Teningur - 01.01.1989, Blaðsíða 29

AÐ GEFA LIFINU LITINN KOSS
VIÐTAL VIÐ JAN KNAP
Rétt er aö kynna viömælandann í
upphafi samtals. Jan Knap heitir mað-
urinn og er tékkneskur, fæddur árið
1949, en flutti til Bandaríkjanna 1968,
og býr nú í Köln í Vestur-Þýskalandi.
Þar í landi kynntist hann Milan Kunc
og Peter Angermann og stofnuðu þeir
málarahópinn Gruppe Normal sem
lesa má um í viðtali við Peter í 4. hefti
Tenings. Hann opnaði sýningu á
Nýlistasafninu í aprílmánuði síðast-
liðnum og var þá beðinn um þetta
viðtal. Við ræddum fram og aftur yfir
kaffibollum hvernig best væri að hefja
viðtalið sem kom svo eiginlega af
sjálfu sér þegar okkur hugkvæmdist
loks að kveikja á segulbandinu. En
hvað skyldi Jan Knaþ hafa að segja
um viðfangsefni sín?
JAN: Þetta eru mjög persónulegir
hlutir og illmögulegt að útskýra svo
vel fari. Ég er kaþólskur eins og þið
vitið. Þegar þið biðjist fyrir í einrúmi, í
þögn, með lokaðar dyr að baki, er það
leið til að skilja og uppgötva. Þið
verðið að muna að þið berið ábyrgð á
ykkur sjálfir, þið biðjið til Guðs í ein-
rúmi, en gerið ekki sýningu úr því.
Farísearnir báðust fyrir á torgum úti,
vitið þið hvers vegna? Það var ekki
vegna þess að þeir vildu vera dáðir,
þeir vildu gefa fólkinu gott fordæmi,
þeir vildu töfra og hrífa. Þannig voru
gömlu ferskurnar, 5 metra myndir
gerðar af hógværð tilbeiðslunnar.
Þetta er annað hjá Werner og Paul
Maens. (Michael Werner og Paul
Maens galleríin eru meðal þekktustu
gallería sem sýna nútímalist í Köln,
og Jan Knap sýnir hjá Paul Maens).
INGÓLFUR: En heldur þú ekki að
stærðin á verkunum hjá t.d. Barnett
Newman hafi ekki merkingu? Að inni-
hald verka krefjist ákveðinnar
stærðar?
JAN: í tilfelli Michaelangelos og Raf-
aels hafði þetta mjög ákveðna merk-
ingu, það var ákveðinn veggur sem
þeir fengu til umráða, hann varð að
mála og þannig urðu myndirnar eign
almennings. En í nútímalist hefur
þetta orðið allt öðruvísi. Barnett
Newman til dæmis, 6 fermetra rauður
flötur með blárri línu, það er alls ekki
hægt að segja að þetta sé raunveru-
legt innihald litarins, þetta hefur ekk-
ert að gera með hið listræna. Þetta
eru skyndiáhrif. Ég veit um fólk sem
vinnur með ekta litarefni á vegg, auð-
vitað hefur það áhrif, en það hefur
ekkert að gera með vísindi. Það er
bara verið að nota efni sem hefur lit
þess sjálfs, það er ekki verið að segja
neitt ákveðið. Auðvitað getur efnið
verið fallegt, en það segir ekki neitt.
HELGI: Þú talar um stærðir og áhrif
lita. Þú hefur sjálfur málað stórar
myndir.
JAN: Já, það er rétt (hlær), en ég
sækist ekki eftir þessum snöggu
áhrifum þegar þú sérð myndina,
myndirnar mínar eru fullar af smá-
atriðum, þú veist, þessir sjálfstæðu
myndhlutar innan myndarinnar. Þú
verður að hverfa inn í myndina.
INGÓLFUR: En myndir sem eru
gerðar í ákveðið rými til að skapa
sérstakt andrúmsloft, jafnvel trúarlegt
andrúmsloft.
JAN: Ég hef ekkert á móti þessum
mismunandi reglum, ég veit jafnvel
ekki of mikið um þær. Þetta gæti
hljómað ágætlega, en hvað segir
þetta í raun? Hver er mismunurinn á
hugleiðslu í einveru, eða hafa yfirborð
hugleiðslu sem lífsstíl, yfirgefa mann-
lega þáttinn. Þér getur ekki líkað við
herbergi aðeins sem herbergi, þau
hafa því aðeins þýðingu að þangað
komirðu og jafnvel búir. Eins og kirkja
eða herbergi þar sem t.d. litur og
stærð eiga að hafa áhrif á þig. Hvers-
konar áhrif? Eflaust eiga það að vera
einskonar kapelluáhrif. Ég er krist-
innar trúar og í gegnum hana leita ég
hins mannlega en býst ekki við neinu
einu föstu svari. Ég trúi ekki á neina
algilda list eða málverk.
HELGl: En hverju sækist þú eftir
með málverki þínu?
JAN: Mér líkar ekki þegar fólk kemur
og segir að þessi eða hin myndin sé
falleg, barnalegt sé fallegt o.s.frv. Ég
held að það geti vel verið, en það
skiptir ekki máli. Ég trúi að lífið sé heil
lífsreynslusaga, og mín myndlist á að
fjalla um þessa lífsreynslusögu, en ég
neita að tala um hana eingöngu í
svörtu og hvítu. Ég deili á þessar
afskræmingarmyndir sem þú sérð alls
staðar þegar þú gengur um skólastof-
ur. Ég velti því stundum fyrir mér
hvenær maðurinn glataði virðingunni
fyrir sjálfum sér. Hvers vegna mála
allir þessi krambúleruðu andlit og
andlit með stórt nef eða auga?
INGÓLFUR: Þetta er bara hluti af
sakleysi þeirra, þau gera bara eitthvað
án þess að hugsa.
HELGl: Þau hafa hugmynd um
27