Siglfirðingur - 21.04.1943, Síða 1

16. árgangur
I
Miðvikudaginn 21. apríl 1943
Dýrtíðarfrumvarp
þingsins.
13. þ. m. urðu þau tíðindi á Al-
þingi, að þar voru afgreidd dýr-
tíðarlög eftir langar þrautir og
þjáningar, Eins og allir vita lagði
stjórnin fyrir þingið frumvarp til
laga er frá hennar hálfu var til-
raun til að vinna bug á dýrtíðinni.
Þetta var í öndverðum janúarmán-
nði. Frumvarp þetta vakti þegar
miklar umræður og foringjar
verkálýðsflokkanna gáfu þegar út
skipun til allra stærri verkalýðs-
félaga í landinu að mótmæla frum
varpinu kröftuglega. Verkalýðsfé-
lögin brugðust vel við og mótmæl-
in drifu hvaðanæfa til þingsins.
Mö*rgum þótti þó undinn allbráður
bugur að mótmælunum, því þau
fóru að berast þinginu löngu áð-
ur en almenningur ætti þess nokk-
urn kost að kynna sér frumvarp-
íð og meira að segja áður en
að þingmenn höfðu haft tækifæri
til að kynnast því til hlítar. Þetta
kom nú raunar ekki að sök í þetta
sinn af því að svo vildi til, að
frumvarpið var meingallað og
hefði orðið óvinsælt meðal allra
stétta, en hinsvegar sýna þó mót-
mælin, að ekki er mikið á þeim að
byggja þegar • þau eru þvinguð
fram áður en fólkið veit hverju
það á að mótmæla. Og það sýnir
hinsvegar að kommúnistar, en þeir
munu hafa staðið fyrir mótmæla-
kröfunum, sjást lítt fyrir í þessum
sökum, og svo gæti farið, að þeir
tækju upp á því að krefjast þess
að fólkið mótmælti því sem því
væri lífsnauðsyn á að fá samþykkt.
Þeir, sem taka ásig þá ábyrgð að
að skipa almenningi að mótmæla
í blindni því sem enginn veit hvað
er, geta alveg eins verið vísir til
að skipa því að mótmæla öllu, sem
þeim er ekki til pólitísks ávinnings,
enda þótt það horfi til nauðsyn-
legra bjargráða.
En nóg um það að sinni. Eins og
lögin komu frá þinginu, eru þau
næsta ólík því, er stjórnin ætlað-
ist til í fyrstu með sínu frumvarpi,
enda hefir sjálfsagt verið á því
eitthvert flaustursverk, því að
stjórnin sendi inn til þingsins
breytingartillögur við sitt eigið
frumvarp,’ sem gjörbreyttu því,
enda þótt viðhorfin til dýrtíðarinn-
ar né dýrtíðin sjálf hefði í engu
breytzt. En ekki fengu breytinga-
tillögur stjórnarinnar heldur byr í
þinginu. Þingið breytti sjálft frum-
varpinu, og voru þar mestar og
flestar breytingatillögurnar frá
fjárhagsnefnd neðri deildar. Það
sem mestum mótmælum olli hjá
þinginu, og allir virtust á eitt sátt-
ir um að væri ekki tímabært, var
lögfestingarákvæði kaupgjaldsins.
I þess stað lagði nefndin til svo-
hljóðandi tillögu: „Ríkisstjórnin
skal leita samninga við Alþýðu-
samband íslands og önnur sam-
bönd launþega um, að þau, fyrir
hönd stéttafél., og að fenginni
heimild frá þeim, fallist á, að í
næsta mánuði skuli greiðsla verð-
lagsuppbótar á kaupgjald og laun
fara fram eftir þeirri vísitölu, sem
er byggð á verðlaginu 1. dag þess
mánaðar.“
Þá var annað þrautasporið að
koma sér saman um einhverja
skipan á verðlagi landbúnaðaraf-
urða. En loks tókst þó nefndinni
að koma sér saman um svohljóð-
andi tillögu um þau mál:
„Skipa skal sex manna nefnd, er
finni grundvöll fyrir vísitölu fram-
leiðslukostnaðar landbúnaðaraf-
urða, er fara skal eftir við ákvörð-
un verðs landbún.afurða og kaupgj.
stéttafélaga, er miðist við það, að
heildartekjur þeirra, er vinna að
landbúnaði, verði í sem nánustu
samræmi við tekjur annarra vinn-
andi stétta. Skal í því sambandi
tekið tillit til þess verðs, sem fæst
fyrir útfluttar landbúnaðarafurð-
ir. Nefndin skal skipuð hagstofu-
stjóra og sé hann formaður nefnd-
arinnar, forstöðumanni búreikn-
ingaskrifstofu ríkisins, tveim
mönnum eftir tilnefningu Búnað-
arfélags íslands, einum eftir til-
nefningu Alþýðusambands íslands
og einum manni tilnefndum af
Bandalagi starfsmanna ríkis- og
bæjarfélaga. Nú verður nefndin
sammála úm vísitölu framleiðslu-
kostnaðar landbúnaðarafurða og
hlutfalls milli verölags á landbún-
aðarafurðum og kaupgjalds stétta
félaga, og skal þá verð landbúnað-
arafurða ákv. í samræmi þar við,
meðan núverandi ófriðarástand
helzt. Þó er ríkisstjórninni heimilt
að ákveða lægra verð á einstökum
vörutegundum gegn framlagi úr
ríkissjóði. Nefndin skal ljúka störf
um og skila áliti til ríkisstjórnar-
innar fyrir 15. ágúst 1943. ..."
En þar til verðlag landbúnaðar-
urða hefir verið ákveðið, samkv.
ofansögðu er ríkisstjórn heimilt að
ákveða verðlag þeirra á þessa
leið:
Útsöluverð mjólkur lækki í kr.
1.30 pr lítra, og verð annarra
mjólkurafurða í samræmi við það.
Lækkun á verðinu til framleið-
enda verði hlutfallslega jöfn þeirri
lækkun á vísitölu kauplagsnefnd-
ar, sem verður í næsta mánuði
eftir að mjólkurverðlækkunin kem
ur til framkvæmda, og verðið á
þeim breytist síðan í samræmi við
breytingar vísitölunnar, en að öðru
leyti verði verðlækkunin á mjólk
og mjólkurafurðum greidd úr rík-
issjóði, svo að verð í heildsölu á
dilkakjöti verði kr. 4.80 pr. kíló og
aðrar kjöttegundir í samræmi við
það. Ákvæðin um verðlækkun þess-
arar greinar og ríkisframlag falla
úr gildi eigi síðar en 15. sept. n.k.
Þá bætti nefndin inn í frumvarp-
ið ákvæðum um það, að „ríkis-
stjórn sé heimilt að leggja fram
úr ríkissjóði 3 milljónir króna í
sjóð til tryggingar launþega gegn
atvinnuleysi og nefnist hann At-
vinnutryggingarsjóður.
Þá skal milliþinganefnd sú, sem
skipuð hefir verið samkvæmt
þingsályktun 4. sept. 1942 til þess
að athuga atvinnumál o. fl.
^l||||||||ll!lllllllll[l!!llllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllllllllllllllll!l!IIIIIIIIII11tlllllllil!llllll{1 |
| SIGLFIRÐINGUR [
fæst í |
| Aðalbúðiimi,
| Verzlunarfélaginu |
1 og Verzl. Valur
= '—' =
12. tölublað
BanmnKr;
FYRIRSPURN
TIL MJÖL^VIS
Ábending Siglfirðings imi
FYLGISLEYSI KOMMÚNISM-
ANS Á NORÐURLÖNDUM,
virðist 'hafa liitt pólitískt líaun
á ritstjóra Mjölnis. Ritstjórinn
reynir að eyða þessari STAÐ-
REYND með þýðingarlausu
spaugi!
Ætli ritstjórinn væri ekki fá-
anlegur til þess að skýra fyrir
lesendum sínuni, HVERS-
VEGNA frændur vorir á Norð-
urlöndmn liafa hundsað Komm-
únismann frá upphafi?
í samráði við Alþýðusamband ís-
lands setja reglugerð um hlutverk
og starfsemi sjóðsins. Skal því lok-
ið fyrir 15. ágúst n. k. og skal þá
reglugerðin staðfest af félagsmála
ráðherra. Flest allar þessar breyt-
ingatillögur nefndarinnar voru
samþykktar. Var höfð við dýrtíð-
arfrumvarpið sama aðferðin og
vant er „þar í sveit“ um flest öll
stórmál: Það var keyrt í gegn um
þingið í dauðans fáti síðasta dag
inn er þingið sat. Mjög eru menn
ósammála um það, hvort þetta
frumvarp sé í raun og veru nokk-
ur lausn á dýrtíðarvandamálunum.
Sumir, og þá helzt bændur og búa-
lið munu telja að því allmikla bót,
en aftur á móti munu skattþegnar
kaupstaða og bæja mjög á annarri
skoðun, og verkalýðurinn yfirleitt
líka. Skattar þyngjast mjög þótt
eigi verði því neitað, að fyrir lægri
launastéttirnar sé mikil bót á orð-
in frumvarpinu frá því, sem það
kom frá höndum stjórnarinnar.
Og það er víst óhætt að segja það
ákveðið, að frumvarp þetta muni
sæta strangri gagnrýni í ýmsum
efnum. Og það er víst líka óhætt
að spá því með nokkrum líkum,
að jafnvel þetta þing sem nú sit-
ur, og settist á rökstólana daginn
eftir samþykkt frumvarpsins muni
jafnvel breyta því ekki óverulega
Frh. á 4. síðu.