Framsóknarblaðið - 27.11.1968, Síða 1

31. árgangur
Vestmannaeyjum, 27. nóvember 1968
12. tölublað
50
síöan lög voru samþykkt um kaupstaðarréttindi Vestmannaeyja.
Að þessu tilefni flutti for
seti bæjarstjórnar, eftirfar-
andi ávarp á bæjarstjórnar-
fundi hinn 22. þ.m.
í dag, þann 22. nóv. eru lið-
in fimmtíu ár, síðan frum-
varp til laga um kaupstað-
arréttindi fyrir Vestmanna-
þingi. Það var Karl Einars-
son, þingmaður Vestmanna-
eyja, sem bar frumvarpið
fram og kom því í gegnum
þingið í fyrstu atrennu. Mun
þar hafa notið við góðrar
málafylgju flutningsmanns
og einnig þeirrar sérstöðu
eyjar, var samþykkt á Al- I sem Vestmannaeyjar höfðu,
miniist Idtinm sjómanna d lcjistj.jnii
Góðir bæjarfulltrúar:
Áður en gengið verður til
dagsslcrár vil ég með fáein-
um orðum minnast þess
mikla sorgaratburðar, sem
gerðist þann 5. þ.m., er mb.
Þráinn NK 70 fórst með
allri áhöfn.
Báturinn var gerður út
héðan, og var í hvassviðri og
stórsjó á heimleið af síldar-
miðunum í Breiðamerkur-
dýpi, er slysið átti sér stað.
Umfangsmikil leit var gerð
að bátnum, sem varð árang-
urslaus að öðru leyti en því,
að nokkur reki hefur fund-
izt úr honum.
Stórslys, sem þetta eru nú
orðin fátíð hér við Eyjar og
verður að leita áratugi aft.
ur í tímann til að finna hlið
stæðu við það. Maður var
jafnvel farinn að vona, að
betri skipakostur en áður
var og önnur bætt aðstaða
á sjó, væri svo vel á veg
komin, að slíkir hörmungar-
atburðir heyrðu sögunni til.
Það eru örlög íslendinga
að sækja sjó,.,ssfO. þjóðin fái
l'fað í landinu. Og enn hafa
níu ungir og vaskir menn
fallið i valinn í þeirri lífs-
baráttu.
Þeir voru:
Grétar Skaftason, skipstj.,
V estmannaey j um.
Helgi Kristinsson, stýrim.,
Vestmannaeyjum.
Guðmundur Gíslason, 1.
vélstj., Vestmannaeyjum.
Gunnlaugur Björnsson, 2.
vélstj., Vestmannaeyjum.
Einar Þ. Magnússon, mat-
sveinn, Kópavogi.
Einar Marvin Ólason, há-
seti, Vestmannaeyjum.
Tryggvi Gunnarsson, há-
seti, Vestmannaeyjum.
Hannes Andrésson, háseti,
Reykjavík.
Gunnar Björgvinsson, há-
seti, Vestmannaeyjum.
„Þegar brotnar bylgjan
þunga,
brimið heyrist yfir fjöll.
Þegar hendir sorg við
sjóinn.
syrgir tregar þjóðin öll”.
Og í þetta sinn hefur
þungi sorgarinnar lagst yfir
Vestmannaeyjar og verður
okkur nú oft hugsað til ást-
vina og vandamanna, sem
mest verða að béra í þessu j
efni. _ Við vottum þeim
sanúö. ;
Eg bið bæjarfulltrúa ao
votta minningu hinna látnu
sjómanna virðingu sína, með
því að rísa úr sætum.
að vera áður sérstakt sýslu-
félag. Kom það fram, að önn
ur byggðarlög, sem sóttu
eftir þessum réttindum áttu
ekki eins greiða leið gegnum
þingið, enda þar um and-
stöðu að ræða, vegna þess,
að þar kom til skipta úr
sýslufélögum.
1. grein laga nr. 26 frá 22.
nóv. 1918 er á þessa leið.
Vestmannaeyjar skulu tekn-
ar í tölu kaupstaða.
2. grein: Sýslumaðurinn í
Vestmannaeyjum skai vera
bæjarfógeti. Hann hefui auk
þess öll hin sömu slörf á
hendi og sýslumaðurmn nú,
enda hafi hann sömu laun
úr landssjóði.
3. grein: Mælir fyrir um
að bæjarfógeti skuli vera
oddviti bæjarstjórnar og
eiga sæti í bæjarstjórn Þó
er gert ráð fyrir í lógunum
að kjósa megi sérstaka bæj
arstjóra til sex ára í senn.
Þann rétt notuðu Vestmanna
eyingar sér 1924 er Kristinn
Ólafsson, var kjörinn bæjar
stjóri í almennum kosning
um og hlaut 408 atkv. af 448
sem kusu.
Bæjarfulltrúar voru 9 að
tölu frá upphafi. Þar af voru
8 kjörnir en bæjarfógeti var
sjálfkjörinn samkvæmt iög-
um.
Bæjarfulltrúar voru kjörn
ir til þriggja ára, og skyldi
kosning 1/3 hluta þeirra
fara fram árlega. Til þess
að ná þeirri reglu, féll einn
þriðji þeirra út með hlut-
kesti tvö fyrstu árin.
Lögin öðluðust gildi 1.
jan. 1919. Þannig er 1. janú-
ar raunverulega dagur kaup
staðarréttinda. Vestmanna-
eyjar fengu ekki kaupstaðar
réttindi fyrr en lögin tóku
gildi.
Höfuðbreytingin, sem varð
með hinni nýju skipan, var
sú, að bæjarstjórn tók við
hlutverkum hreppsnefndar
og sýslunefndar, en þær fóru
áður með málefni byggðar-
lagsins. Ekki hefi ég kynnt
mér hvernig verkaskipting
var milli nefndanna, en lík-
legt má telja, að sýslunefnd-
in hafi meira sinnt þeim mál
um, sem þurfti að sækja út
fyrir byggðarlagið. Hitt er
vitað að stundum kom til á-
rekstra milli nefndanna, sem
báðar voru kosnar í almenn
um kosningum. Annars er á
það að minna að Vestmanna
eyjar höfðu sérstöðu að því
leyti, að sýslufélagið var eitt
hre-ppsfélag. í öðrum sýsl-
um eru margir hreppar, þar
sem einn sýslunefndarmaður
úr hverjum hreppi er kjör-
inn til að mæta á sýslunefnd
arfundum til að ræða sam-
eiginleg málefni hreppanna.
Eg mun ekki lengja þetta
mál að ráði. Þó vil ég lesa
upp nöfn Jpeirra manna, sem
Karl Einarsson,
sýslumaður. .
fóru hér með bæjarmálin
þegar hin nýja skipan tók
vici.
í hreppsnefnd voru:
Högni ..gigurðsson, Baldurs-
haga, Sveinn Scheving,
Kristján ^ngimundarson. Sí-
mon Egilsson og Geir Guð-
mundsson,
í sýslunefnd voru:
Oddgeir Guðmundsson,
Magnús Guðmundsson, Gísli
Johnsen, Gunnar Ólafsson
og Jón Einarsson.
Þessir menn eru nú allir
horfnir af sjónarsviðinu.
Karl Einarsson var alþm.
Vestmannaeyja frá 1914 til
1923. Hann var sýslumaður
Vestmannaeyja og bæjarfóg-
eti, eftir að umrædd lög tóku.
gildi. Þá varð hann einnig ,
oddviti bæjarstjórnar og
hafði hann með höndum
Framhald á 4. síðu.

Þessi mynd er tekin af þeim slóðum, sem aðalgeymir vatnsveitunnar verður byggður.