Austurland - 19.03.1965, Blaðsíða 2

2
Neskaupstað, 19. marz 1965.
AUSTURLAND
r
— STIKLUR —
HEIMSFRIÐI ÓGNAÐ
Síðasta áratuglnn hafa Banda-
ríkjamenn háð íhlutunarstyrjöld
í Suður-Vietnam, sem á engan
sinn líka í sögu eftirstríðsáranna.
Ekkeht s'tríðsævintýri þeirra á
þessu skeiði hefur átt jafn fáa
forsvarsmenn meðal vestrænna
blaðamanna þeirra, kannski að
frátaldri hinni misheppnuðu inn-
rás í Svínaflóa á Kúbu vorið
1961. Enn einu sinni rarnba þeir
á barmi kjarnorkustyrjaldar, og
eins og endranær í nafni varnar-
baráttu fyrir frelsi og lýðræði.
Hvergi hefur það skálkaskjól þó
verið jafn kátbmslegt, jafn al-
gjör farsi, og í hinni „skítugu"
styrjöld þeirra gegn skæruliðum
í v frumskógum Suður-Vietnam,
svo notað sé algengasta lýsingar-
orð bandarískra stórblaða um þá
herferð. Málstaður bandaríkja-
stjórnar í stuðningi hennar við
gerspilltar og fallvaltar einræðis-
stjórnir í Saigon er svo lélegur,
að fulltrúar hennar eiga orðið
fullt í fangi með að skýra hann
og verja á sjálfu bandaríkja-
þingi. Itrekaðar ofbeldisárásir
bandarískra og suðurvíetuamskra
flugvéla á herstöðvar, hafnarbæi
og iðjuver í Norður-Vietnam síð-
ustu vikur hafa bætt gráu ofan á
svart, torveldað alla möguleika
á friðsamlegri lausn og stóraukið
líkurnar fyrir því, að til átaka
kunni að draga, sem varla yrðu
takmörkuð við Suðaustur-Asíu
eina. Takist að forða því, er ein-
hverjum öðrum en Bandaríkjun-
um fyrir að þakka.
BLAÐAUMMÆLI
Það er ömurleg staðreynd, en
þarf þó kannski ekki að koma
mönnum mjög á óvart, að ís-
lenzku borgarablöðin skuli enn
taka upp hanzkann fyrir banda-
ríkjastjórn eftir síðustu óheilla-
skref hennar og lepja upp barna-
legan áróður hennar til réttlæt-
ingar árásunum á Norður-Viet-
nam. Þannig birtu Tíminn og
Morg unblaðið ritst j órnargreinar
þegar eftir fyrstu árásarhryðjuna
í febrúar, þar sem aðgerðir
Bandaríkjamanna voru réttlættar
og taldar mjög eðlilegar. í fjöl-
mörgum bandarískum og evrópsk-
um borgarablöðum hefur þó
kveðið við annan tón, og síðan
hafa áðurnefnd blöð íslenzk reynt
að draga í land, þótt í litlu sé.
Þannig ritar forsætisráðherra,
Bjarni Benediktsson í Reykjavík-
urbréfi (Mbl. 7. marz): „Opið er
nú um það talað, að átökin í Viet
Nam kunni að leiða til kjarnorku-
styrjaldar. — Ekki vegna þess,
að slíkt vaki fyrir aðilum, heldur
geti svo farið, að þeir ráði ekki
lengur við atburðarásina. Banda-
ríkjamenn segja, ,að Johnson for-
set.i þeirra hafi aldrei fyrr lent í
þvílíkum vanda ... Bandaríkja-
menn sjálfa greinir á um hvað
gera skuli. Sumir telja Johnson
forseta. fara of óvarlega". Ekki
treystir Bjarni sér þó til að
leggja á það sjálfstætt mat, en
reynir að koma sökinni yfir á
„Kínakomma". Var sosum ekki
við burðugri sagnfræði að búast
frá hans hálfu.
iilVER RAUF SAMNINGA?
Vegna síendurtekinna falsana
bandankjastjórnar um orsakir og
gang borgarastyrjaldarmnar í
öuöur-Vietnam, er nauósynlegt
aö rifja hér upp nokkur atriói
þar að lútandi. ivreó hmum mihla
osigri 1'raKha í orusvunm viö
T>ifcn Bien rnu vorio iyo4 lauk
nær 90 ára nýienduyiirdrottnun
þeirra í hinu svoKailaö'a Indó-
kina. Um svipaó leyti hófst í
Genf ráðstefna til að fjalla um
framtíð þiessara landssvæða, en
aö heruni stóðu m. a. Bretland,
i’rakkiand, Sovétríkin og Kina,
svo og fulltrúar indókínversku
ríkjanna, sem síðan undirrituðu
hið svokaliaða Geníarsamkomu-
lag. Um tíma tóku einnig fulltrú-
ar Bandarílíjanna þátt í ráð-
stefnunni. Um samkomulag þetta
og ástæðuna fyrir skiptingu Viet-
nam í tvo hluta, segir brezka
borgarablaðið Observer í síðasta
mánuði: „Vietnam átti að sam-
eina eftir frjálsar kosningar;
Laos og Kambodja að verða sjálf-
stæð og hlutiaus. Öli aðiidarrlkin
í Genf skuldbinda sig til að senda
ekki herlið til heimshlutans.
John Foster Dulles neitar að
undirrita af liálfu Bandaríkjanna.
1955: Eftir að Suður-Vietnam
neitar að láta kosningar fara
fram, er staðfest bráðabirgða-
skipting landsins milli Ho Chi
Minhs í Hanoi og kaþólska þjóð-
ernissinnans Ngo Dinh Diems í
Saigon Diemstjórnin var ger-
spillt og hlynnt vestrinu. Dulles
sendir lið og hergögn til að
stappa í hann stálinu“. — Það
var því fyrst eftir að Diem ein-
ræðisherra neitaði með fulltingi
Bandaríkjanna að standa við
gerða samninga, sem skæruliðar
Vietcong hófu vopnaða baráttu
gegn stjórn hans.
VAXANDI ÍHLUTUN
Hin illræmda einræðisstjórn
Diem-klíkunnar, sem sat að völd-
um í Saigon í átta ár, naut frá
byrjun mikils hernaðar- og fjár-
stuðnings frá Bandaríkjunum.
Kostnaður Bandaríkjanna vegna
styrjaldarrekstursins þar nemur
nú samkvæmt vestrænum heim-
ildum 2 milljónum dollara á dag
(ca. 86 millj. ísl. kr.). Það fé,
sem að nafninu til skyldi efla at-
vinnuvegi landsins og bæta hag
almennings, rann hinsvegar nær
óskipt í vasa Diem-klíkunnar og
gæðinga hennar, og mun nú
drjúgan hluta af þeim fúlgum
vera að finna á einkainnstæðum
í svissneskuim bönkum. Flestum
vestrænum fréttariturum ber
saman um, að 1 Norður-Vietnam
hafi efnahagslegri uppbyggingu
og hag aimennings fieytt íram,
hægt en örugglega, á meðan kjör
aimennings i tí-Vietnam haii
aidrei bágari verið en í dag.
Frá ánnu 1960 heíur skærulið-
um miðað æ betur í baráttunni
og ráða þeir nú yfir meir en %
hiiutum landsins, en að sama
skapi hefur hernaðaríhlutun
Bandaríkjanna vaxið. Samkvæmt
upplýsingum í nýútkominni
„Hvítbók” bandaríkjastjórnar eru
nú 27 þúsund bandarískir her-
menn og hernaðarsérfræðingar í
landinu auk 7. flotans og flug-
vélamóðurskipa úti íyrir scrönd-
um þess, Unnið er að því að
fjölga í her Saigon-stjórnar upp
í 650 þús. manns, en samkvæmt
sömu heimiid ráða skæruliðar
yíir aðeins 32 þús. manna fasta-
iiði auk óbreyttra stuðnings-
manna meðal almennings. Um
ástæðuna íyrir hrakfórum stjórn-
arhersins, þrátt fyrir þennan gíf-
urlega liósmun, segir danska
blaðið Iniormation, sem hlynnt
er Nato, þann 9. febr. sl.: „Þar
se;m þó nokkrir öldungadeildar-
menn úr flokki Johnsons hafa
spurt, hvaða frelsi það sé, sem
Bandaríkin standa vörð um í
Suður-Vietnam, þá er líklega
öðrum heimilt að bera fram sömu
spurningu. Staðreyndin er, að
bændurnir í Suður-Vietnam eru
hollari Vietcong en hinum sí-
breytilegu stjórnum í Saigon og
bandarískum „verndurum“ þeirra.
Undirrót vandræðaástandsins er
að finna í kviksyndinu í Saigon
... Klíkan sem safnazt hefur
kringum Kanh í fíaigon, munað-
arseggir sem lifa í vellystingum,
láta sér á sama standa um bænd-
ur og verkamenn. Þeir eru ekki
fulltrúar fólksins... Það getur
ekki verið að verja frelsið í þessu
landi að verja þetta ástand“.
SAMNINGAR EÐA
STÖRSTYRJÖLD
Tilraunir banda.ríkjastjórnar til
réttlætingar árásum sínum á
Norður-Vietnam eru næsta furðu-
legar. Eftir að þeim er ljóst
orðið, að vígstaða þeirra í bar-
áttunni við skæruliða og almenn-
ing í Suður-Vietnam er vonlaus,
staðhæfa þeir skyndilega, að
skæruliðarhir séu ekki annað en
skipulagðar hersveitir frá Norð-
ur-Vietnam, og hefja fyrirvara-
lausar árásir á nágrannaríkið í
norðri. Um þetta atriði segir
vestur-þýzka blaðið Siiddeutsche-
Zeitung: „Hlutur Norður-Viet-
nam að borgarastríðinu er alls
ekki kominn undir því, hve mik-
ið er sent af vopnum og vistum
suður frá Hanoi. Megnið af vopn-
um Vietcongs kemur, eins og
Bandaríkjamenn vita mæta vel,
frá suðurvietnömskum liðhlaup-
um eða hafa verið tekin her-
fangi“. Aðrar heimildir gizka á,
að aðstoð Norður-Vietnam við
skæruliða í vopnum og vistum sé
í hæsta lagi einn táundi hluti af
því, sem þeir þarfnást. .
Innan Bandaríkjanna sjálfra
sem og annars staðar fer and-
staðan gegn gerræði stjómarinn-
ar í Washington dagvaxandi.
Gott dæmi um það er ritstjórn-
argrein í bandaríska stórblaðinu
New York Times frá 22. febr., en
þar segir m. a. : „Auðvitað halda
margir því fram, að Bandaríkin
megi hvort sem er til með að
heyja kjarnorkustyrjöld við Kína
áður en lýkur, og bezt sé að láta
skerast í odda nú, meðan yfir-
burðir okkar í vopnabúnaði og
árásartækjum eru eins miklir og
ra.un ber vitni. Þetta eru sömu
mennirnir og leiddu fyrir áratug
nákvæmlega sömu rökin að því,
að Bandaríkin ættu ekki að draga
stundinni lengur að varpa kjarn-
orkusprengju á Moskvu ... Það
eina sem vit er í, er að kanna,
hvaða möguleikar eru á að fylgja
eftir frumkvæði U Thants, aðal-
framkvæmdastjóra, og de Gaulle
hershöfðingja um að koma á
samningaviðræðum í því -skyni að
gera Vietnam og alla Suðaustur-
Asíu að hlutlausu svæði... Að
senda hundruð þúsunda Banda-
ríkjamanna út i endalaust fruim-
skógastríð, eða jafna iðnaðarmið-
Framh. á 3. síðu.
Frá Gagnfræða-
skólanum
Laugardaginn 13. marz var
haldinn foreldrafundur í Gagn-
fræðaskólanum. Fundur þessi var
einkum ætlaður þeim foreldrum,
sem nemendur eiga í 2. og 3. bekk
skólans. Þrátt fyrir, að rækilega
væri til fundarins boðað, mættu
fulltrúar fyrir aðeins um 30%
nemenda í þessum bekkjum.
Þess má geta, að samkvæmt
skýrslum eru samsvarandi tölur
um foreldrafundi við Reykjavík-
urskólana 70'—85%.
Full ástæða er til að hvetja
foreldra til að mæta betur á
þessum fundum, því foreldrafund-
ir geta áreiðanlega verið bæði
foreldrum og skólanum til mikils
gagns.
Aðalumræðuefni fundarins var
framhaldsnám í gagnfræðaskól-
um að loknu skyldunámi.
Bent var á þá staðreynd, ,að
kröfur um menntun eru sífellt
að aukast og alltaf fjölgar þeim
sérskólum, sem gera landspróf,
miðskólapróf eða gagnfræðapróf
(úr 4. bekk) að inntökuskilyrði.
Einnig er það mjög algengt að
miðskólaprófs eða gagnfræða-
prófs sé krafizt við ýmis þau
störf, sem annars útheimta enga
sérmenntun. Það er því tvímæla-
laust, að þeir sem hafa þessi
próf, stánda að ýmsu leyti betur
að vígi í lífsbaráttunni en þeir,
sem aðeins hafa lokið skyldu-
námi. É|g vil því eindregið beina
þeim tilmælum til foreldra, að
þau hvetji böm sín til að bæta
a. m. k. einu ári við, er skyldu-
námi lýkur.
Skólastjóri.
L.