Framsóknarblaðið - 12.05.1965, Qupperneq 1

ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFÉLAG
VESTMANNAEYJA
MÁLGAGN FRAMSÓKNAR- OG
SAMVINNUMANNA í
VESTMANNAEYJUM
28. árgangnr.
Vestmannaeyjum 12. maí 1965
MnN<

MAMhMt
9. tölublað.
»•<»<». 1 1
Vi5 vertíðarlok
Nohhrar hugleiöingar um sidvarútvegsmdl i
Um vertíð þá, sem nú er að ljúka
má segja, að hún hafi bæði verið
góð og slæm, góð að því leyti, að
hér hafa engin stórslys orðið í vet-
ur og öllum þeim mönnum, sem
héðan hafa róið þessa vertíð, hefur
nú verið skilað heilum í höfn og ber
að þakka það af alhug. Á hinn bóg-
inn má segja, að hvað aflabrögðin
snertir hafi vertíðin verið heldur lé-
leg.
Strax upp úr áramótum hófu
nokkrir af smærri bátunum veiðar
með línu og þeir stærri síldveiðar,
þar sem við vorum svo lánsamir
hér, að taka ekki þátt í vinnudeilu
þeirri, sem stóð á milli útvegs-
manna og sjómanna. Allvel aflaðist
á línu og er óhætt að segja, að afl-
inn á það veiðarfæri hafi verið
betri en oft áður, en vegna þess,
að loðna gekk óvenju snemma á
miðin varð línuvertíðin styttri en
venjulega og tóku bátarnir almennt
netin um og upp úr miðjum febr-
úar. Síldveiðunum lauk einnig með
komu loðnunnar, og varð aflinn á
henni mun lélegri en veturinn áður.
Aflinn í netin var líka tregur, en
þó fengu nokkrir bátar ágætis ufsa-
afla við Eyjar síðari hluta febrúar
og fyrri hluta marzmánaðar og aðr-
ir fengu sæmilegan ufsaafla á Sel-
vogsbankahrauni á sama tíma, en
þorskur sást ekki og hefði verið
hér hrein ördeyða, ef ufsinn hefði
ekki veiðzt.
Eftir því sem á leið vertíðina,
minnkaði ufsaaflinn, en þorskafl-
inn jókst lítið og um miðjan apríl
var allt útlit fyrir, að netavertíð
ætlaði að bregðast algerlega. Nokkr
ir bátar leituðu nú fanga „austur í
bugtir“ og öfluðu þar sæmilega um
tíma, en allmargir bátar lentu í
mjög góðum afla af óvenju smáum
netafiski hér skammt austan við
Eyjar, stóð sá afli nokkurn tíma
og bætti verulega fyrir þeim, er í
honum lentu, og hefði gert betur,
ef ótíð og mikill straumur hefðu
ekki spillt verulega, bæði hvað afla
og veiðarfæri snerti.
Þegar loðnan gekk á miðin, hófu
þeir bátar, sem loðnunætur áttu,
veiðar á henni, og gáfu þær veiðar
mjög góða raun og þrátt fyrir ó-
eðlilega lágt hráefnisverð bættu
þeir bátar verulega sinn hag er gátu
stundað þær veiðar og er trúlegt að
fleiri taki þátt í þeim veiðum í fram
tíðinni. Segja má að afli í þorsknót
hafi algjörlega brugðizt á þessari
vertíð, en sæmilega aflazt í botn-
vörpu. Þegar nú er gert upp í lokin
kemur í ljós, að tveir bátar hafa
náð rúmlega 1000 tonna afla, en að-
eins 7 bátar hafa fengið yfir 700
tonn, það er því augljóst mál, að
þegar litið er á það, hvað hér er
greitt fyrir fiskinn og þann kostnað
sem því fylgir að gera út bát, að
aðeins mjög fáar útgerðir sleppa
án þess að tapa verulega. Margir
hafa haldið því fram, að hlutur sjó-
manna sé of mikill hluti af afla
bátsins, en þó held ég, að allir geti
verið sammála um það, að kaup
það, sem sjómaðurinn fær fyrir sína
erfiðu og hættulegu vinnu sé ekki
of hátt. Nei, það eru ekki laun sjó-
mannanna, sem eru að sliga íslenzka
útgerð í dag, heldur hitt, hvernig
að henni er búið. Verð það, sem
hér er greitt fyrir hráefnið, er að-
eins lítið brot af því, sem allsstaðar
annarsstaðar er greitt fyrir mun
verra hráefni. Það má vel vera, að
lítil frystihús úti um land, sem fá
mjög lítið af fiski og honum oftast
mjög smáum, berjist í bökkum, en
við sjáum, hvað hér í Vestmannaeyj
um er að gerast, þar sem hinir
stóru fiskkaupendur raka saman
- milljónum, þegar þeir, sem fisksins
afla lepja dauðann úr skel, og það
er alveg furðulegt, að 60 tonna
linu- og netabátur, skuli þurfa að
afla fast að 200 tonnum af góðum
fiski á mánuði, til þess að endar
nái saman. Annars er þetta ef til
vill ekki svo furðulegt, þegar á það
er litið, að það eru margir sömu-
mennirnir, sem ráða málum útgerð-
arinnar og þeir, sem kaupa fiskinn,
þar sem í stjórn Landssambands ísl.
útvegsmanna eru 15 menn og 12 af
þeim beinir fiskkaupendur, enda
hafa fáar raddir heyrzt úr þeim
herbúðum um of lágt fiskverð, en
heldur reynt að ná nokkrum krón-
um af sjómanninum, ef hægt væri.
Það eru ef til vill gleggstu dæm-
in um þann reginmun, sem er á að-
búnaði íslenzkrar útgerðar og þess,
sem gerist t. d. í Noregi. Á hverju
vori senda Norðmenn hingað flota
af bátum, sem stunda sumarlangt
Veiðar með línu í nánd við Vest-
mannaeyjar. Þeir sigla heim með
aflann (1000 sjómílur) ýmist salt-
aðan eða ísvarinn og fá fyrir hann
það verð, að þeir geta gert út á
þetta ár eftir ár. Eg held, að engum
útgerðax-manni hér dytti í hug að
reyna þessa útgerð, jafnvel þó hægt
væri að manna bátana, og ekki þurfi
að róa nema 40 sjómílur, vegna þess
að verðið á fiskinum er það lágt,
að útgerðin væri fyrirfram dauða-
dæmd. Eins er með síldina. Norð-
menn senda hingað síldveiðiflota á
hverju sumri. Mörg þessara skipa
flytja síldina heim til bræðslu og fá
Þorsteinn Jónsson, Laufási, heið
ursborgari Vestmannaeyja, andaðist
að heimili sínu þann 25. marz s. 1.
Hann var fæddur að Gularáshjá-
leigu í Austur-Landeyjum 14. okt.
1880, og var því, er hann lézt rúm-
lega 85 ára að aldri.
Til Vestmannaeyja fluttist hann
með foreldrum sínum barn að aldri
og hér átti hann heima til æviloka.
Það má því segja, að saga Þorsteins
gerðist hér í Eyjum. Hún verður
ekki rakin hér, heldur aðeins minnt
á, að með Þorsteini er genginn
merkur borgari, er skilur eftir sig
varanleg spor í atvinnu- og menn-
ingarsögu Eyjanna.
Innan við tvítugsaldur gerðist
hann formaður á áraskipi og varð
síðan farsæll skipstjórnarmaður um
hálfrar aldar skeið. Þorsteinn var
einn með þeim fyrstu, sem eignuð-
ust vélbáta hér í Eyjum og átti á
margan hátt gildan þátt í þeim um-
brotum og uppbyggingu, sem vél-
tæknin leiddi inn í atvinnulíf
fyrir hana nokkurra daga gamla,
miklu hærra verð en íslenzkir síld
arverksmiðjueigendur þykjast geta
greitt fyrir nýtt hráefni. Maður
verður að ætla, að Norðmenn selji
sinar fiskafurðir á svipaða markaði
og fyrir ekki hærra verð en við,
svo að það hlýtur einhversstaðar
að vera maðkur í mysunni hjá okk-
ur, þar sem hráefnisverðmunurinn
skiptir án efa mörg hundruð millj-
ónum króna á ári miðað við þann
afla sem hér hefur fengizt undan-
farin góðæri.
Annaðhvort hljóta afurðasölumál
in að vera í stakasta ólagi og þurfa
endurskoðunar við eða fiskkaupend
ur græða óhemju mikið, eða þá að
afætui-nar eru orðnar of margar, en
það virðist alltaf vera að verða
stærri og stærri hluti af þjóðinni,
sem getur lifað kóngalífi á því að
gera hreint ekki neitt.
Vestmannaeyjum, 8. ^naí 1965.
Ú tgerðarmaður.
byggðarlagsins.
Saga liðinna alda sýnir, að þjóð-
menning íslendinga var fyrst og
fremst alþýðumenning. Örfáir
menn áttu þess kost að njóta lang-
skólamenntunar, en þorri þjóðar-
innar lagði út á lífsbrautina með
aðeins takmarkaðan barnalærdóm í
veganesti. Þorsteinn Jónsson var í
þeim hópi. Þrátt fyrir það tókst
honum að afla sér mikillar þekk-
ingar, enda var athyglisgáfa hans
með fádæmum. Þekking hans á haf-
inu umhverfis Eyjar var slík, að
hann reyndist þess umkominn að
gera svo vel rökstuddar athuga-
semdir við sjókort af því svæði,
að þeim var breytt í samræmi við
þær. Sú þekking á straumfalli
skerjum og boðum umhverfis Eyj-
ar, ásamt gerhygli á annað, sem
laut að sjósókn, var að sjálfsögðu
undirstaða í hans farsælu skip-
stjórn í hálfa öld.
Á síðari árum fékkst Þorsteinn
Framhald á 4. síðu.
Þorsteinn Jónsson, Laufdsi
Minning