Ísfirðingur - 15.12.1982, Qupperneq 18

18
TSFIRÐINGUR
Halldór Kristjánsson frá Kirkjubóli:
Gömul ferðasaga
Sagan byrjar á Grishóli í
Helgafellssveit mánudaginn
24. janúar 1940, kl. 10:20 að
kvöldi. Ég er háttaður. Ég er
einn i herberginu og er að
stilla stóra vekjaraklukku
sem Hallur bóndi lánaði
mér. Ég ætla að láta hana
hringja litlu eftir 3, þvi að
ég á fyrir höndum að ganga
suður yfir Kerlingarskarð og
þarf að koma svo snemma
til byggða að ég nái í bíl,
sem fer áætlunarferð til
Borgarness. Ég ætla mér að
sofna á Hvammstanga
næsta kvöld. Nú leggst ég
útaf ánægður yfir stillingu
vekjarans og þó hálfhrædd-
ur um að ég kunni ekki
nægilega vel á þessa mask-
ínu. Og ég sofna fljótt.
Mig dreymir stóra
drauma um hervirki og
hryðjuverk Þjóðverja og
Rússa. Og ég er að tala um
það við einhverja, að þegar
bölvaður Rússinn sé búinn
að flytja okkur til Síberíu,
þá skuli ekki líða langt á
milli hermdarverka í ríkjum
hans.
Loksins vakna ég við og sé
ekki betur en sé orðið hálf-
bjart af degi. Ég tek við-
bragð mikið og hleyp í loft
upp, þríf eldspýturnar og
kveiki á lampa og fer að
skoða klukkurnar. Þær eru
hvor um sig gengin 20 mín-
útur i 3. Það var gott.
Tunglið hafði þá gert mig
svona hræddan að óþörfu.
Það er ekki laust við smá-
striðni og hrekki. Mér er
horfinn allur svefn, svo að
ég fer að klæða mig. Svo
geng ég í næstu stofu og þar
að matborði því, sem Hallur
bóndi hefur látið tilreiða
mér. Ég drekk mjólk og ét
brauð og kökur eftir þvi sem
ég þoli og síðan fylli ég vasa
mína af leifunum og þó er
eftir. Heimasætan hefur
borið vel fram. Það er
rausnarkvenmaður. Mettur
og nestaður geng ég svo út í
nóttina.
Þegar ég er rétt kominn á
veginn rekur yfir sótsvarta
þoku, svo að eftir það þori
ég ekki að sleppa götunni en
rek mig áfram í alla hennar
króka. Það er bara ruddur
vegur norðan til í skarðinu
og hann er allt annað en
beinn. Og það gengur allt
tíðindalaust í þokunni og í
miðju skarðinu fer henni að
létta. Sunnan til er þoku-
laust. Á dálitlum kafla er
gaddur á veginum, en ann-
ars er hann auður.
Skarðið er undarlega lágt
í gegnum svo mikinn fjall-
garð. Að vissu leyti minnir
það á Gemlufallsheiði,
a.m.k. mig í þokunni. Og þó
er það ekki eins sviphreint.
Við því er heldur ekki að
búast, því að vestfirsku fjöll-
in eru stílhreinni en önnur
fjöll. Það sýnist mér og það
segir Skúli Guðmundsson al-
þingismaður.
Það er reimt í Kerlingar-
skarði. Svo mikil brögð eru
að því að sumir bílstjórar
vilja ekki fara þar einir í
rnyrkri. Einu sinni lá líka við
bílslysi af reimleikum þar.
Bílstjórinn sá skyndilega
mann á upplýstum veginum
rétt fyrir framan bílinn.
Auðvitað vildi hann ekki
aka á manninn og í ofboði
ók hann út af veginum.
Hann athugaði ekki fyrr en
seinna að þetta var aðeins
svipur.
En hvað sem öllum reim-
leikum líður þá heiðra mig
hvorki svipir né draugar
með sýnilegri nærveru. Það
er e.t.v. mín sök meira en
þeirra.
Ég kem að Eyðihúsum
klukkan hálf átta en þar
kemur áætlunarbíllinn frá
Gröf. Venjulega er hann þar
8:30. Bóndi býður mér til
stofu og ég hef ekki verið
þar lengi þegar Guðbjartur
á Hjarðarfelli kemur og seg-
ir að ég hafi ekki viljað
koma við hjá sér. Ég hefði
þá fengið reiðslu niður eftir.
Þetta fannst mér honum
líkt, þeim góða manni, en
segi honum að ég hafi vitað
mig hafa nógan tíma og
verið ragur að yfirgefa veg-
inn.
Fleiri menn koma þarna
og allir fá kaffi eða mjólk
með kökum. Þarna eru óð-
ara orðnar hinar fjörugustu
umræður. Guðbjartur ætlar
með bílnum inn í Eyjahrepp
og koma svo með honum
aftur um kvöldið. Svo kem-
ur bíllinn. Ég sit fram í
hjá bílstjóranum og hann
lætur unga konu setjast við
hliðina á mér. Ég hef orð á
því að þetta sé góður bíl-
stjóri. Hann láti mig alltaf
hafa kvenmann við hliðina,
því að þótt hún hafi verið
reifuð og í sárum um daginn
þá hafi hann ekki getað bet-
ur. —Það var stúlka sem var
að koma frá tannlækni. —
Bílstjórinn gengst upp við
skjallið, finnst mér. Og það
er gleðskapur góður í bíln-
um meðan þetta fólk er þar
allt. Ýkjusögur ber á góma
og þau segja mér af storm-
unum þarna. Einu sinni
hafði maður lagt af sér
skeifu úti við af vangá, og
hún fauk. En þó held ég að
öllum finnist meira til um
það þegar stormurinn sleit
fram úr lykkjunum á reip-
taglinu í hendi Björns
Torfasonar, svo að ég stend
með sigurpálmann í hönd-
unum.
Fólkið smátínist úr bíln-
um og við erum bara tveir
farþegar yfir sýslumörkin.
Svo er það nokkru fyrir ofan
Borgarnes að hinn farþeg-
inn spyr: Hvað er það sem
slettist á gluggann í böggla-
geymslunni? Bílstjórinn lítur
um öxl og segir eitthvað um
bölvaðan mjólkurbrúsann.
Svo stöðvar hann bílinn og
þeir fara báðir út og aftur
fyrir. Ég kem á eftir og þá er
bílstjórinn að þurrka mestu
mjólkursletturnar af bak-
pokanum mínum. — Er nú
ekki búið að eyðileggja fyrir
mér öll fínu fötin og bók-
menntirnar? spyr ég. Svo lít
ég inn í skottið og sannar-
lega er ekki laust við að mér
finnist þetta spaugileg sjón.
Geymslan er öll löðrandi í
mjólk, sem þó er sumstaðar
hálffrosin. Pokinn minn
hefur orðið best úti því að
hann er bara slettóttur. En
mennirnir eru báðir vand-
ræðalegir. Ég fer að skelli-
hlæja og þeir taka undir
það. Svo spyr ég hvort ekki
megi reita mosa í skóginum
og þurrka mestu óþrifin. Og
við hjálpumst að við björg-
unarstarfið og eftir 15 mín-
útna viðdvöl er haldið á-
fram í Borgarnes.
Ég lít inn í Kaupfélagið
og Halldór Sigurðsson sem
af tilviljun er staddur
frammi í búðinni býður mér
að borða hjá sér miðdegis-
mat áður en ég fari norður.
Það muni verða tími til þess.
Ég þakka með ánægju það
góða boð og svo fer ég heim
til konu hans. Halldór kem-
ur kl. 12 og svo borðum við
eins og lög standa til.
Fólkið tínist inn í bílinn. Ég
lendi aftarlega í honum.
Öðrumegin við mig er mað-
ur, sem ætlar upp að Dals-
mynni en hinum megin er
15 ára stelpa, dóttir Hjálm-
ars á Hofi á Kjalarnesi og á
leið til frænda sinna á
Blönduósi. Hún heitir
Anna. En nú kemur stór
maður með snöggt alskegg.
Hann er i svörtum vetrar-
frakka með svartan harðan
hatt á höfði. Hann sest milli
mín og stúlkunnar og brýtur
upp á frakkann með mikilli
umhyggju. Fóðrið á frakk-
anum er fínt og glæsilegt.
Þessi maður er sr. Sigurður
Norland í Hindisvík á
Vatnsnesi. Prestur reykir
vindil, púar og hlær og spyr
Önnu hvort hann sé henni
til óþæginda. Hún neitar
því. Og prestur segist geta
gert litið úr sér, þó að hann
sé stór. Það sé gott að geta
gert lítið úr sér.
Bílstjórinn segir að nú
vanti engan nema Harald
Guðmundsson, Síðar vissi ég
að Haraldur sá er frá Há-
eyri, bróðir Þorleifs, sem
einu sinni var alþingismað-
ur. Haraldur er starfsmaður
Halldór Kristjánsson.
kreppulánasjóðs og kirkju-
jarðasjóðs. í næsta sæti fyrir
framan mig situr maður á
miðjum aldri, breiður í sæti.
Það er Pétur Sigfússon
kaupfélagsstjóri á Borðeyri.
Fremst, við hlið bílstjórans
situr stúlka, sem ég veiti
annars engan gaum í fyrstu.
Og nú kemur Haraldur.
Það er miðaldra maður með
svart yfirskegg og allur
dökkur ásýndum. Hann er
settur í fremsta sæti milli
bílstjórans sem heitir Páll og
stúlkunnar, sem vill vera við
gluggann. Svo er haldið af
stað.
Við höfum ekki farið
lengi þegar mér sýnist á
háttum Haraldar að hann
muni vera drukkinn. Og ég
finn vínlykt af Pétri Sigfús-
syni, sem nú er farinn að
tala við sr. Sigurð. Pétur
segist hafa þekkt bróður
hans, Jón Norland lækni.
Og hann spyr prest hvað
eftir annað þegar bíllinn
nemur staðar, hvort þeir eigi
ekki að bregða sér út. Prest-
ur þiggur alltaf boð hans og
við vitum það, að Pétur gef-
ur honum alltaf sopa af víni
í hvert sinn. Farþegar fara
úr bílnum á leiðinni upp
Borgarfjörðinn, svo að
smám saman verður rýmra í
honum.
En nú er á leið okkar í
Norðurárdalnum dálítil tor-
færa. Þar er á sem heitir
Bjarnardalsá og er líklega
álíka vatnsmikil og nafna
hennar hjá okkur. Hún hef-
ur nýlega rifið skarð í veginn
bak við brúarstólpana og
verið komin vel á veg að rífa
veginn í sundur. Jafnframt
því hefur hún rifið svo und-
an efri stöpulvængnum að
hann hefur sprungið frá. Nú
er verið að gera við þetta.
Við förum út úr bílnum og
göngum yfir brúna enbíllinn
fer á vaði rétt fyrir ofan. Svo
er haldið áfram að Forna-
hvammi. Rétt neðan við
Fornahvamm fer Haraldur
að faðma bílstjórann. Þykir
mér það ljót sjón, því að
vegurinn liggur tæpt í
brattri brekku meðfram
ánni. Ég lít svo á að svona
menn séu ekki flytjandi í bíl.
Páli fatast samt hvergi og
bíllinn rennur í hlað í
Fornahvammi. Þar er farið
inn til að fá hressingu.
Haraldur fer gagngert inn
til húsbóndans og þvi sjáum
við hann ekki meðan staðið
er við. Ég stend fram á
ganginum, þar sem Pétur
fer að tala við stúlkuna, sem
er fram í sal og spyr hana
hvort hún sé frá Óspakseyri,
en hún segist vera frá
Þambárvöllum. Jú, segir
Pétur og fer að tala um það
að nú sé Kristján á Þambár-
völlum dáinn og mikill á-
gætismaður hafi það verið.
Svo snýr Pétur frá og heldur
inn til húsráðenda en ég fer
að tala við stúlkuna, — spyr
hana hvort ég hafi heyrt rétt
að hún væri frá Þambárvöll-
um og hvort hún væri skyld
Ólafi. Hún segist vera fóst-
ursystir hans og spyr hvort
ég þekki Ólaf. Og svo fer ég
að spyrja eftir ungmennafé-
lögum í sveitum hennar og
samtalið gengur liðugt.
Þegar við erum að fara
frá Fornahvammi segir bíl-
stjórinn við aðstoðarmann
sinn, sem Ari heitir, að hann
vilji ekki hafa Harald við
hlið sér lengur. Því taka þeir
það ráð að flytja Önnu
þangað áður en karlinn
kemur út og koma honum
svo fyrir í aftasta sæti. Þar er