Austurland - 31.12.1968, Blaðsíða 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 31. desember 1968.
Málfundafélagið Ausiri
Framhald úr jólablaði.
Landhelgismál
Landbelgismál var á dagskrá
Auslra 22. marz 1919. Framsögu-
maður var Sigdór Vilhjálmsson.
Skýrði bmn frá því, að Færey-
ingar hefðu leitað eftir því víð
dönsku stjóinina, að koma þvi inn
á friðarfundinn, sem þá var hald-
inn í Frakklandi, að breytt yrði
ákvæðum alþjóðalaga um land-
helgi þannig, að landhelgislínan
væri færð úr 3 sjómílum í 10.
Var fátt um málið rætt, 'því all-
ir voru þessu sammála. En svo-
hljcðandi tillaga var samþykkt:
„Málfundafélagið Austri leyfir
srir að fara fram á það við for-
seta fjórðungsþings Fiskifélaga
íslands fyrir Austfirðingafjórð-
ung, að hann skori nú þegár á
Fiskifélag Islands, að gera allt
hvað hægt er til þess, að koma
im á friðarþing það, sem nú er
hald ð í Frakklandi, tillögu um
útfærslu landhelgislínunnar úr 3
í 10 kvarímílur“.
Ekki veit ég hvað gert var í
þessu máli, en eins og kunnugt
er, náði það ekki fram að ganga
-— þvi miður.
Bæjarréttindi
„Sjálfstæðismál Norðfjarðar"
voru á dags'krá 20. des. 1924.
Helgi Pá'sson hafði framsögu af
hálfu „málefnisnefndar", en slík-
ar nefndir voru jafnun skipaðar
í lok hvers fundar til að undir-
búa mál hins næsta. Auk Helga
vtoru i nefndinni að þessu sinni
þeir Níels Ingvarsson og Sigurður
Eiríksson. Helgi ræddi um bæjar-
réttindi handa þorpinu, en ekki
veit ég hvort það var í fyi'sta
sinn, sem málinu var hreyft.
Máli Helga var vel tekið og
„ræðumen.n vildu fegnir fá bæj-
arréttindi".
Málefnisnefnd lagði fram eftir-
farandi til'.ögu, sem samþykkt
var einrcma:
„Fundurinn álítur núgildandi
sveitars'jórnarlög úrelt og með
Merk sjóðsstofnun
Þann 6. desember sl. staðfesti
forseti ís'ands skipulagsskrá fyr-
ir Menningarsjcð prófastshjón-
a.nna á Hofi, séra Einars Jóns-
scnar og frú Kristínar Jakobs-
dcttur. Stofndagur sjóðsiras er
talinn 7. des. en þo.nn dag fæddist
séra Einar prcfastur fyrir 115
árum.
Til sjóðs þessa er upphaflega
stofnað með gjafabréfi Bsnedikts
Gíslasonar, fræðimanns frá Hof-
teigi, dags. 29. ágúst 1965.
Með gjafabréfinu afhendir
Benedikt Eiðaskóla, skulda og
kvaðalaust, allar óseldar birgðir
af ritsafni.nu Ættir Austfirðinga,
sem séra Einar hafði samið en
Benedikt séð um útgáfu á að
eigin frumkvæði og ábyrgð, en
undir nafni Austfirðingafélagsins
í Reykjavík. Undir gjafabréf
þetta rituðu ásamt honum, eftir-
lifandi börn sr. Einai’s.þau Jakob
Einarsson, fyrrv. prófastur og
Ingigerður Einarsdóttir ásamt
-mökum þeirra. Ennfremur eftir-
lifandi kona Vigfúsar ráðuneytis-
stjóra frá Hofi Einarssonar.
Andvirði hinna óseldu bóka
skyldi ganga til sjóðsstofnunar
til minningar um próf-asfshjón-
in frá Hofi, séra Ein-ar og frú
Kristínu. Má ætla að með nú-
verandi verðlagi muni sú upp-
hæð nálgast eina milljón króna
þegar allt upplagið er selt.
Tilgangur þessa menningar-
sjóðs er, samkvæml iskipulagss-
skránni,- að styrkja- bókasafn
Eiðaskóla og stuðla að söfnun og
útgáfu á 'hvers konar austfifzk-
um sagna og ættarfróðleik.
St.jórn sjóðsins er í höndum
skólastjóra Eiðaskóla og tveggja
fulltrúa frá Mú’asýslum, síns frá
iivorri.
Á síðasta hausti kom út ní-
unda og síðasta bindi þessa mikla
safns, nafnaskráin, samantekinaf
syni séra Einars, Jakobi prófasti
frá Hofi.
í nafnaskránni eru um 15 þús.
nöfn, auk leiðréttinga og efnis-
yfirlits yfir öll bindin.
Ættir Austfirðinga ná yfir
nokkurra alda skeið og í því
má finna margvíslegan sagna-
fróðleik og litríkar upplýsingar
um austfirzka persónusögu.
Það má vera öllum Austfirð-
ingum fagnaðarefni, að nú skuli
hið mikla og merka ritverk „Ætt-
ir Austfirðinga,“ allt komið út
með nafnaskrá. Nafnaskráin ger-
ir verkið aðgengilegt , en án
hennar var næstum ógjörningur
að nota verkið sem uppsláttarrit.
Benedikt frá Hofteigi hefur
með útgáfu sinni á riti þessu,
u.nnið þarft verk og sýnt með því
fádæma elju og fórnfýsi. Er ekki
gott að segja hversu lengi ritið
hefði enn legið óprentað og óað-
gongilegt, öillum lalmenningi ,'ef
'framtákssemi hans og dugnaðar
hefði ekki við notið. Seint verður
þetta starf Benedikts í þágu
austfirzkra fræða fullþakkað.
Má nú ætla að sala ritsins
aukist ei' það er allt komið út og
ekki líklegt að það verði lengi
fáanlegt i heild. Er því rétf fyrii'
ménn að draga ékki úr hófi að
verða sér úti um það.
Sigdcr Vilhjálmsson Brekkan.
öllu cfullnægjandi í svo stóru
þorpi sem Neskauptfln er. Álítur
hann því brýna nauðsyn til að
kauptíin þcttu fái sem fyirst bæj-
arréttindi.
Fyrir því vill fundurinn hér
með skora á háftvirta lirepps-
nefnd Neshrepps, að boða til al-
menns borgarafundar, áður en
þingmenn kjördæmisins fara til
þings, er taki mál þetta til msð-
ferðar og taki afstöðu til Jtess.
VæiTi æskilegt að þingmönnum
kjördæmisins yrði boðið á fund-
inn“.
Ekki kom mál þetta aftur fyrir
Austiafund, enda tók hrepps-
nefndin það upp og fékk það
skjctan framgang.
Hreppsnefndin fjallaði um á-
skorun Austra á fundi sínum 15.
jan. 1925, og jafnframt erindi
sama efnis frá verklýðsfélaginu
cg stúkunni, svo einhver samtök
sýnast hafa verið um málið.
Sundlaug
Á fundinum 22. febrúar 1919
tók Jón Sveinsson til meðferðar
sundkennslu og benti jafnframt
á þörfina á því að menn lærðu
eund. I þessu sambandi minntist
hann á sundtjörn, sem ungmenna-
félagið einu sinni hafði látið
gera, e.n þó aldrei lokið við. Páll
Guttormsson tók undir með Jóni,
en leist ekki á sundtjörn ung-
mennafélagsins, en vildi koma
upp sundtjörn annarsstaðar með
tilstyrk ungra ma.nna. Vildi hann
að Austri tæki málið að sér.
Vert er að geta Jiess, að Valdi-
mar Valvesson vildi að IJirótta-
félagið tæki málið að sér. Bendir
þetta til, að til hafi verið hér
íþróttafélag á undan Þrótli, sem
ekki var stofnaður fyrr en vorið
1923. Væri fróðlegl. að fá ein-
hverjar heimildir um það.
Svohljóðandi tillaga var sam-
þykkt á fundinum í einu hljóði:
„Félagið samþykkir að gang-
ast fyrir byggingu sundlaugar og
kýs þriggja manna nefnd til að
gora tillögur um fratakvæmdir
(£tl 11 to UO flOVOCl
Ó- 61
málsins og leggja fyrir næsta
reglulegan fund félagsins.“
Málið var aftur á dagskrá 22.
marz og þá einung's frá því sagt,
að ekkert. hefði verið aðhaftet
vegna þess, að formaður nefnd-
arinr.ar, Lúðvík Sigurðsson, hefði
farið til Djúpavogs í allt öðrum
erindagjörðum. Var þá öðrum
falin meðferð málsins.
Enn 'kom málið fyrir 5. apríl
og lagði Sigdór Vilhjálmsson
fram nefndarálit það, sem hér
fer á sftir:
„Fundurinn kýs 3ja manna
nefnd til þess að sjá út sund-
laugarstæði, gera kostnaðaráætl-
un og ieitast síðan fyrir um
áhuga þorpsbúa og hreppsnefnd-
ar á að lioma bygg'.ngu sund-
laugarinnar í framkvæmd."
Þetta náði fram að ganga og
var sundpollur gerður út og upp
af bænum og notuð unz sund-
laugin var fullgerð nokkru eftir
1940. Lærðu þar margir sund,
en e'kki mundi það nú þykja þrif-
legur sundstaður, þar sem dsila
mátti um hvort í pollinum var
vatn eða leðja.
Framhald.
Fjóror trrennur
Fjcrar áramótabrennur verða
hér í bænum í kvöld. Vegleg
brenna verður inni á Sandi og
þrjár miklar brennur verða of-
an við bæinn.
Gott jóliveður
Um jólin hefur verið afbragðs
veður hsr á Austurlandi og raun-
ar um land allt . Flestir fjallveg-
ir hafa verið færir, Þar á meðal
Odasskarð lil þessa.
Frá blaðinu
Lsngi hefur verð Austurlands
og auglýsingaverð verið óbreytt,
þótt önnur 'blöð ihafi á sama (ima
hækkað í verði marg oft.
En nú er svo komið, að ekki
verður lengur dregið að hækka
söluverð Austurlands og auglýs-
ingaverð.
Frá byrjun næsta árs hefur
verðið verið ákveðið sem hér seg-
ir:
Lausasala kr. 7.00 eintakið.
Áskriftaverð kr. 250.00 árg.
Auglýsingar kr. 65.00 dálk-
sentimeterinn.
Útgefandi.
JlUSTURLAND
Ritst jóri: '
Bjarni Þórðarson.
NESPRENT