Austurland - 18.01.1979, Blaðsíða 4

Æjstubland
Fimmtudagur 18. janúar 1979.
Auglýsið í Austurlandi
Símar 7571 og 7454
Gerist áskrifendur
Lánið leikur við pig í sparisjóðnum.
SPARISJÓÐUR NORÐFJ ARÐAR
Smári Fiskveiðar Norðmanna-
Geirsson við island
NOREGSPISTILL Viðtal við Kari Shetelig Hovland
Kari Shetciig Hovland er búsett
á eyjunni líiunlo, rétt fyrir utaii
Haugcsund. Hún hefur lengi haft
mikil samskipti við Islcndinga og
komið tii Isiands nokkrum sinn-
um. Upp á síðkastið hefur áhugi
hcnnar fyrst og frcmst beinst að
sjávarplássum á íslandi, sérstak-
lega á Norður- og Austurlandi.
Ástæða pess er sú að Kari er að
vinna að merku sagnfræðilcgu
verki um fiskveiðar Norðmanna
við ísland. Fyrra bindi þcssa verks
kemur væntanlega út á árinu 1979.
Kari er enginn unglingur, 62
ára, en lífsglcði hennar og dugn-
aður er mcð eindæmum. M. a. er
hún formaður ferða- og siigu-
nefndar Bpmlo, sem hcfur með
höndum umfangsmikla starfsemi.
Fyrst kom Kari til íslands vor-
ið 1939 og stundaði þá nám í
Háskóla íslands, en hún er mennt-
uð í norrænum málum, ensku og
sagnfræði. Lengi vann hún við
blaðamennsku að námi loknu, cn
tók að sér að skrifa byggðasögu
Bomlo upp úr 1960. Tók ritun
byggðasögunnar u. þ. b. tíu ár.
Kom hún út árið 1972, glæsileg
500 síðna bók.
Blaðamaður Austurlands dvaldi
í lok nóvembermánaðar í Bpmio
hjá Kari í góðu yfirlæti og ekki
gat hann huldið aftur af sér og
fór fram á viðtal um það athyglis-
verða vcrk sem hún vinnur nú
að. Kari tók þessari málaleitan
vel og fer viðtalið hér á eftir.
— Hvernig stóð á því, Kari,
að þú valdir þér viðfangsefnið
„fiskveiðar Norðmanna við ls-
Iand“ til að skrifa um?
— Það átti sér nokkurn að-
draganda. Þegar ég hafði lokið
við að skrifa byggðasögu Bomio,
sem fjallar að miklu leyti um fisk-
veiðar og fiskverkun, langaði mig
til að halda áfram og vinna að
öðru verkefni um sjávarútveg og
úrvinnslu sjávarafla. Ég fékk
reyndar brennandi áhuga á þessum
þætti, en það tók talsverðan tíma
að finna viðráðanlegt verkefni á
þessu víðtæka sviði. Fyrst ætlaði
ég að skrifa um fiskveiðar frá
vesturströnd Noregs og byrjaði að
ræða við gamla fiskimenn, en í
umræðum . mínum við þá báru
fiskveiðar Norðmanna við ísland
aftur og aftur á góma og endirinn
varð sá að ég ákvað að takmarka
mig við þær veiðar. Þessir gömlu
norsku fiskimenn, sem ég byrjaði
að ræða við, voru frá Karnoy,
en þaoan Komu ymsir sjomenn
sem nöfdu verió meö í fyrstu íisk-
veiöúeiööngrum Norömanna tu
Isiands um 1860. Hjá þessum
mönnum fékk ég því ýmsar uþp-
lýsingar um lslandsveiðarnar sem
mér þóttu merkilegar og þarna
var svið sem lítið eða ekkert hafði
verið skrifað um hér í Noregi.
— Hvernig hefur gengið að
safna heimildum til þessa verks?
— Það hefur tekið langan tíma,
en gengið nokkuð vel. Hér í
Noregi fann ég fyrst og fremst
heimildir á söfnum í Bergen.
Stavanger og Haugesund. Ég hef
skrifað eina grein um þetta efni
og birtist hún í ársriti Sjóminja-
safnsins í Bergen. Þessi grein
hafði þau áhrif að margir einstak-
iingar og jafnvel fyrirtæki, sem
höfðu heimildir frá þessum veið-
um settu sig í samband við mig
og létu mér heimildir og upplýs-
ingar í té.
— Þú hefur einnig leitað heim-
ilda á íslandi, er ekki svo?
— Jú, ég fór til íslands árið
1975 til að safna heimildum. Á
íslandi leitaði ég fyrst og fremst
eftir opinberum gögnum, sem gáfu
upplýsingar um atvinnulíf Norð-
manna og fyrirtæki þeirra. Ég
ferðaöist þá um Austfirði og kom
einnig til Eyjafjarðar. Á Eskifirði
hitti ég Jóhann Klausen, sem
hjálpaði mér mikið með heimildir.
Afi Jóhanns var norskur og kom
fyrst til Islands með leiðangri J.
E. Lehmkuhls. Eg fékk m. a. bréf
hjá Jóhanni, sem tilheyrðu afa
hans, en Jóhann hefur nú gefið
Sjóminjasafninu í Bergen þessi
bréf.
— Var það ljóst í upphafi
hversu viðamikið þetta verk yrði?
— í upphafi ætlaði ég að skrifa
um fiskveiðar Norðmanna við ís-
land frá upphafi, eða um 1860,
og allt til 1940. Nú eru hins vegar
líkur á að verkið nái til ársins
1929 pví þá voru samþykkt lög
á íslandi sem gerðu Norðmönnum
ókleift að reka síldarsöltun á ís-
landi. Urðu þeir því að hætta
rekstri þessara fyrirtækja, þó þeir
stunduðu veiðar áfram við ísland.
Vegna þessa eru ákveðin þáttaskil
1929 og þykir mér á margan hátt
eðlilegt að enda þar.
— Og vcrkið er semsagt nú
komið vel á veg?
— Já, ég er að verða tilbúin
með fyrra bindið sem ber nafnið
„Norskar skútur á íslandsmioum"
og fjallar það að mestu um tíma-
bilið 1860—1912. Síðustu ár þessa
tímabils voru Norðmennirnir farn-
ir að nota véiskip jafnframt við
veiðarnar. Síðari hluti þessa verks
kemur til með að fjalla um veiðar
á vélskipum og hefjast þær
1902—1903.
Það verk sem ég er að vinna að
fjallar eingöngu, vel að merkja,
um síldveiðar og þorskveiðar.
Hvalveiðar Norðmanna við ís-
land tek ég ekki fyrir.
— Hvaða staðir eru það á ís-
landi, sem fyrst og fremst koma
við sögu í þessu verki?
— Norðmenn byrja að veiða
síld við ísland með landnót um
1860. í fyrstu voru fá skip við
þessar veiðar, en þær ukust mikið
um 1880. Veiðarnar hófust við
Austurland. Seyðisfjörður og
Eskifjörður urðu einskonar mið-
stöðvar þessara veiða, en Mjói-
Framh. á 2. síðu
Tilmil
aovínna!
argus
Happdrætti Háskólans greiöir 70% velt-
unnar í vinninga. Það er hæsta vinnings-
hlutfall í heimi!
Til þess aö vinningar HHÍ haldist í hendur
viö verölag í landinu, hafa vinningar happ-
drættisársins 1979 hækkaö um 1361
milljón. u
Samtals greiöir Happdrætti Háskólans
4.536.000,000.- krónur í vinninga.
Lægstu vinningarnir hækka í 25.000.-
krónur, og í ár veröa 50.000.- króna
vinningarnir og 500.000.- króna vinning-
arnir fleiri en áöur.
Vinningarnir fimmfaldast hjá þeim sem
eiga trompmiöa!
þvi
iiJS
18 -
198
432 —
4.014 —
14 355 -
1 15.524
134 550 —
450 aukav
Miðar í HHÍ ’79 kosta nú 1.000.- krónur.
„Stóri vinningurinn“ kemur okkur öllum til
góöa. Þaö er þáttur HHÍ í auknum fram-
kvæmdum til eflingar menntunar og
vísinda í þágu atvinnulífsins.
Vinningaskrá 1979:
5.000.000
2 000.000
1.000.000
500 000
100.000 -
50 000 -
25 000-
75 000
45.000.000-
36 000 000 -
198 000 000
216 000 000
401 400.000
717 750.000 -
2 888 100.000,-
4.502.250.000.-
33.750 000 -
135 000 vinningar samt kr 4 536 000 000
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS
Menntun í þágu atvinnuveganna