Siglfirðingur - 09.09.1943, Side 3

SIGLFIRÐIN GUR
3
I SKUGGSJÁNNI
Mér datt það í hug hérna um
daginn, hve mjög nútíma Islend-
ingar virðist gjörsneyddir allri við-
leitni til að varðveita forna háttu
og siðvenjur þjóðarinnar,
Það er mikið efni út af fyrir sig,
ef rekja ætti til nokkurrar hlítar
allt, er sannar þennan skaphafnar-
galla okkar, en vissulega væri það
skemmtilegt viðfngsefni fróðum
manni um íslenzka þjóðhætti fyrr
og síðar, og full þörf að það væri
gert með einhverjum hætti.
Það hefur nú um alllangt skeið
verið engu líkara en að íslending-
ar — ekki sízt forystumenn þeirra,
, kepptust um að útrýma sem kyrfi-
legast fornum siðum og venjum.
Það liggur meira að segja við, að
manni detti í hug, að þetta hljóti
að vera óumflýjanleg afleiðing og
ill fylgja ísllenzkrar lýðræðisbar-
áttu.
Hvað er t. d. orðið eftir af forn-
um siðvenjum Alþingis? Á hið
þúsund ára gamla þing í raun og
veru engar erfðavenjur ? Hafa þær
ef til vill aldrei skapazt, cöa eru
þær með öllu glataðar? Flestir
mu'ndu þó freistast til að álykta,
að 10 alda gömul löggjafarsam-
kunda ætti sér einhverja tradition
einhverjar bjargfastar siðvenjur,
sem tízkan ynni aldrei á. En svo
virðist eki vera, því hin svokölluðu
„þingsköp“ eru víst ekki gömul í
sinni núverandi mynd. Ein af elztu
siðvenjum þingsins, sem enn er við
lýði, mun vera sú, að þingsetning
hefjist með guðsþjónustu.
Ýmsir þingmenn síðustu ára
hafa þó viljað sýna yfirburði sína
í því, að trássast við að fylgja þing
bræðrum sínum að þessum sið.
Hafa þeir með því þótzt vilja sýna
fyrirlitningu sína á trúarbrögðum
þjóðarinnar, rétt eins og kjósend-
ur þeirra hefðu sett þeim það skil-
yrði ef þeir ætti að ná kosningu
því gera verður ráð fyrir, að þessir
þingmenn hafi, eins og aðrir, setið
þingið í umboði sinna kjósenda, Nú
er mér sagt, að allir þingmenn séu
hættir þessum barnaskap.
Eg var af tilviljun staddur and-
spænis Alþingishúsinu er þingsetn-
ing hófst sumarið 1942. Eg hafði
aldrei haft tök á að fylgjast með
þeirri helgu athöfn fyrr. Þingsetn-
ingarguðsþjónustan skyldi hefjast
kl. 13 stundvíslega. En sjö mínútur
vinuáhuga flokkanna, og þing-
menn hafi í því efni „engu gleymt
og ekkert lært.“ Virðist nú allt
vera enn ruglaðra en áður inn
„laus:i dýrtíðarinnar", og ekki hef-
ur þjóðráðið um bændavísitöluna
gefizt vel ef satt er, AÐ NÚ HAFI
RÁÐHERRA SKIPAÐ NOKKURS
KONAR YFIRMATSNEFND
til að atliuga, sannprófa og meta
niðurstöður vísitölunefndar land-
búnaðarins.
voru liðnar fram yfir tilsettan tíma
áður en bólaði á hinum vísu lög-
gjöfum út úr anddyri þinghússins.
Hversvegna? Af því, að þingmenn-
irnir voru alltaf að reitast að, sinn
% .
úr hverri áttinni og virtust ekkert
vera að flýta sér. En annað dró þó
meir að sér athygli mína. Þaþ var
glundroðinn í klæðaburði hátt-
virtra þjóðarfulltrúanna.
Væri til of mikils mælzt, þótt
hinir kjörnu þjóðfulltrúar sýndu
hinni fornhelgu stofnun þjóðarinn-
ar þann sóma og virðingu, að
ganga til þingsetningarguðsþjón-
ustu í samræmdum hátíðabúningi
og með öllu meiri tíguliek en hér
var raun á.
Það þykir skortur á siðfágun, ef
menn mæta í tignum veizlum öðru
vísi klæddir en til er ætlazt, en þeg-
ar Alþingi er sett, þá þarf svo sem
ekki að vera að „klæða sig uppá“
frekara en verkast vill! En manni
verður á að spyrja: Fyrst virðing-
arleysið er svo áberandi við setn-
ingu þingsins, að það jafnvel
speglast í klæðaburði og óstundvísi
þingfulltrúanna, er þá eigi hætt við
að virðingu fyrir daglegum störf-
um á þingi sé að minnsta kosti eigi
meiri, eða jafnvel minni? Og ekki
Minnisstæður
atburður.
Svo sem kunnugt, eru leiðtogar
kommúnista yfirleitt, taldir óprúð-
ari í ræðu og riti en leiðtogar ann-
arra stjórnmálaflokka. Hvort sem
þessi dómur er réttur eða eigi, þá
mun hann eiga fullkomlega við
leiðtoga kommúnista hér á Siglu-
firði, með einni eða tveimur undan-
tekningum.
. I 27. tbl. Mjölnis skýrir Þórodd-
ur Guðmundsson frá atburði, er
staðfestir umræddan dóm ágæt-
lega og þó hlífir hann sjálfum sér
meira en rétt var og drengilegt.
Þóroddur segir orðrétt:
„Ég minnist þess, að í fyrra féllu
hér á opinberum fundi mjög óþveg-
in og stór orð í garð nazista og
kvislinga. (Undirstrikunin Siglfirð
ings) Þetta gekk Halldóri svo að
hjarta, að hann eyddi allri fram-
söguræðu sinni í að víta það, og
vildi þá berjast fyrir því að gera
pólitísku baráttuna prúðari og
drengilegri“.
Ræðumaðurinn, sem lét hin
„stóru og óþvegnu orð“ falla, var
engin annar en herra Þóroddur
sjálfur. Og „nazistarnir og kvisl-
ingarnir“, sem hann var að
skamma voru samborgarar lians
og samstarfsmenn í bæjarstjórn-
inni, af hálfu Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarmanna.
Halldór Kristinsson, læknir
hafði kvöldið áður skrifað upp 20
—30 af þessu „óþvegnu og stóru“
orðum úr ræðu, sem Þóroddur hélt
ber rápið og skvaldrið í þingfull-
trúunum, meðan þingfundir standa
yfir, mikinn vott virðingar fyrir
helgi þingsins og störfum þess. Og
hart virðist það vera, að fresta
þurfi setningu þingfunda vegna ó-
stundvísi fulltrúanna — jafnvel
sjálfs forsætisráðherrans. Þetta
leyfir sér jafnvel ekki óbreyttur
verkamaður í algengri daglauna-
vinnu.
Það er oft kvartað undan því af
þingmönnum — þeir hafa gert það
í útvarpinu oftar en einu sinni, og
margoft í blaðagreinum — að virð-
ingu þjóðarinnar fyrir Alþingi og
störfum þess færi síhnignandi.
En hví kvartið þið, góðir þing-
menn, um virðingarskort almenn-
ings, meðan þið sjálfir virðist þess
eigi um komnir að sýna þinginu og
störfum þess tilhlýðilega virðingu,
og virðist stundum gleyma því, að
þið eruð saman komnir á helgum
stað til helgra athafna, sem skapa
eiga þjóðinni gæfurík örlög.
Þegar þingfulltrúunum sjálfum
lærist að bera virðingu fyrir Al-
þingi og taka upp fornhelgar erfða
venjur þess, þá mun ekki standa á
virðingu þjóðarinnar.
á fyrri framboðsfundinum. Þetta
| orðaval las læknirinnn Svo upp á
síðari fundinum og voru flestir
eða allir áheyrendur sammála um,
að ræða sú, hlyti að hafa verið
sóðaleg, sem krydduð var með
slíku góðgæti.
Siglfirðingur gleðst af því, að
Þ. G. hefur orðið hinn umræddi
atburður svona minnisstæður. Því
honum veitir sannarlega ekki af.
Tilkynning frá utanríkisráðu-
neytinu.
ÚR SKÝRSLU
iun starfsemi Félags íslenzkra stú-
denta í Kaupmannahöfn, veturinn
1942—1943.
Haustið 1942 veitti ríkisstjórn Is-
lands Félagi íslenzkra stúdenta í
Kaupmannahöfn 1000 kr. danskar til
þess að halda uppi kvöldvökustarf-
semi. Kvöldvökunum var haldið áfram
veturinn 1942—1943 á sama hátt og
veturi'nn áður og sáu Jón Helgason,
prófessor og Jakoh Benediktsson, bóka
vörður við Háskólabókasafnið, um þær
að einni undantekinni. Eins og sjá má
á eftirfarandi yfirliti hefur verið góð
aðsókn að kvöldvökunum, að meðal-
tali 80 manns, þrátf fyrir myrkvun og
erfiðar samgöngur innanbæjar.
1. kvöldvaka, 6. okt. 1942 (J. H.).
,tjr ævisögum íslenzkra alþýðumanna*
Lesnir kaflar eftir Eirík á Brúnum,
Reinald Kristjánsson og Sigurð Ingj-
aldsson.— 79 nöfn í gestabók.
2. Kvöldvaka 20. okt 1942 (J. B.).
„Sjósókn og siglingar“. Lesið einkum
úr Guðmundar sögu góða, Islenzkum
þjóðsögum, ævisögu Snæbjarnar í Her-
gilsey og Sigurðar Ingjaldssonar,
Virkum dögum og Hákarlaveiðum
Theódórs Friðrikssonar. Kvæði eftir
Jónas Hallgrímsson, Grím Thomsen,
Fornólf, örn Arnarson. 78 nöfn i
gestbók.
3. kvöldvaka, 13. nóv. 1942 J. H.)
,,Úr Ólafs sögu helga“. — 04 nöfn í
gestabók.
4. kvöldvaka, 24. nóv. 1942 (J. B.).
„Um Skaptárelda“. Lesið meginið af
lýsingu J. Steingrímssonar; auk þess
úr Ferðabók Þorv. Thoroddsens, Ar-
bókum Espólíns og Holti og Skál Jóns
Trausta. — 43 nöfn í gestabók.
5. kvöldvaka, 15. des. 1943 (J. H.)
„Skólalíf“. Lesnar gamlar frásagnir
um Latínuskólann í Reykjavík eftir
Árna Helgason, Matthías Jochumsson,
Jón Ólafsson, Indriða Einarsson og
Þorvald' Thoroddseii. 40 nöfn í
gestabók.
0. kvöldvaka, 12. jan. 1943. Ólafur
Gunnarsson, kennari las upp úr nýút-
kominni bók, Árbók Hannesar á Horn-
inu 1941; auk þess þýdda smásögu.
102 nöfn í géstabók.
7. kvöldvaka, 5. febr. 1943 (J. H.)
Nýja söngbókin var vígð og sagt frá
upphafi og tildrögum sumra þeirra
kvæða, sem sungin voru. Lesið var
upp úr nýkominni bók eftir Halldór
Kiljan Laxness, Sjö meistarar. 80
nöfn í gestbók.
8. kvöldvaka, 25. febr. 1943 (J. B.)
„t'r Reykjavíkur lífinu á 19. öld“
Lesnir kaflar úr ferðasögum Hookers,
Mackenzies og Hendersons, Pilti og
stúlku, endurminningum Indriða Ein-
arssonar, Matthíasar Jochumssonar,
Klemensar Jónssonar og Þorv. Thor-
oddsen, Lífinu í Reykjavík eftir
Gest Pálsson og Reykjavík eftir alda-
mótin eftir Benedikt Gröndal. Lesin
og sungin kvæði eftir Bjarna Thorodd-
sen, Jón Ólafsson, Guðmund Torfason,
Jón Thoroddsen, Hatthías Jochums-
son, Björn M. Ólsen og Hannes Haf-
stein. — (iO nöfn í gestabók.
9. kvöldvaka, 11. marz 1943. ,1. B.
flutti erindi um endurreisn Alþingis.
J. H. las upp kvæði eftir Jónas Hall-
grímsson og kafla úr ritgerð Tómasar
Sæmundssonar um Alþingi. Stúdenta
kvartett söng íslenzk lög. —- 93 nöln
i gestabók.
10. kvöldvaka, 31 marz 1943 (J. H.)
Lesið upp úr nýkomnum íslenzkum
ritum, Norrænum jólum 1941 og 1942
og Stúdentablaðinu 1. des 1942 — 61
nafn í gestabók.
11. kvöldvaka, 13. apríl 1943
(J. B. og J. H.) Lesið upp úr ný-
komnum íslenzkum tímaritum, eink-
um tímariti Máls og inenningar 1941—
1942. -— 109 nöfn í gestabók.
12. kvöldvaka, 27. apríl 1943 (.1. H.)
„Jónas Hallgrímsson". —• 68 nöl'n í
gestabók.
13. kvöldvaka, 17. júní 1943. (J. H.
og .1. B.) Flutt minni Jóns Sigurðs-
sonar (J. H.) Lesið upp úr nýkomnum
íslenzkum bókum: Ilalldór Kiljan Lax-
ness, Vettvangur dagsins, Halldór Stef-
ánsson, Einn er geymdur, Davíð Stef-
ánsson, Solon Islandus og Þórbergur
Þórðarson, Ofvilinn II. — 109 nöfn í
gestabók.
Kostnaður við kvöldvökurnar (húsa-
leiga, sending tilkynninga, fjölritun
söngva o. fl. sinávegis) varð ca. 800
kr. alls. Um áramótin ákvað stjórn
félagsins að hefjast lianda um útgáfu
söngbókar, sem nota mætti í stað fjöl-
ritaðra söngva á kvöldvökum og öðr-
um samkomum Islendinga. Um. 200
kr. af styrknum voru notaðar til út-
gáfunnar og auk þess styrkti Islend-
ingafélagið útgáfuna með 300 kr. Þeim
Jóni Helgasyni og Jakobi Benedikts-
syni var falið að annast val kvæðanna
og í byrjun febrúar kom bókin út.
Hún er 100 síður í vasabroti og eru í
henni 145 íslenzk kvæði. Sökum ]iess
hve vel gékk að afla fjár til útgáfunnar
hefur verið hægt að selja hana mjög
vægu verði (2 kr. enda hefur luin
hlotið miklar vinsældir.
K. S.