Framsóknarblaðið - 01.11.1943, Qupperneq 2

2
I
FRAMSÓKNARBLAÐIÐ v
Ritstjóri:
Sveinn Guðmundsson.
Afgreiðsla: Miðstræti 4,
Prentsmiðjan Edda h.f., Rvík.
TIl miniMS
í maí 1942 tók stjórn Sjálf-
stæðisflokksins við völdum und-
ir forustu hins málga formanns
hans, Ólafs Thors. Ólafur lýsti
þegar yfir því, að öll lands- og
þjóðarmál væru stjórninni óvið-
komandi utan kjördæmamálið.
Stjórnin hefði blátt áfram keypt
líf sitt hjá stuðningsflokkum
sínum með því að hreyfa ekki
við aðkallandi vandamálum.
Þessi einstæða stjórnarnefna
ríkti í 7 mánuði, en íslenzka
þjóðin sleppur vel og hefir gæf-
una með sér, ef hún verður bú-
in að sigrast á afleiðingum
þessara stjórnarmyndunar eftir
7 ár, svo óskaplega var með
völdin farið og á stjórnartaum-
unum haldið. Dýrtíðin tvöfald-
aðist og vel það. Vísitalan hækk-
aði úr 183 í 273 stig eða um 89
stig. Hvert hækkunarstig vísi-
tölunnar kostar ríkissjóð 10 þús.
kr. á mánuði. samkv. yfirlýsingu
flokksbróður Ólafs Thors í nú-
verandi stjórn. Vísitöluhækkun
Ólafs kostaði því ríkissjóð 890
þús. krónur á mánuði hverjum
eða nær 11 milljónir á ári. Þessi
ofvöxtur dýrtíðar og vísitölu or-
sakar svo aukna skatta á út-
gerð og almenning. Þannig hefn-
ir sín skammsýni flokksforingja
og ginningarfíflska, og kemur
oftast harðast niður á þeim, sem
kjósa þá eða styðja til valda
beint eða óbeint með atkvæði
sínu og á annan hátt. Z.
lieiðréttíng
í Framsóknarblaðinu, er út
kom 27. okt. s.l., er grein með
yfirskriftinni „Frá bæjarstjórn“,
þar sem getið er um Kvöldskóla
iðnaðarmanna og styrk þann, er
samþykktur var til skólans. Er
þar sagt m. a., að bæjarsjóður
sjái skólanum fyrir ókeypis hús-
næði.
Þetta er byggt á misskilningi
eins og augljóst má vera af því,
að það er Iðnaðarmannafélag
Vestmannaeyja en ekki bæjar-
sjóður, sem á húsið.
Vestmannaeyjum 5. nóv. 1943
f.h. Iðnaðarmannaf. Vestm.eyja
Guðjón S. Scheving.
FRAMSÓKNARBLAÐIÐ
Leynim
i.
Ýmislegt hér í Eyjum á sér
merkilega sögu. Eitt af því er
leikstarfsemin. Gamalt fólk, sem
hér er borið og barnfætt, tjáir
mér, að í æsku þess hafi hér
verið iðkað leikstarf, og hafi
þessi menningarstarfsemi hér
jafnan haft á að skipa nokkrum
góðum leikkröftum.
í fyrra vakti Léikfélagið hér
sérstaka athygli á sér. Þá lék j
það skopleikinn „Þorlák þreytta"
og leikritið „Mann og konu“.
Leikhúsgestum þótti hvort- *
tveggja takast mæta vel og voru
félaginu þakklátir. Bæjarstjórn-
in sýndi líka félaginu réttan
skilning og mikla viðurkenn-
ingu með auknu fjárframlagi.
Er félagið vissulega vel að j5eim
styrk komið, og bæjarstjórninni
sómi að. Mætti hann þó gjarn-
an hækka
Á þessu hausti sýnir Leikfé-
lagið hér skopleikinn „Leynimel
13“ eftir Þrídrang.
Efni leiksins er ekki mikið né
djúpstætt. Þó eru sumar persón-
urnar þar skarpt og skýrt dregn-
ar og verða býsna minnisstæð-
ar, þegar þær eru vel leiknar.
Leikurinn gerist á heimili
Madsens klæðskera, sem býr í
átta herbergja íbúð með „sinni
ektavífeins og okkar virðulegi
akademiski borgari kemst svo
þjóðlega að orði einhversstaðar
á góðum stað! Madsen er tauga-
bilaður sérgæðingur, sem um-
skapast í ölæði og vill þá allt
gefa. Gróði hans hefur til þessa
staðið á mörgum stoðum, venju-
legum saumakonum, sem nú,
á tímum haftanna og þreng-
inganna, skortir efni til að
Með hliðsjón af húsaleigu-
samningi bæjarsjóðs og Iðnað-
armannafél,agsins annarsvegar
og leigu, miðað við matsverð
hússins, verður ekki annað séð,
en að Kvöldskólinn hafi fría
húsaleigu af leiguþega. Bæjar-
sjóður greiðir iðnaðarmönnum
í húsaleigu kr. 6000,00 á ári í
grunnleigu, sem verða hátt á 8.
þús. með dýrtíðaruppbót. ’
Annars mun blaðið ekki gera
það að kappsmáli, hvaða skiln-
ingur er lagður í það, að hve
miklu eða litlu leyti bæjarsjóð-
ur styrkir Kvöldskólann með
húsnæði. \
Ritstj.
elur 13
sauma úr. Gjaldþrot klæðsker-
ans er því fyrir dyrum.
Á heimilinu hefir hanntengda-
móður sína, norn, sem hatar
tengdasoninn og leitar hvers
tækifæris til að koma inn tor-
tryggni hjá frú Madsen og tor-
tíma hjónabandinu. Ofan á allt
þetta böl klæðskerans, óttann
við gjaldþrotið og kerlinguna
hana tengdamömmu, bætast
svo heimsóknir gamalla gjálífis-
synda, sem drýgðar voru á dugg-
arabandsárunum með Magnhildi
miðli.
Allt þetta hræðilega ástand
veldur taugabilun og sálsýki
Madsens. Glas læknir, sem virð-
ist vera vinur þessara hjóna,
reynir eftir megni að bæta úr
hörmungunum og styrkja taug-
ar klæðskerans með fyrirtölum
og glasaglundri. Gefið er í skyn,
að hann taki ekki steininn í
staðinn.
Húsnæðisvandræðin í borg-
inni fara vaxandi. Hið opinbera
grípur í taumana. í krafti húsa-
leigulaganna er fólki vísað til
húsnæðis í ,.lúxus“-íbúðirnar.
Með ávísun frá valdhöfunum
kemur hver af öðrum, sem hús-
villtur er, inn í íbúð Madsens
klæðskera og sezt þar að. Meðal
þeirra er Sveinn Jón skósmiður
með konu og 11 börn. Sveinn
Jón þessi er sú persónan í leikn-
um, sem höfundarnir hafa mót-
að gleggst. Hann er ímynd let-
ingjans og mannhraksins, sem
krefst alls af öllum öðrum, en
einskis af sjálfum sér. Hann er
ábýrgðarleysinginn o^ eigin-
konukúgarinn. Hann er persónu-
gervingur síngirninnar, svikar-
ans og prangarans. Og hann er
býsna heilsteyptur persónugerv-
ingur, sem trúlegt væri, að höf-
undarnir hefðu blátt áfram'
þekkt persónulega í öllum hans
ómennismyndum eða haft glögg-
ar sagnir af.
Margar fleiri persónur eru í
leiknum.
En hvernig eru svo persónurn-
ar leiknar? Þar lítur hver sínum
augum á silfrið. Sá, sem þetta
ritar, er fyrst og fremst enginn
listdómari. Honum var aldrei
list sú léð. En af sónarhóli leik-
mannsins vildi hann þó mega
segja um það nokkur orð.
Sigurður Scheving leikur Mad-
sen klæðskera og hefir jafnframt
leikstjórnina á hendi. Hann hef-
ir hlotið náðargáfu skopleikar- :
ans í vöggugjöf í töluvert ríkum
mæli og virðist leika hinn tauga-
bilaða yfirborðsmann býsna vel.
Það er fjör í leik hans, svo sem
vera ber og nokkur tilþrif, eins
og efni stendur til, en ýkir þó
hlutverkið um of.
Frú Madsen, Dóru, leikur frú
Sigríður Þorgilsdóttir. Hún fer
jafnan vel með hlutverk sín.
Svein Jón skósmið leikur
Valdimar Ástgeirsscn. Ég fæ ekki
betur séð, er. að honum lakist
vel og sumstaðar snilldarlega að
túlka innri mann skósmiðsins,
skapgerð hans og hugsun. Mynd-
in verður heilsteypt að leikslok-
um. Valdimar hefur oft áður
leikið sérkennilega persónugerv-
inga og jafnan farizt það vel úr
hendi.
Konu skósmiðsins, hina undir-
okuðu og úttauguðu heimilis-
ambátt, leikur frú Kristín Þórð-
ardóttir. Leikur hennar er með
ágætum.
Frú Nikólína Jónsdóttir leikur
tengdamömmuna, skassið. Það
er kraftur í leik hennar og sókn,
sem á að stafa af aukinni sigur-
vissu kerlingar um að fá ljóstr-
að upp meintum hjúskaparbrot-
um tengdasonarins.
Glas lækni leikur Guðmundur
Jónsson skósmíðameistari. Oft
hefir mér fundizt Guðmundi
takast betur hlutverk sitt, því að
hann býr tvímælalaust yfir
góðum hæfileikum. Þó er ró
hans og jafnaðargeð skemmtileg
andstæða við æðishætti Mad-
sens.
Magnhildi miðil leikur frú
Jónheiður Scheving, — leiðinlegt
hlutverk og lítilmótlegt, sem
dylur í sér lúalega árás. Það er
mesta furða, hvað frúnni tekst
að ná úr þessu hlutverki.
Ólafur Gránz leikur skáld,
sem höfundarnir láta vera
auðnuleysingja, fórnardýr Bakk-
usar. Skáldið fellir hug til vinnu-
konunnar hjáMadsenshjónunum
Henni velgir í fyrstu við „gröf-
inni“. En svo verður hún þess
áskynja, að þessi biðill hennar
hefir unnið 10 þúsund krónur í
happdrætti og þá vaknar „ást“
hennar loksins til drykkjuræf-
ilsins. Ósjálfrátt vaknar sú
spurning, hvort þetta á að vera
dómur höfundanna yfir ungu
ungu stúlkunum okkar, sem
hljóðar á þá lund, að þær veigri
sér ekki við að ofurselja sig ævi-
kjöruip drykkjumannskonunnar,
ef mannsefnið á nokkrar kringl-
óttar til að byrja með. Ólafur