Siglfirðingur - 10.02.1948, Síða 3

SIGLFIRÐINGUR
þrýstivatnsp'ipunnar og fyrir orku-
tap, meðan á flutningi stendur.
4. Til þrautavara, að varnaraðili
greiði kostnað við að gera öruggan
grundvöll undir þrýstivatnspípuna,
þar sem hún er, orkutap, sem af
því kann að hljótast, svo og kostn-
að af bráðabirgðaviðgerð til trygg-
ingar pípunni.
5. Og loks krefst sóknaraðili
þess, að varnaraðilja verði gert að
greiða málskostnað, þar á pieðal
kostnað af gerðardóminum.
Sýknukröfu sína styður varnar-
aðili fyrst og fremst þeim rökum,
að ábyrgð sín á virkjun Skeiðs-
foss samkvæmt samningi 23. okt.
1942 sé nú niður fallin samkvæmt
niðurlagsákvæði 8. gr. hans, með
því að ár sé liðið og meira en það
s'iðan rekstur orkuversins hófst,
án þess að nokkrum kröfum hafi
verið hreyft. Ábyrgðarárið hafi
sem sé runnið út 29. marz 1946,
enda hafi engir gallar komið í
ljós á því varðandi þrýstivatns-
pípuna i’.in undirstöðu eða legu
hennar eða umhverfi. Sóknaraðili
hefur fært móti þessu, að ábyrgð-
arárið hafi ekki hafizt fyrr en
varnaraðili hætti störfum, 29. nóv.
1945, og að hann hafi jafnvel með
samþykki sínu um að leggja atrið-
ið um legu pípunnar undir úrlausn
gerðardómsins samþykkt að telja
ábyrgðarárið frá þeim tíma. Á
hvoruga þessa staðhæfingu verður
fallizt. Sóknaraðili hóf rekstur
verksins þegar er fært þótti alger-
lega samkvæmt sinni ákvörðun.
Varnaraðili var þar aðeins ráðu-
nautur hans og hafði engan ákvörð
unarrétt þar um. Og hitt er fjar-
stætt, að varnaraðili hafi sam-
þykkt breytingu á ábyrgðarákvæði
samningsins að þessu leyti með
samþykki sínu um lagningu máls
þessa til úrlausnar gerðardómsins,
enda hefur hann í því sambandi
áskilið sér rétt til þess að koma
að öilum vörnum fyrir dóminum.
Þá hefur sóknaraðili lýst þeirn
skilningi sínum á téðu ábyrgðar-
ákvæði 8. gr. samnings 23. okt.
1942, að vamaraðili yrði einungis
skyldaður til að inna vinnuskyldu
af hendi til bóta á gölium, sem
fram kæmu. á fyrsta rekstrarári
verksins, en fé væri honum skylt
að leggja fram til bóta á göllum,
þótt þeir kæmu síðar fram, eftir
almennum reglum. Eftir þessum
skilningi sóknaraðilja yrði skyldan
til að bæta úr vansmíðagöllurn
ótímabundin, svo að bótaskyldan
væri þá einungis háð reglum um
fyrningu kröfuréttinda og um að-
gerðarleysisverkanir af hálfu
sóknaraðilja. Sú niðurstaða, sem
þessi skilningur leiðir til, sýnist
næsta óeðlileg og væntanlega f jar-
stæð tilætlun samningsaðilja, með
því að ólíklegt má virðast, að
varnaraðili, sem um virkjun Skeiðs
foss var einungis tekniskur ráðu-
nautur og framkvæmdarstjóri
sóknaraðilja með tillagi nokkurra
verktækja frá sjálfum sér, hefði
nokkurn tíma ætlað sér að undir-
gangast slíka bótaskyldu, sem þá
hefði hlotið að koma fram í stór-
um hækkuðu endurgjaldi fyrir
þjónustu hans. Og sóknaraðili gat
ekki gert ráð fyrir því, að varnar-
aðili vildi takast haria á hendur,
enda hefði sóknaraðili þá þurft að
setja alveg ótvírætt ákvæði í samn-
inginn um hana og fá til þess
jafn ótvirætt samþykki varnarað-
ilja.. Ákvæði 8. gr. samningsins
leggur eftir orðum sínum varnar-
aðilja á herðar bætur á vansm'iða-
göllum, sem fram koma á fyrsta
rekstrarári, annað hvort með
vinnu eða fé eða hvorutveggja, án
þess að sóknaraðili þyrfti að sanna
sök hjá varnaraðilja, en óumþrætt
er það, að engir slíkir gallar, er
mál þetta varðar, komu í ljós á
nefndu tímabili. Það sýnist efa-
laust, að tilætlun vamaraðilja hafi
verið að leysa sig undan ábyrgð
á göllum, er fyrst kynnu að koma
í ljós að liðnu fyrsta rekstrarári
versins. Og verkefnið verður því
úrlausn þess, hvort hann verði
allt að einu gerður ábyrgur um
galla, er fram hafa komið eftir
þenna tíma og mál þetta varða.
Aðiljar em sammála um það,
að það yrði að telja til vansmíða-
galla, ef þrýstivatnspípan væri svo
háskalega sett og svo illa frá
henni gengið af völdúm varnar-
aðilja sem sóknaraðili heldur fram.
Og gæti þá til mála komið, að
varnaraðili ætti að bæta úr van-
smíðinni á sinn kostnað, ef hún
væri fyrir hendi og sóknaraðili
sýndi fram á það, að rekja mætti
hana til sviksamlegrar fram-
kvæmdar manna varnaraðilja á
verkinu eða ef til vill stórfelldrar
vangæzlu. þeirra. Um frekan
ábyrgð sýnist ekki vera að tefla,
jafnvel þótt almennar reglur
kynnu, ef öðru vísi væri ásatt, að
leiða til ríkari ábyrgðar.
Um fyrra atriðið, sviksamlega
framkvæmd af hálfu varnaraðilja
eða manna hans, er það að segja,
að sóknaraðili hefur hvergi innt
að því í sókn málsins, að varnar-
aðili eða menn hans hafi viljandi
skýrt honum rangt frá um nokkuð
það, er hann kynni að hafa betur
vitað og máli skipti, né lagt vilj-
andi dul á nokkuð slíkt, enda verð-
ur að telja varnaraðilja hafa ráð-
lagt sóknaraðilja og framkvæmt
verkin eftir því, sem hann taldi
heppilegt að athuguðum öllum að-
stæðum, þar á meðal fjárhagshhð-
inni eftir föngum. Verður og eigi
heldur séð, hvað varnaraðilja hefði
getað gengið til að svíkja eða dylja
sóknaraðilja nokkurs í þessu sam-
bandi, með því að það skipti hann
ekki f járhagslega máli, en gat hins
vegar stofnað áliti hans i hættu og
ef til vill bakað honum skaðabóta-
skyldu. Kröfur á hendur varnar-
aðilja verða því eigi reistar á þess-
um grundvelli.
Verður þá að taka síðara atriðið
til athugunar, enda telur sóknar-
aðili varnaraðilja hafa gerzt sekan
um mikið gáleysi um ákvörðun
pípustæðisins og framkvæmd
verksins varðandi þrýstivatnspíp-
una.
I fyrsta lagi telur sóknaraðiii,
að miklu hefði verið tryggara, og
jafnvel að það eitt hefði verið
tryggilegt að leggja pípuna vestan
Fljótaár. Tillaga um lagningu pip-
unnar þar kom að vísu franv en
frá lagningu þrýstivatnspípunnar
þar var horfið, að því er virðist
1938, og þá gert ráð fyrir setningu
hennar austan árinnar. Og sam-
kvæmt þvi og með samþykki við-
komandi yfirvalds vatnamála gerði
varnaraðili í uppdráttum mann-
| virkisins ráð fyrir setningu píp-
unnar austan árinnar.-Að v'isu var
ráðgert, að pípan yrði gerð af tré
með tilheyrandi undirstöðum, en
því er ómótmælt haldið fram af
varnaraðilja, að timbur hafi verið
ófáanlegt, þegar gera skyldi þrýsti
vatnspípuna, og því hafi verið að
því horfið að gera hana af stein-
steypu, enda var það gert með
vitund og vilja sóknaraðilja. Setn-
ing pípunnar aústan ár, þannig
gerðrar, verður því ekki talin varn-
araðilja til sakar.
í öðru lagi reisir sóknaraðili
kröfur sínar á því, að varnaraðili
hafi ekki látið fram fara rannsókn
á jarðvegi á svæðinu undir píp-
unni og umhverfi hennar. Eftir
2. gr. samnings 23. okt. 1942 skyldi
verkinu hagað með það fyrir aug-
um, að hefja mætti rekstur stöðv-
arinnar á árinu 1943. Bendir þetta
ekki til þess, að það hafi verið til-
ætlun sóknaraðilja, að nokkrar
slíkar rannsóknir, sem hefðu hlotið
að taka alilangan tíma og urðu
væntanlega einungis gerðar að
sumarlagi, væru framkvæmdar,
enda vafasamt og algerlega ósann-
að, að þær hefðu ráðið nokkrum
úrslitum um staðsetningu pípunn-
ar eða umbúnað ,enda þótt verk-
fræðingar hafi talið þær æskilegar,
en þó ekki óhjákvæmilegar. Og
loks var hér ekki kostur ,;geótekn-
ikara“ svonefndra, sem þó hefði
verið heppilegt, ef ekki nauðsyn-
legt að hafa til slikra rannsókna,
ef þær hefðu átt að koma að fullu
gagni. Verður þetta atriði ekkí
talið varnaraðilja, eins og skiptum
aðilja málsins var háttað, til sakar.
í þriðja lagi hefur sóknaraðili
talið varnaraðilja það til sakar, að
hann hafi ekki lagt pípuna alls-
staðar á klöpp, heldur sumsstaðar
á ,,lausa“ undirstöðu, enda hafi
bæjarstjórn Siglufjarðarkaupstað-
ar allt þangað til í september 1946
trúað því, að pípan hvíldi alstaðar
á klöpp. Það er þó fyrst og fremst
mjög ólíklegt, að það hafi dulizt
öllum, sem gæta áttu hagsmuna
sóknaraðilja og komið hafi á stað-
inn, meðan á lagningu pípunnar
stóð, að hún var ekki allstaðar
lögð á klöpp. í annan stað verður
það ekki talið ófrávíkjanlegt, að
slíkt mannvirki sé lagt á klöpp,
heldur einungis, að það sé sett á
undirstöðu, er hafi nægilegt burð-
armagn fyrir það.. Virðist varn-
aðaraðili í hvívetna hafa haft þetta
atriði til hliðsjónar, er pípustæðið
var grafið, enda hafði þáverandi
bæjarstjóri Siglufjarðarkaupstað-
ar, er hann kom á staðinn, engar
athugasemdir gert um þetta at-
riði, heldur innti hann að því, hvort
nauðsynlegt væri að grafa svo
mikið i þessu skyni sem varnarað-
ili taldi þurfa, með því að gröftur
var erfiður og dýr, en allt var vit-
anlega gert á kostnað sóknarað-
ila. Með því nú, að ekki hefur kom-
ið neitt i ljós um það, að varnarað-
ili hafi metið skakkt burðarþol
pípuundirlagsins, þá verður hann
ekki sakaður um gáleysi að því
leyti.
1 fjórða lagi hefur sóknaraðili
fundið varnaraðilja það til foráttu,
að hann hafi að nokkru leyti lagt
pípuna of framarlega í brekkunni
austan við ána og framar (tæpar)
en uppdráttur sýni. Um þetta er
það að segja, að pípan er lögð
ofar, fjær ánni, en uppdráttur sá
sýnir, sem legið hefur fyrir vega-
málastjóra, vatnamáladeild, og
engar athugasemdir hafa verið
þar gerðar, né heldur af nokkrum
þeim, er það mál varðaði, meðan á
verkinu stóð, enda ekki komið þá
neitt fram, er gæfi til kynna, að
pípunni væri hætt vegna legu
sinnar að þessu leyti. Sýnist vam-
araðili þegar af þessari ástæðu
ekki verða sakaður um gáleysi i
þessu efni.
Framhald í næsta blaði.
Hjálp þökkuð.
Ríkisstjórninni hefir borizt eftir-
farandi þakkarávarp frá borgar-
stjóranum í Budapest:
„Til íslendinga. Fyrir milligöngu
danska bamavinafélagsins „Red
Barnet“ hefur verið tekið á móti
gjöfum þeim, er þér hafið sent
börnum voram, og biðjum vér yður
að taka við hjartanlegum þökkum
fyrir örlæti yðar.
Með gjöfum yðar hafið þér rétt
þurfandi bömum annarar þjóðar
hjálparhönd, enda þótt sú þjóð sé
yður ókunnug og eigi heima þús-
undir kílómetra í burtu. Með því
að hjálpa börnum, sem eiga heilsu
sína í hættu vegna undangenginna
atburða, hafið þér gefið skínandi
fordæmi um mannúðlegt samstarf
þjóða á milli.“
Fyrir fjársöfnuninni til ung-
verskra barna stóðu Irma Weile
Jónsson, Ásta Magnúsdóttir ríkis-
féhirðir, Auður Auðuns bæjarfull-
trúi, Einar Jónsson myndhöggv-
ari og Matthías Þórðarson, fyrrv.
þjóðminjavörður.