Morgunblaðið - 09.04.2010, Síða 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. APRÍL 2010
Bæjarlind 6, Kópavogi, sími 517 6067. Opið mán. - fös. 10 -18, laug. 11-16.
 
 
 
8.990
   
 
23.900
GÆÐI
VIGDÍS Finnbogadóttir, fyrrver-
andi forseti Íslands, verður áttatíu
ára 15. apríl nk. Af því tilefni vill
Alliance Francaise bjóða öllum sem
vilja senda henni árnaðaróskir að
skrá sig á heillaóskalista á vef fé-
lagsins, www.af.is.
Listinn er ekki einungis ætlaður
þeim sem tengjast Alliance Fran-
caise eða Frakklandi. Allir geta
skráð sig á heillaóskalistann. Nú
þegar hafa um 500 manns af ýmsu
þjóðerni skráð sig á listann, m.a.
sendiherrar, fulltrúar vináttu-
félaga og heimsþekktir listamenn á
borð við Milan Kundera. Frestur til
að skrá sig á listann er til miðnættis
þann 13. apríl næstkomandi.
Morgunblaðið/Ómar
Heillaóskir sendar
til Vigdísar
Í DAG, föstudag, munu íslenskir
frumkvöðlar kynna starfsemi sína á
fjárfestingaþinginu Seed Forum
Iceland sem haldið verður í höfuð-
stöðvum Arion banka.
Meðal þess sem kynnt verður á
þinginu eru nákvæmar veðurspár,
bílar sem geta keyrt á hlið, örþunn
loftræstikerfi, umhverfisvænar raf-
magnslyftur fyrir sorpbíla, um-
hverfisvænt gagnaver, penni sem
þýðir yfir á tölvutækt form og
stjórnunarkerfi fyrir stafræn gögn.
Seed Forum Iceland hefur verið
haldið frá árinu 2005 sem stefnu-
mót frumkvöðla og fjárfesta og
hafa flest framsæknustu sprotafyr-
irtæki landsins tekið þátt á því.
Frumkvöðlar kynna
starfsemi sína
STUTT
Eftir Hlyn Orra Stefánsson
hlynurorri@mbl.is
SÉRSTAKLEGA hefur verið horft til hins norska
AutoPass-kerfis sem fyrirmynd þegar rætt er um
staðbundin veggjöld til að flýta fyrir fram-
kvæmdum við Vesturlandsveg, Suðurlandsveg og
Reykjanesbraut. Um er að ræða svipað kerfi og
notað er við Hvalfjarðargöng. Ökumenn fá þá
veglykil og geta keypt á hann inneign, sem sjálf-
krafa er tekið af þegar ekið er um vegtollahlið.
Hreinn Haraldsson vegamálastjóri segir
ástæðu þess að horft sé til Noregs vera hversu
þróað AutoPass-kerfið er. Önnur kerfi sem notuð
eru til að innheimta veggjöld hafa hingað til fyrst
og fremst verið þróuð fyrir bíla sem notaðir eru til
atvinnureksturs. „AutoPass-kerfið væri hins veg-
ar hægt að taka strax í notkun hér á landi.“
Ekki yrði þó tekið veggjald á áðurnefndum veg-
um fyrr en árið 2015, jafnvel þótt farin verði sú
leið að lífeyrissjóðirnir láni fyrir framkvæmd-
unum og endurgreiðslan fjármögnuð með veg-
gjöldum. Því segir Hreinn koma til greina að veg-
gjöld verði greidd með hjálp gervihnattatækni,
verði þróun hennar nægilega langt á veg komin.
Vill skoða gjaldheimtu gegnum gervihnetti
Samgönguráðherra hefur einnig nefnt að skoða
þurfi að leggja á veggjald á öllum vegum, og styðj-
ast þá við skráningu í gegnum gervihnetti í stað
staðbundinna tollheimtuhliða. Hollendingar eru
brautryðjendur þegar kemur að því að innheimta
veggjöld með þeim hætti af öllum bílaflota lands-
ins. Árið 2012 mun slík gjaldheimta hefjast þar í
landi fyrir flutningabíla, og er gert ráð fyrir að ár-
ið 2017 verði hún að fullu komin til framkvæmda.
Hugmyndin er að í öllum bílum verði staðsetn-
ingartæki, tengt gervihnetti, og upplýsingar um
akstur bílsins sendar til innheimtustöðva í gegn-
um GSM-símakerfi. Kerfið er á undirbúningsstigi,
en þegar hefur verið ráðist í tilraunaverkefni og
er áætlað að fara í stóra tilraun á næsta ári með
þátttöku 60 þúsund bíla.
Eins og við er að búast hefur hollenska per-
sónuverndarstofnunin fjallað um málið. Í árs-
skýrslu stofnunarinnar frá árinu 2008 segir að
lögregla muni ekki sjálfkrafa geta krafist allra
upplýsinga úr kerfinu, enda verði að koma í veg
fyrir að litið verði á alla ökumenn sem væntanlega
brotamenn.
Mishá gjöld eftir stað, tíma og mengun
Veggjöld hafa talsvert verið til umræðu í Evr-
ópu frá því fyrir aldamót og hafa ýmis rök verið
nefnd fyrir því að slík gjöld séu heppilegri leið til
að fjármagna vegakerfið en eldsneytisgjöld. Til að
mynda eru bensín- og olíugjöld talin ónothæfir
gjaldstofnar til lengri tíma, bendir Hreinn á, þar
sem bílar verða sífellt sparneytnari og aðrir orku-
gjafar hafa verið að ryðja sér til rúms.
Þá hefur í Evrópu verið lögð áhersla á að gjald
það sem ökumaður greiðir endurspegli þann
kostnað sem akstur hans veldur, sem betur er
hægt að tryggja með veggjöldum en eldsneytis-
gjöldum. Sem dæmi greiða menn þá hærri gjöld
þegar ekið er á vegum sem dýrt er að leggja og
viðhalda, og eins þegar ekið er á háannatímum.
Einnig er gert ráð fyrir að ökumenn greiði hærri
veggjöld eftir því sem bílar þeirra menga meira.
Fyrirmyndir að veggjöld-
um í Noregi og Hollandi
 Horft hefur verið til landanna tveggja í umræðunni um veggjöld hér á landi
Morgunblaðið/Ómar
Vegagerð Vegir eru misdýrir og því vilja yfirvöld í Evrópu taka mishátt gjald eftir því hvar keyrt er.
Eins vilja þau rukka meira bíla sem menga meira og hvetja ökumenn til að aka ekki á annatímum.
Hjá Evrópusambandinu er unnið að því að útbúa
staðla um töku veggjalda. Ekki er þó um að ræða
að sambandið skyldi öll lönd til að innheimta
veggjöld, heldur verða gefnir út staðlar sem þau
lönd, sem á annað borð ákveða að leggja á slík
gjöld, verða að fylgja.
Hreinn Haraldsson, sem hefur fylgst vel með
umræðunni í Evrópu um töku veggjalda, segir að
frá aldamótum og þar til fyrir um fimm árum
hafi umræðan að miklu leyti snúist um persónu-
verndarsjónarmið. Enda hefur gjaldtaka á
grundvelli gervihnattatækni í för með sér að
mjög nákvæmum upplýsingum um akstur öku-
manns er safnað. Sú umræða lognaðist hins
vegar að sögn Hreins að einhverju leyti út af
með ákvörðun ESB um að slík gjaldtaka þyrfti að
lúta samræmdum öryggiskröfum, ekki síst hvað
varðar persónuvernd.
Upphaflega var stefnt að því að hinir sameig-
inlegu staðlar yrðu teknir í notkun árið 2012.
Hins vegar reyndist verkið heldur flóknara en
áætlað var, og frestast því gildistaka staðlanna.
Evrópusambandið smíðar sameiginlegar reglur um veggjöld
Íslendingar þurfa ekki að finna upp hjólið ef
ákveðið verður að taka upp veggjöld í stað
eldsneytisgjalda til að fjármagna vegakerfið.
Veggjöld hafa talsvert verið rædd í Evrópu
undanfarinn áratug, og víða verið tekin upp.
NOKKUR innbrot voru tilkynnt til
lögreglu á höfuðborgarsvæðinu sl.
miðvikudag. Tölvuskjá var stolið úr
húsi á Seltjarnarnesi og úr íbúð í
vesturbænum hurfu skartgripir,
tölva og sparibaukur. Þá var brotist
inn í fjóra bíla og einum bíl var stol-
ið í miðborginni.
Þjófnaðir í borginni
Eftir Sigurð Boga Sævarsson
sbs@mbl.is
STUÐLABERG verður uppistaðan í nýjum Hrunaréttum
skammt frá Flúðum en vænst er að hægt verði að hefja
framkvæmdir við þær nú í sumar. Eldri réttir, sem eru
steinsteyptar og byggðar árið 1954, eru að hruni komnar
og því aðkallandi að koma upp nýjum í þeirra stað. Nýju
réttirnar verða í senn sólarúr, eyktamörk og áttaviti.
Stuðlaberg úr sveitinni
Esther Guðjónsdóttir, bóndi á Sólheimum, sem jafn-
framt situr í sveitarstjórn Hrunamannahrepps, hefur ver-
ið driffjöður í þessu máli. Það er hennar hugmynd að fara
þessa óvenjulegu leið við byggingu nýju réttanna en hugs-
unin er sú að þær geti orðið áhugaverður viðkomustaður
ferðamanna árið um kring. Hún gerði fyrstu skissur að
réttunum nýju sem Þórdís Halldórsdóttir á Flúðum út-
færði í þrívídd í tölvu svo nú er komin heilleg mynd á.
Helsta stuðlabergsnáma landsins er við Hrepphóla í
Hrunamannahreppi og ætla eigendur hennar, Ólafur
Stefánsson og Ásta Oddleifsdóttir, að gefa grjótið sem
þarf.
Skuggar og eyktir
Ætlunin er að í miðjum almenningi réttanna verði stór
stuðlabergsstandur og skugginn af honum verði nokkurs
konar sólúr. Skugginn og markaðir stuðlabergssteinar í
innri hring réttanna eiga að sýna m.a. mörk eykta sólar-
hringsins. Samkvæmt þeim hafa ýmis kennileiti í nátt-
úrunni verið nefnd, svo sem fjallstoppar, hólar eða hæðir
eða jafnvel hlaðnar vörður sem sólina ber í séð frá
ákveðnum bæ, á tilteknum tíma. Algengt var áður fyrr að
slíkir staðir hétu eftir eyktamörkunum, svo sem eins og
Nónvarða, Hádegishnúkur eða eitthvað slíkt.
„Mér finnst áhugavert að nota stuðlabergið sem er efni-
viður sem við höfum hér í sveitinni, þó að veggir milli dilka
verði úr timbri eða stáli. Í raun er þetta mjög nýstárlegt
og ég vænti þess að réttirnar muni vekja mikla athygli sí-
vaxandi fjölda ferðamanna sem hér fer um,“ segir Esther.
Hún bætir við að bændur og aðrir íbúar í sveitinni séu
mjög áfram um að sjá þessa hugmynd verða að veruleika.
Nú sé verið að afla styrkja til efniskaupa en ætlunin sé að
reisa réttirnar nýju í sjálfboðavinnu og helst að hefjast
handa strax eftir sauðburð í vor.
Réttirnar verði sólúr úr stuðlabergi
Þrívídd Svona er fyrirhugað að réttirnar muni líta út.