Ingólfur - 03.07.1944, Blaðsíða 2

2
INGÓLFUR
ÁTTINDA FULLTRÚAÞING SAM-
BANDS ISL. BARNAKENNARA
kom nýlega saman og hefur
sent INGÓLFI ályktanir sínar.
Hin fyrsta fjallar um
SkólakerfiS. 1 því efni fellst
þingiS á álit milliþinganefndar,
en bendir á, aS líkur séu til
„stórfelldra breytinga á skóla-
málum víðsvegar um heim aS
stríðinu loknu. Telur þingið
nauðsynlegt að lialda opnum
leiðum“ í skólakerfinu þeim til
samræmingar eftir því, sem á-
stæða kynni að þykja til. Far-
ið var fram á, að öll byggðar-
lög landsins hefðu fengið full-
gilt skólahús innan fárra ára
(eða a. m. k. hlut í slíku) og
miðað við „fullkomna kennslu-
hætti“. Sama er að sínu leyti
að segja um kennsluáhöld.
Uppeldisrannsóknir og kenn-
aramenntun. Lögð er áherzla á,
að „hið bráðasta verði stofnuð
deild við háskólann, sem ann-
ist rannsóknir í uppeldis- og
Matstofa Náttúru-
sálarfræði og leiðbeiningar í
þágu íslenzkra skólamála“.
Gert ráð fyrir „3—4 sérfræðing-
um hið fæsta“ við stofnunina
sem föstum starfsmönnum.
Ekki er upplýst fyrir almenn-
ingi, hvaða rök liggja til þess,
að það þyki svo nauðsynlegt, að
háskólinn hér ráðist með slík-
um krafti í vísindalegar rann-
sóknir í sálarfræði. Þess verð-
ur að gæta, að mörg knýjandi
verkefni liggja fyrir íslenzku
þjóðinni í rannsóknum og verð-
ur þá að láta þau sitja fyrir,
sem þýðingarmest eru fyrir
hina háskalega óvissu afkomu
þjóðarinnar, hinar úreltu fram
leiðsluaðferðir hennar og þá
liluta af mannræktinni, sem
beinlínis eru háðir landinu,
sem hún byggir og aðrar þjóð-
ir geta ekki framkvæmt.
Launamál kennara. Bent var
á, að síðast liðinn vetur voru
um 70 skólahús án kennara
með kennararéttindum og að
aðsókn að Kennaraskólanum
fer þverrandi. Er óskemmtilegt
Þjódleg skemmtnn
INGÓLFUR
Útgef.: Nokkrir Þjóðwldisnnnar
Ritstjóri:
HALLDÓR JÓNASSON
(símar: 2802 og 3702)
Afgreiðsla í Ingólfshvoli
(símar 2923 og 5951)
— INGÓLFUR kemur út á hverj-
nm mánudegi og aukablöð eftir
þörfum. Missirisverð kr. 12,00, i
lausasölu 35 aura.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
____________________
Stjórnarskráin og
konurnar
Nýlega er lokið landsfundi
kvenna hér í Reykjavík. Gerði
fundur þessi ýmsar samþykkt-
ir sem vafalaust munu, a. m. k.
sumar hverjar, vekja nokkra at-
hygli og ekki ólíklegt, að um
þær geti orðið nokkrar umræð-
ur. Sérstaklega er vert að veita
einum flokki þessara tillagna
landsfundar kvenna athygli, en
það er sá flokkurinn, sem þær
nefna: „Tillögur varSandi hina
væntanlegu stjórnarskrá.
Eru þessar tillögur svohljóð-
andi:
1. Landsfundur kvenna gerir
þá kröfu fyrir hönd ís-
lenzkra kvenna, að jafnrétti
karla og kvenrm 6é tryggt
sérstaklega í stjómarskránni,
og tekið fullt tillit til að-
stöðu konunnar sem móður.
2. Kona, sem misst hefir ríkis-
borgararétt sinn með gift-
ingu eða á annan hátt, hafi
möguleika til að öðlast hann
aftur með umsókn til stjórn-
arráðsins eða næsta íslenzka
sendiráðs í útlöndum. Ríkis-
borgararéttur karlmanna
endurheimtist á sama hátt.
3. Réttur gamalla manna og
sjúkra til framfærslu sé
tryggður af ríkinu án tillits
til aðstandenda.
4. Konur hafi sama rétt og karl
ar til allrar vinnu, sömu
laun fyrir sams konar vinnu
og sömu hækkunar-mögu-
leika og þeir. Gifting t eða
bameignir sé engin hindrun
fyrir atvinnu né ástæða til
uppsagnar.
Hér er ekki ætlunin að ræða
innihald þessara tillagna,
hvorki almennt né í einstök-
um atriðum. Aðeins var ætlun-
in að benda á, að þarna koma
fram nokkur atriði, sem alveg
vantar í núverandi stjómarskrá,
en eins og högum þjóðarinnar
og hugsunarhætti almennings
er nú komið, sýnist fyllilega á-
stæða til, að fullur gaumur sé
gefinn og þau ákvæði beinlín-
is sett í stjómarskrána, sem
tryggja það hæfilega, að kon-
um sé tryggður sem mestur
réttur í þjóðfélaginu.
Hugleiði menn stundarkorn
hvað raunverulega felst í þess-
um tillögum kvennafundarins,
þá er það ekkert smáræði. En
það er svo, að fæst þeirra at-
riða, sem þarna er vikið að,
era, því miður, vel tryggð í
stjómarskránni.
Sést bezt af þessu, hve nauð-
synlegt er, að mjög sé vandað
til samningar hinnar nýju
stjómarskrár. Og þegar þar að
kemur, að hún fæst tekin til
endurskoðunar, verða það fjöl-
mörg atriði önnur, sem þykja
mun fullkomin ástæða til að
taka til athugunar.
Það ættu fleiri félög og fé-
lagasambönd að fara að dæmi
landsfundar kvenna og láta op-
inberlega í ljós álit sitt og til-
lögur um þau atriði stjómar-
skrárinnar sem þau telja sér-
staklega varða sig eða sína með-
limi. Mætti af því sjá, hvað
almenningur og hin einstöku
félagasambönd telja mikils-
verðast fyrir sig að fá lagfært
eða upp tekið. Gæti það orðið
til mikilla bóta og leiðbeining-
ar fyrir þá, sem að lokum vinna
það verk að semja ríkinu nýja
stjórnarskrá.
Það er ennfremur augljóst
mál, þó að ekki sé á annað
drepið en þessar tillögur lands-
fundar kvenna, að þau atriði,
sem til greina koma við endur-
samningu stjórnarskrárinnar —
ef hún á að verða annað en kák
eitt — verða fjöldamörg og
margvísleg. Þess vegna mun
endurskoðun hennar taka lang-
an tíma og því ætti að taka til
við það verk sem allra fyrst.
Því miður sá Alþingi sér ekki
fært að setja nýja, stóra nefnd
í málið áður en það hvarf frá
störfum nú í júní, þó vitað
væri, að fjöldi þingmanna er
því hlyntur, að það verði gert.
En væntanlega verður það ekki
látið dragast lengur en til
haustsins, því það er með öllu
óverjandi, að málinu verði
slegið á frest um lengri tíma —
e. t. v. mörg ár.
Konumar, sem sátu lands-
fundinn, hafa með samþykkt-
um sínum lagt sinn skerf til
þess, að málinu verði gerð í
senn hröð og nákvæm skil og
eiga þær þakkir skildar fyrir.
J. G.
----o----
Þjóðminjasafnið
Alþingi hefur veitt þrjár
millj. króna til að gera yfir það
liús. Hið væntanlega stórhýsi á
ekki einungis að rúma Fom-
gripasafnið gamla heldur einn-
ig Iðnminjasafn, Sjóminjasafn,
Mannamyndasafn, svonefnt
Ásbúðarsafn, eins og tekið var
fram í fyrmefndri grein, og
söfn, sem kennd era við ein-
staka menn: Jón Sigurðsson o.
fl. Sömuleiðis listasafn.
Hefur húsi þessu nú verið
ákveðinn staður: Háskólaráðið
samþykkti að láta norðvestur-
homið af Háskólalóðinni (þar
se^i mætast Melavegur og
Hringbraut).
Líklegt verður að telja, að
mjög bráðlega verði efnt til
keppni um teikningu til húss-
ins, með því líka að maður,
sem ekki vill láta nafns síns
getið, liefur gefið 15000 kr. til
þess að kosta slíka samkeppni.
Má því og vænta, að und-
inn verði bráður bugur að því
að reisa þetta langþráða skýli
yfir hið stórmerka safn þar sem
það er m. a. nokkum veginn
óhult fyrir bruna.
---o----
lækningafélagsins
Hún tók til starfa fyrra
fimmtudag og var þá nær full-
skipuð af föstum 'kostþegum,
eða eins og vinnukraftar og
húsrúmið leyfir. Aðsetur mat-
stofunnar er í gamla landshöfð-
ingjahúsinu á horninu á Þing-
holtsstræti og Skálholtsstíg, og
hefur hún stofuhæð hússins til
umráða. — Að svo stöddu verð-
ur lítið um sölu einstakra mál-
tíða, nema til félagsmanna eft-
ir því sem rúm og ástæður
leyfa.
Matstofan leggur aðaláherzlu
á liolla jurtafæðu og fást hyld-
isefnin aðallega úr ýmsum
baunategundum svo sem soya-
baunum, Limabaunum o. fl.
teg. Kjöt eða fiskréttur er þó
tvisvar í viku í miðdegisverði
og ýmiskonar innlendur matur
á kvöldborði, svo sem mjólk,
smjör, ostur og harðfiskur auk
alls konar garðjurta og sölva.
Notuð eru eingöngu brauð úr
heilmöluðurrt, rúg og hveiti en
ekki franskbrauð eða sigti-
brauð. — Enn eru aðeins seld-
ar tvær máltíðir á dag er kosta
hvor um sig kr. 7.50 í lausa-
sölu en kr. 6.00 í föstu fæði.
— Fyrir matreiðslunni stendur
frú Dagbjört Jónsdóttir, sem
áður hefur verið kennslukona
í matreiðslu. — Hefur ekki
annars orðið vart en að mönn-
um líki þetta fæði mætavel. Og
með vaxandi reynslu má eflaust
gera ýmislegar endurbætur til
að mæta þeim þörfum, er smám
saman kimna að segja til sín.
— Það var mörgum erfiðleik-
um bundið að koma þessarí
matstofu á laggimar, bæði um
útvegun liúsnæðis, viðgerð á
því, öflun fjár, pöntun á efni,
ráðning starfsfólks o. fl. Hafa
þessi störf aðallega lent á þeim
tveimur stjómarnefndarmönn-
um N. L. F. Bimi L. Jónssyni
veðurfræðing og Hirti Hanssyni
kaupmanni, er hafa hafa leyst
þau af liendi með miklum dugn
aði.
manna á milli, og stundum svo
góð að endast má til almennra
nota, er það að sendast á kviðl-
ingum, og mun þó allmjög nið-
urlögð, sem margt annað þjóð-
legrar skemmtunar. Þeim mun
meira gaman er að rekast á
reykvíska búðarstúlku, er á það
til að senda viðskiftamönnun-
um tóninn með ferskeytlu —
og þó með allri hæversku. Hún
kom ekki að tómum kofanum
dag nokkurn í vetur, er norð-
lenzkur almúgamaður, sem
heima á í Hafnarfirði, sendi í
grandaleysi konu nokkura til
hennar í búðina fyrir sig. Hami
fékk stöku, mælta af munni
fram, með vörunni — og sendi
henni auðvitað aðra í staðinn.
Er nú ekki að orðlengja það,
að þau voru farin að kveðast á
„upp á kraft“, með milligöngu
konuimar, fyrr en varði. Ekki
var það allt gullvægt, er þeim
fór á milli, en þó era ýmsar
laglegar vísur þar á meðal. Það
þætti kannski ýmsum gaman að
sjá eitthvað af betri endanum
og skulu hér til tíndar nokkrar.
Sá nor&lenzki:
Leikur bros um ljósa brá
ljómar gleði um kinnar,
glæða yndi geislar frá
göfgi sálar þinnar.
Skilaboð þú telur tál
og taumlaust orðagjálfur —
væri það ekki annað mál,
ef ég kæmi sjálfur?
Ef þér mætti una hjá,
amann burtu hrekja,
ástameistann eflaust má
upp af nýju vekja.
En búðarstúlkan hafði látið
bölsýni nokkra í ljós í næstu
vísum á undan. Nokkru síðar
sendi búSarstúlkan norðlend-
ingnum eftirfarandi
„Öfugmœli“:
Ástin lielgan lieldur vörð,
liuganum yfir drottnar;
til þess að vita, hversu andleg
störf eru vanmetin orðin í landi
voru. Það er eins og menn
þurfi í rauninni almennt ekk-
ert að læra fram yfir það, sem
til þess þarf að gefa falsaða
reikninga fyrir svikin verk. 1
fullu samræmi við það er, að
menn með æðri menntun þarf
aðallega til þess að hjálpa þess-
um reikningafölsurum vinnu-
svikanna, lægri sem æðri, til
að falsa skattaframtöl.
AlþjóSasamvinna eftir stríð.
Þingið fól sambandsstjórninni
„að vinna að því, að íslenzkir
menntamenn verði við því bún-
ir að gerast þátttakendur í
menningarlegri endurreisn lier-
numdu landanna í Evrópu í
stríðslok“ og sýndi með því við-
urkenningarverða víðsýni, fram
sýni og stórliug, er aðrar stétt-
ir mættu taka til fyrirmyndar.
Aftur á móti er samþykkt þings
ins um Verkfallsrétt af öðrum
og lélegri anda. En það er eins.
og gerist — liold og andi í sömu
persónu og veitir ýmsum betur.
Andinn liafði undirtökin, þeg-
ar þingið gerði samþykkt sína
um Menningar- og starfsskil-
yrSi mæSra. — Þingið sendi
forsetanum heillaóskir og Vest-
ur-íslendingum kveðju.
liún er gimsteinn Guðsá Jörð,
gull, sem ekki brotnar.
Finnist ástin fullþroskuð
í fórnarlund og mildi,
líklega er hún ljóssins guð,
lífsins mesta gildi.
í tilefni af þessum frumspeki
legu hugleiðingum kveður þá
sá nor&lenzki m. a.:
Þótt ég reyni að liugsa liátt
heims um leiðir kunnar,
aldrei skil ég andardrátt
æðri tilverunnar.
En samt:
Yndi veitir ástin liá,
oft þó valdi þrautum.
Hún er leiðarljósið á
lífsins þyrnibrautum.
Ástin fæðir yndi hrein,
ástina glæðir stakan,
ástin græðir andans mein,
ástin bræðir klakann.
Ástin varma yndi ljær,
ástin hvarmaljósin þvær,
ástin bjarma elur skær,
ástin lxarma rekur fjær.
Þetta getur nú verið nóg í
bili af svo góðu.
----o----
Byssustingir úteltir?
Haft er eftir liermönnum,
sem hafa ýmist verið í eða at-
hugað fjölda af orastum í þessu
stríði, að þeir hafi aldrei séð
návígi með byssustingjum. —
tírslit í orustum nú á dögum
vélahemaðar, stórskota og hríð-
skota eru nær því alltaf séð, áð-
ur en til þess komi að maður
þurfi að berjast við mann. —
Má því búast við því, að byssu-
stingir verði bráðlega lagðir
niður.
----o----