Austurland - 02.02.1968, Blaðsíða 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 2. fetrúar 1968.
I
Valtýr ií grœnni treyju sýndur í Valoshjdlf
Þjóðsagan um Valtý á grænni
treyju er ein af kyngimögnuðustu
þjóðsögum, sem sagðar hafa ver-
ið af Austurlandi og líklega ein
hin frægasta. Hún mun fyrst
hafa verið skráð af Magnúsi
Bjarnasyni á Hnappavöllum árið
1868 og birtist í Þjóðsagnakveri
hans, er út kom 1950. Ennfrem-
ur er sagan prentuð í IV. bindi
af hinni miklu útgáfu af Þjóð-
sögum Jóns Árnasonar (útg.
1956) á bls. 79. Þar eru einnig
tvær aðrar útgáfur af sögunni,
en báðar miklu síðri.
Jón Björnsson rithöfundur
hefur samið skáldsögu út af þjóð-
sögunni og ber hún sama nafn.
1 nóvember 1953 var leikgerð
sögunnar sett á svið Þjóðléik-
hússins og hlaut þá reyndar mis-
jafna dóma.
Nú hefur Leikfélag Fljótsdals-
héraðs sett leikinn á svið í Vala-
skjálf á Egilsstöðum og var hann
frumsýndur við húsfylli 13. jan.
sl. Jón Björnsson rithöfundur
hefur nú gert verulegar breyting-
ar á leikritinu frá því það var
sýnt í Þjóðleikhúsinu, fækkað at-
riðum og gert það umfangsminna
fyrir svið. Honum til aðstoðar
var Valur Gíslason leikari, sem
einnig var leikstjóri og leikur
mesta hlutverkið í leiknum.
Það er fyrir frumkvæði Sveins
Jónssonar bónda á Egilsstöðum,
að Valtýr á grænni treyju er
kominn á svið í Valaskjálf. Þetta
er eina leikrit, sem vitað er um,
þar sem vettvangur sögunnar er
Fljótsdalshérað og þjóðsagan hef-
ur lifað manna á meðal hér á
Héraði. Sveini Jónssyni fannst
því, að ekki mætti dragast að
sýna verkið, eftir að Valaskjálf
var tekin til starfa með sitt góða
leiksvið.
Á sl. hausti komst Sveinn í
samband við Val Gíslason leik-
ara, sem lék aðalhlutverkið í leik-
ritinu í Þjóðleikhúsinu á sinni
tíð. Fór Sveinn þess á leit við
Val, að hann tæki að sér leik-
stjórn og aðalhlutverk og urðu
þau lok málsins, að Valur tók
þetta að sér. Þetta verður að
teljast fágætt happ fyrir Leikfé-
lag Fljótsdalshéraðs. Er það
hvort tveggja, að ómetanlegt var
að fá svo þrautþjálfaðan leik-
hússmann til þess að annast leik-
stjórn og leiðbeina hinum óreyndu
áhugamönnum og -konum, sem
eru að byrja starfsemi á vegum
þessa unga leikfélags, og svo
hitt, að hlutverk Jóns sýslu-
manns Arngeirssonar í leiknum
er svo viðamikið og erfitt, að
hæpið er, að meðferð þess hefði
heppnazt í höndum óreynds leik-
ara.
Það var mikil eftirvænting
hinna 450 áhorfenda, sem fylltu
Valaskjálf lau^ardagskvöldið 13.
jan. og hin gamalkunna og fræga
þjóðsaga skyldi birtast á sviðinu.
Skemmst er frá að segja, að
sýningin varð mikill sigur fyrir
hið unga Leikfélag Fljótsdalshér-
aðs. Hún heppnaðist ótrúlega vel
og yfir henni heildarsvipur svo
góður, að merk'legt má teljast,
þegar ekki færri en 20 óreyndir
leikendur koma fram á sviðið.
Það er auðvitað Val Gíslasyni að
þakka öðrum fremur, að svo vel
tókst. Leikstjórn hans hlýtur að
hafa verið framúrskarandi góð,
svo snurðulítið sem allt gekk á
sviðinu. Og hlutverk Jóns sýslu-
manns á Egilsstöðum leikur hann
af sönnum tilþrifum. Þetta er
mikið hlutverk. Sýslumaður er
mestan le;kinn á sviðinu og á í
mikilli baráttu við sjálfan sig.
Valur leikur þetta glæsilega.
Af hlutverkum heimamanna er
Valtýr bóndi á Eyjólfsstöðum
mest. Hann er leikinn af Vilberg
Láru'ssyni á Egilsstöðum. Að
öðrum heimamönnum ólöstuðum,
þá ber leikur Vilbergs af. Hann
skilur hlutverk sitt til hlítar og
bregst hvergi, og er verulega til-
þrifamikill, þar sem á reynir. Það
er hinu unga leikfélagi ómetan-
legt að eiga innan vébanda sinna
svo góðan kraft sem Vilberg.
Önnur mestu hlutverkin í
leiknum verður að telja séra Jón
í Vallanesi og Ingibjörgu, konu
Valtýs á Eyjólfsstöðum. HaLIdór
Sigurðsson á Miðhúsum, formað-
ur leikfélagsins, leikur séra Jón
og gerir það með prýði og sama
er að segja um Kristrúnu Jóns-
dóttur á Egilsstöðum, sem leikur
Ingibjörgu. Þetta mun vera frum-
raun hennar á leiksviði og hún
kemur skemmtilega á óvart, því
að allmikið reynir á hana í þessu
hlutverki.
Hér er ekki tækifæri til að geta
allra hinna mörgu smærri hlut-
verka í leiknum, en nokkurs þó.
Minnisstæðast er, að Sveinn Jóns-
son á Egilsstöðum leikur hlut-
verk Wíums sýslumanns á Skriðu-
klaustri. Þetta er vafalaust eins-
dæmi, að maður, sem nýlega hef-
ur fyllt 75 ár, skuli koma fram
á leiksvið í fyrsta sinn. Sýnir
þetta, hve ungur í anda Sveinn
á Egilsstöðum er. Hann er búinn
forkunnlega góðu gerfi og skilar
hlutverki Wíums sýslumanns með
sóma og sann.
Annað minnisstætt aukahlut-
verk er Guðmundur gamli um-
renningur, sem Brynjólfur Berg-
steinsson á Hafrafelli leikur svo
skemmtilega, að ekki verður á
betra .kosið.
Enginn bregst skyldu sinni í
þessum fjölmenna hópi og fyrir
því e.r heildarsvipur sýningarinn-
ar svo góður sem raun ber vitni.
Steinþór Eiríksson á Egilsstöð-
um málaði leiktjöldin og leysir
sitt verk af hendi með prýði, eins
og hans var von og vísa. Það er
leikfélaginu ómetanlegt. að njóta
krafta Steinþórs.
Þessi sýning á Valtý á grænni
treyju má vera Leikfélagi Fljóts-
dalshéraðs hvatning til stórra á-
taka á leiksviðinu. Hún sannar,
að efnivið og áhuga skortir ekki.
Og ekki skorti á viðtökur áhorf-
enda, því að hvert sæti í hinum
Alls höfðu í gær 12 manns ver-
ið skráðir atvinnulausir í Nes-
kaupstað, 9 verkamenn og 3
verkakonur. I hópi verkamann-
anna eru 5 netavinnumenn og
hefur enginn þeirra haft vinnu
síðan um jól. Athyglisvert er hve
fáa.r konur hafa látið skrá sig,
því vitað er, að þær eru margar
atvinnulitlar og atvinnulausar.
Sumt af þessu fólki hefur ver-
ið atvinnulaust það lengi, að það
á rétt á bótum nú þegar. Aðra
vantar ekki nema fáa daga upp
á. En ekki er þar með sagt, að
þeir eigi rétt á bótum. Eins og
áður hefur verið skýrt frá hér
í blaðinu og gagnrýnt, er það
eitt skilyrði bótaréttar, að um-
sækjendur hafi ekki á síðustu sex
mánuðum haft í kaup meira en
svarar 75% af dagvinnukaupi.
Þetta ákvæði gerir mörgum leið-
ina til atvinnuleysisbóta torsótta
og geta þeir orðið atvinnulausir
lengi án þess að eiga bótarétt.
Þetta ákvæðl hefur vafalaust
átt fullan rétt á sér á meðan at-
vinnuleysissjóðurinn var þess ekki
umkominn að taka á sig stórfelld-
ar bætur, en er nú algjörlega úr-
elt. — Verklýðssamtökin ættu að
hlutast til um, að þetta ákvæði
verði fellt niður. Menn eiga að
fá rétt til bóta án nokkurt til-
lits til fyrri tekna, að líðnum
hóflegum b;ðtíma.
Atvinnuleysi herjar nú um land
allt að heita má og víða munu
greiðslur atvinnuleysisbóta hafn-
ar. Hvergi munu hlutfallslega
fleiri hafa látið skrá sig en á
Siglufirði, hátt í tvö hundruð
Úr bœnum
Afmæli. (
Jónas Valdórsson, netagerðar-
maður, Hlíðargötu 33, varð 60
ára í gær, 1. febrúar. Hann fædd-
ist á Stuðlum í Reyðarfirði, en
hefur verið hér búsettur síðan
1930.
stóra sal var skipað á tveimur
fyrstu sýningunum.
Á frumsýningunni var Jón
Bjömsson, höfundur verksins,
viðstaddur og hylltur ásamt leik-
stjóra og leikendum.
Þjóðleikhúsið á miklar þakkir
skildar fyrir að lána búningana
í leikritið og að gefa Val Gísla-
syni orlof til þess að koma aust-
ur og setja leikinn á svið og leika
með.
Hugmyndin er að sýna leikinn
aftur í júní í vor, þegar samgöng-
ur verða orðnar greiðar í allar
áttir á Austurlandi.
Sig. Blöndal.
manns, og þa.r hafa nokkuð á
annað hundrað manns notið bóta
í nokkrar vikur.
Hýr pófitíshor flóttamaður
Sá atburður varð í Reykjavík
nýlega, að bandarískur maður
gaf sig fram við útlendingaeftir-
litið og bað um hæli sem póli-
tískur flóttamaður, þar sem hann
væri andvígur stefnu lands síns
í Vietnam og vildi ekki fara þang-
að, en hann hafði þá nýlega ver-
ið kvaddur til herþjónustu öðru
sinni og átti að sendast í slátur-
hús Bandaríkjamanna í Vietnam.
Skrifstofustjór.inn í dómsmála-
ráðuneytinu lét hafa það eftir
sér, að vafalaust fengi maðurinn
landvistarleyfi, ekki sem póli-
tískur flóttamaður, heldur af
mannúðarástæðum.
Því er greint frá þessum at-
burði hér, að hann leiðir hugann
að öðrum flóttamanni.
Fyrr í vetur gekk ungur sjó-
maður af austur-þýzku skipi hér
í Neskaupstað og baðst hælis
sem pólitískur flóttamaður. Var
honum tekið fegins hendi og þess
vandlega gætt, að skipstjóri hans
næði ekki tali af honum. Og hon-
um var umsvifalaust veitt hæli.
Og íhaldsblöðin töldu sig heldur
betur hafa komizt í feitt og birtu
dag eftir dag langar, mynd-
skreyttar frásagnir um málið, og
viðtöl við þann brotthlaupna.
Ekkert kom þó fram um það, að
pilturinn liefði sætt ofsóknum,
lieldur langaði hann einfaldlega
að skipta um aðsetur.
Nú eru hinsvegar engar æsi-
fregnir birtar, myndir eða viðtöl,
heldur sagt frá málinu á einfald-
an hátt. — Hefði þó mátt ætla,
að það væru meiri tíðindi þegar
maður flýr land til að komast
hjá því að taka þátt í þjóðar-
morðinu, sem Bandaríkin eru að
fremja í Vietnam, heldur en þótt
sjómaður strjúki af skipi sínu
með þeirri afsökun einni, að hann
laægað' að hafa vistaskipti.
Atvinnuleysisskráningin