituð hús á
hverjum bæ, rennandi vatn, heitt og kalt,
rafmagnsljós og eldavélar, sími, útvarp og
sjónvarp og allskyns önnur þægindi. Nú-
tímatækni hefur lagt upp í hendur okkar
allskonar vélar og tæki, sem létta störfin og
gera lífið þægilegra, öruggara — og
skemmtilegra (mundu sumir vilja bæta við,
þótt það sé umdeilanlegt). Og við höldum
jól með miklu tilstandi, skrauti og Ijósadýrð.
En ólík eru jólaljósin okkar þeim Ijósum,
sem glöddu geð barnanna í torfbænum fyrir
100 árum síðan. Þau gátu ekki einu sinni
látið sig dreyma um svo mikil herlegheit,
sem við lítum nú á hverjum jólum. Þau
hefðu fallið í stafi af undrun og sjálfsagt
talið óraunverulegt en fallegt ævintýri, ef
einhver hefði sagt þeim. — Ekkert af því,
sem við höfum nú höfðu þau, ef litið er á
ytri búnað jólanna. Jólagjafirnar voru eitt
tólgarkerti og vasaklútur. Hver mundi gleðj-
ast yfir slíku nú? En þær glöddu börnin áður
fyrr, og sjálfsagt meir og einlægar en mörgu
og dýru gjafirnar nú. Þetta er umhugsunar-
vert.
Og þá er ekki síður merkilegt að hugsa
um lífsfögnuðinn, sem Þóra í Skógum talaði
um í fábrotnu lífi sínu, fátækt og umkomu-
leysi. Eigum við, sem nú lifum, þeim mun
meiri lífsfögnuð, sem því nemur, hve miklu
meiri ytri lífsþægindi við búum nú við en
forfeður okkar? Er fólkið hamingjusamara
vegna allra þægindanna? — Ef hamingjan
færi eftir ytri aðbúnaði þá ætti fólkið að
vera hundrað sinnum hamingjusamara nú
en það var þá — eða meir. Því að aðbúnað-
ur og ytri kjör eru mörg hundruð sinnuni
meiri nú og betri en þá. — Nei, það heyrist
ekki mikið taiað nú um lífsfögnuðinn, sem
Matthías yrkir um að móður sinni hafi verið
ríkur í huga og tamur á tungu.
Með þverrandi Guðstrú fjarlægist ham-
ingjan, lífsfögnuðurinn. En að hamingjunni
eru menn einlægt að leita. Þóra í Skógum
fann hana í fátækt sinni í torfbænum í trú
sinni og Guðstrausti. Hún kom innan að frá
hjarta hennar, barmafullu af kærleika til
Guðs og manna. Þess vegna gat sonur
hennar ort um hana svo:
Án efa fáir, það er mín trú,
sér áttu göfugra hjarta en þú.
Það vakti mér löngum lotning.
í örbirgð mestu þú auðugust varst
og alls kyns skapraun og þrautir barst
sem værir dýrasta drottning.
Kenning Jesú er alltaf að sanna gildi sitt í
hamingjuleit mannanna. Og það hefur alltaf
gefist vel og leitt til góðs þegar henni hefur
verið gefinn gaumur. Hún er eina rétta
leiðin til lífsgleði og hamingju. Þar er að
finna lífsfögnuðinn, sem Þóra í Skógum
fann og gaf börnum sínum.
En stundum þykjast menn hafa fundið
aðrar leiðir og fljótfarnari í leit sinni að
hamingjunni, en þær hafa allar brugðist.
Efnishyggjan kom og leiddi menn afvega.
Nú hefur hin mikla tækni glapið sýn, kann-
ski mest vegna þess hversu dásamleg hún er
og hvernig henni hefur tekist að bæta ytri
lífskjör. — Það er gott sem það nær. En
tæknin skapar ekki lífsgæfuna, — lífsfögnuð-
inn, sem kemur innan að frá hjarta manns-
ins og er óháður ytri velsæld. Það sýnir
okkur m.a. saga Þóru í Skógum og þá ekki
síður sjálf fæðingarsaga frelsarans, sem
fæddist í gripahúsi við eins fábrotin ytri kjör
og aðstæður og hugsast getur.
I velsæld okkar og ytri allsnægtakjöruni,
sem við skulum nota og njóta eins og efni
standa til — skulum við reyna að gleyma
aldrei hinu einfalda og fábrotna í jólasög-
unni. Englasöngur og Ijósadýrð, sem lýsir
upp myrkrið, má ekki draga athyglina frá
aðalatriðinu, heldur bendir það, þvert á
móti, á kjarna máls: Lítið barn, reifað og
liggjandi í jötu. — Þannig vildi Guð hafa
það, til þess að minna okkur á að ytri dýrð
og vegsemd getur verið tálsýn og á ekki að
vera annað og meira, þegar best lætur, en
umgjörð utan um það, sem eitt skiptir öllu
máli: Sveininn nýfædda í fjárhúsinu, sem
varð frelsari heimsins þrátt fyrir skort á allri
velsæld og þægindum við fæðingu, í lífi og
dauða. — Vegna fæðingar hans voru — eru
og verða haldin heilög jól. Og að hann
fæddist var Guðs verk — ákvörðun Guðs til
að bjarga mönnunum, sem hann elskar.
Þess vegna ber að þakka Guði fyrir jólin,
fyrir frelsarann og allt gott, sem okkur
hlotnast úr hendi hans. — Því gleymdi
skáldið ekki af því móðir hans hafði kennt
honum að:
Þessa hátíð gefur okkur Guð.
Guð, hann skapar allan lífsfögnuð.
Án hans gæsku aldrei sprytti rós,
án hans náðar dæi sérhvert Ijós.
Gleðileg jól!