Ingólfur - 25.09.1944, Qupperneq 2

2
INGÓLFUR
Þeir og ¥id
GRETAR FELLS:
HAUST
Hin hljó'öa sönglist haustsins
á hjarta mitt, -—
engu síöur en dillandi danslög vorsins. —
Hún er ofin iír tveimur þáttum: —
úr mettaöri ró og úr tregablandinni þrá. —
Hún er vígö uppskerugleöi og verkalaunum,
sem þó eru ekki aö fullu greidd, —
vegna þess að liinn sýnilegi efnisheimur
er of snauöur, þegar til á að taka.
Pess vegna bœrist hinn angurblíöi tregatónn
eins og undiralda
í söngvahafi haustsins. —
Menn tala um hinar bleiku feigöarrúnir,
sem ósýnileg hönd tímans hefur rist á
ásjónu haustsins, —
og þeir kenna kvíöahrolls. —
En ég segi, —
að þessar rúnir séu vorboöar —
vorboÖar nýs lífs, —
myndletur nýrrar œsku, sem í vœndum er, —
fyrirlieit um ný œvintýri á ókunnri strönd. —
Hrœöstu því ekki hina ósýnilegu hönd, —
en reyndu að skilja þaö, sem hún skrifar!
Andi haustsins, Andi haustsins, —
þöguli lífsins þjónn! — Þii gengur hljóöum skrefum
í gegnum skóginn og blööin á trjánum blikna og lirynja
til hauöurs. — Þú ert skattheimtumaöur Jaröar. Eítt-
hvaö veröur hún að fá fyrir allt sitt örlœti. — Hún
hefur. lagt sig fram til þess að gleöja og nœra börn sín,
— og nú leitar hún livíldar og gengur til náöa, eins og
kona, sem hverfur með kveöjubrosi inn í svefnhús sitt,
eftir langan og Ijúfan dag en mikiö erfiöi. —
Andi haustsins! Andi haustsins! —
Sveipaöu liúmblœju þinni um hina þreyttu jörö, —
og verndaðu svefn hennar og drauma.
TRÚMÁIA- OG KIRKJODEILA
INGðLFUR
Ðtgef.: Nokkrir Þjóðveldisrinnar
Ritstjóri:
HALLDÓR JÓNASSON
(simar: 2802 og 3702)
Afgreiðsla í Ingólfshvoli
kl. 10—12; sími 2923
heimasími afgr.in. 5951
— INGÓLFUR kemur út á hverj-
nm mánudegi og aukablöð eftir
þörfum. Jdissirisverð kr. 12,00, 1
lausasölu 35 aura.
Prentsmiðja Jóns HelgaBonar
Beinasta leiðin.
Þófið á þinginu út af svo
sjálfsögðu máli sem niður-
færslu verðbólgunnar, er
blátt áfram orðið óþolandi.
Látum það vera að þing-
ið geti alls ekki ráðið fram
úr þessu máli.
En þá er að viðurkenna
það hreinlega og afdráttar-
laust.
Vér höfum oft bent á, að
þegar svo er komið, að and-
stæð liagsmunamál séu kom-
in í það öngþveiti, sem hér
á sér stað, þá séu sjálfir máls
partarnir algerlega óbærir
og óbæfir til að ná viðun-
andi niðurstöðu.
Það er í rauninni skakkt
að liggja þinginu á liálsi fyr-
ir það, sem því er um megn.
En það ber þá því harðlegar
að víta, að þingið skuli þá
ekki vilja hreinlega kannast
við þessa staðreynd og reyna
að losa sig við allan veg og
vanda af málinu og fela það
óflokksbundinni stjórn —
þó ekki væri nema til þess
að geta skellt á hana skuld-
inni fyrir það, sem gert yrði,
svo að hver flokkur gæti
þvegið hendur sínar.
Hér væri svo sem ekki
verið að gera neitt sem áðui
væri ólieyrt. — Allar aðrar
þjóðir, sem stríðið snertir,
beint eða óbeint, hafa sett
upp stríðsstjórnir. Og eitt af
því fyrsta, sem slíkar stjórn-
ir gera, er það, að taka
gjaldeyris- og verðlagsmálin
föstum tökum, því að þau
mynda grundvöllinn undir
sjálfsbjörg fólksins — skil-
yrðið fyrir því, að það reyni
sjálft að tryggja afkomu sína
og fleygi ekki öllu frá sér.
Það sem þingið eða rétt-
ara sagt flokkarnir sýnast
vilja, er að bíöa endalaust
eftir því að eitthvaö gerist og
einhver tækifæri opnist.
En þjóðin getur alls ekki
biðið eftir því að eitthvað
skipist þannig til hagsbóla
fyrir einhvern flokk, að
bann geti komið árum sínum
fyrir borð.
Það væri sama og að bíða
Frh. af 1. 8Íðu.
umsóknirnar tugum eða liundr-
uðum, — hún hefur nú um svo
mikla atvinnu að velja, að erf-
itt er að fá menn til nokkurs
nýs starfs.
Hún, sem glatað hafði sjálf-
stæði sínu fyrir 700 árum og
liafði nú verið í 100 ár að berj-
ast fyrir því að endurheimta
það, endurheimti það nú mitt
í liinum blóðugasta hildarleik
allra tíma, fyrir fulltingi og al-
beina þeirra tveggja stórvelda
sem berjast fyrir frelsi og rétt-
læti í þessum ófriði.
Er þessi þjóð ekki farsælust
allra? Er hún ekki glöð, sam-
huga og samtaka? Ætlar hún
ekki að vinna stórvirki eins og
hinar, sem koma lieim í sín
sundurtættu lönd? Er hún ekkí
vingjarnleg við og þakklát
þeim frændþjóðum sínum, sem
varið hafa liana í ófriðnum og
viðurkennt fullveldi hennar
frammi fyrir heimi öllum?
Ég þarf ekki að svara þess-
um spurningum. Aldrei hefur
sundurþykkið verið meira en
nú. Aldrei hefur þjóðina rekið
svo stjómlaust né veitt svo lít-
ið viðnám sem nú. Alþingi,
hennar foma prýði og höfuð-
djásn, er gjörsamlega óstarfhæf
stofnun. Því hefur ekki tekist
í 2 ár að mynda ríkisstjórn. Það
var þjóðarlán, að góður og gegn
maður, maður sem hafði full-
komna ábyrgðartilfinningu,
hafði valist í sæti ríkisstjóra,
því annars mundi allt hafa lenl
í hreinum vandræðum. Alþingi
er einna líkast fjórhjóluðum
vagni þar sem hjólin öll eru
misstór og þegar setja skal vagn
inn á stað fer sitt hjólið í hverja
áttina.
En þótt þjóðin skelli skuld-
inni á Alþingi, þá á það í raun-
inni fullkomna afsökun. Það er
þjóðin sjálf, sem valið hefur
þetta þing. Það er algjörlega
rétt spegilmynd af lienni sjálfn.
eftir sjálfri aðalógæfunni
— bíða eftir býltingu!
Sumir eru að vona að
þingið „komi sér saman“
fyrir þann 23. þ. m.
En vonast nokkur eftir
þessu í fullri alvöru?
Hvað boðaði slíkt sam-
komulag?
Ilvað kæmi næst?
Síðasta friðsatna og þjóð-
lega lausnin, sem fær sýn-
ist vera, er sú, að forseti
endurskipi utanþingsstjórn-
ina á þann hátt að ekki sjá-
ist á henni neinn flokkslitur,
er rýra megi almennt traust
bennar.
Þingið, sem stendur nú
máttlaust og ráðþrota, ælli
að verða fegið að semja
upp á að stjórnað yrði með
bráðabirgðalögum einhvern
ákveðinn tíma t. d. vetrar-
langt.
Ef flokkarnir liins vegar
setja sig upp á móti þessu.
verður þeirri hugsun ekki
varist, að eitthvað ískyggí-
legt sé á seyði.
Hún er svo óþroskuð félagslega,
að hún gleypir við loddara-
skapnum og lyginni en fyrirlít-
ur drengskap og sannleika. Hún
verðlaunar þá menn og þá
flokka sem nota ódrengilegast-
ar bardagaaðferðir en refsar
hinum, sem segja henni sann-
leikann. Meðan þjóðin gerir
þetta verður þing hennar óstarf
hæft og hún sjálf á glötunar-
leið.
En þingið á enga afsökun í
einum hlut, því þar veit það,
að það vinnur gegn vilja allrar
þjóðarinnar, og það er í því að
gera ekkert í að efna loforð
þau, sem þjóðinni hafa verið
gefin um endurskoðun stjórn-
arskrárinnar. Stjórnarskrá okk-
ar — eins og stjómarskrár allra
annara smáríkja — er algjör-
lega úrelt orðin. Það sýnir stríð-
ið sjálft bezt. Þingið lofaði taf-
arlausri endurskoðun stjórnar-
skrárinnar en það liefur svikio
það allt til þessa -— og mun
ætla sér að svíkja það áfram.
Meðan því aðrar þjóðir, end-
urskírðar í hinni miklu reynslu
ófriðaráranna, koma nú glaðar
Iieim í hin sundurtættu lönd
sín, fullur af starfsþrótti og
vilja til að vinna stórvirki, sit-
ur íslenzka þjóðin fúl á. svip
með fullar hendur fjár og rífst
innbyrðis um liina fáránlegustu
hluti, en kemur sér ekki sam-
an um neitt, sem að gagni má
verða.
Hún á aðeins eina afsökun,
ef afsökun skyldi kalla, og hún
er sú að í skammsýhi sinni
hafa heimskir menn á undan-
förnum árum eflt í landinu
flokk, sem ætlar sér að eyði-
leggja þjóðfélagið og hann ætl-
ar sér að gera það með því að
sýkja það og spilla því svo inn-
anfrá, að það hljóti að grotna
í sundur á skömmum tíma. En
í stað þess að viðurkenna þessa
skammsýni sína og taka liönd-
um saman gegn liættunni er
aumingjaskapurinn svo mikil!,
að sífellt er haldiö áfram að
„magna djöfsa“. Það er hættu-
legt að taka „djöfsa“ í þjón-
ustu sína.
I okkar gömlu þjóðsögum
var það aðeins Sæmundur fróði
einn, sem réði við „þann
gamla“; hann gat látið hann
„hera vatn í hripum“ hvað þá
annað. Öllum öðrum varð hált
á því að eiga mikil mök við
„þann gamla“. En það er nú
einmitt það, sem gerst liefur
í íslenzkum stjórnmálum síð-
ustu árin.
Meðan aðrar þjóðir fagna
liinu nýja frelsi og fyllast von
og þrá eftir því að hyggja upp
ríki sín á ný, betri en þau
nokkru sinni áður liafa verið,
þá sitjum við liér ýmist aðgerða
lausir með ölhi eða höfumst þá
illt eitt að. Og þó eigum við
allra þjóða bezta aðstöðuna lil
þess að geta eitthvað gert.
Við verðum að hælta þessu
og setja rögg á okkur og sýno
nú lieiminum einu sinni hvao
í okkur býr. Og þetta getum
við ef við viljum. En þingiíi
getur þaö ekki. Það er aðeins
þjóðin ein, sem þetta getur.
Hún verður að fá tækifæri tií
þess aö sýna það í verkinu, að
hún sé ekki eða ætli sér ekki
að verða eftirbátur annara
hefur risið í blöðunum í tilefni
af ræðu, sem sr. Sigurbjörn Ein
asrson flutti á útisamkoinu
vegna kirkjumálefiiis Hall-
gríinssafnaðar. — Vmsuin
„hnykkti við“ „Kaj-Munks-leg“
ummæli í ræðu prests, þ. á.
m. próf. Níelsi Dungal, sem
gerði grein fyrir sínuin sjónar-
miðum í Morgunblaðinu. Sló
prófessorinn úr og í gagnvart
kristinni trú og kirkju í grein
þessari, en meðal aðalatriða
liennar má telja umsögn um.
að illa væri til fallið að verja
stórfé til kirkjubygginga, á
meðan önnur hús væru óbyggð.
er brýn þörf væri á. 1 því efni
mætti svara prófessornum frá
kristnu sjónarmiði með orðuin
Meistarans: „Fátæka hafið þér
jafnan lijá yður“, er hann vai
að vcrja konuna, er hellti yfir
hann dýrum smyrslum og
hressti með því anda hans. En
þröngsýnir lærisveinar liöfðu
frændþjóða sinna þó hún sé
minni en þær. Hún verður að
fá tækifæri til.þess að losa sig
úr þessum óþolandi flokka-
viðjum, sem eru að eyðileggja
landslýðinn bæði á sál og lík-
ama og hún ein er sá „Sæmund
ur fróði“, sem kveðið getui
spillingardjöful íslenzkra stjórn
mála svo niður, að hann rísi
aldrei á fætur aftur.
J. G.
láð konuinii og bent á, að fyr-
ir andvirði smyrslanna hefði
mátt kaupa nauðsynjar handa
fátæklingum. Gildi verulega
fagurrar og liginnar kirkju fyr-
ir þjóðlífið yrði trauðla full-
metið í krónum.
Enn fremur voru í grein próf
essorsins óvenjulega lieiftarleg
svigurmæli í garð krislinnar
kirkju almennt frá sögulegu
sjónarmiði og oflátungsleg um
mæli um, að ckki sé munur
góðs og ills. Sú staðhæfing jafn
gildir því að segja, að ekki sé
munur á sönnu og sviknu. Ritn-
ingin skýrgreinir Djöfulinn
þannig, að hann sé „lygari og
faðir lygarans“. Stefni lífið yf-
irleitt að nokkru marki, er hafi
gildi í sjálfu sér, er auðvitað
það illt, er leiðir frá því
marki, „lýgur til um veginn“.
Krislin trú kennir, að guðsríki
sé markmiðið og Dungal auð-
sýnir sannleiksmeginreglu allra
sannra háskóla litla liollustu, ef
liann vill lialda því fram í nafm
vísindanna, að þau geti sagt
nokkurt úrslitaorð um sannindi
þessarar meginkenningar kristn
innar.
Að því er snertir hina al-
mennu árás prófessorsins á
Kirkjuna, þá sýnir hún að eins
gorgcir liins yfirborðslega busl-
ara og sæmir því einnig illa
háskólakennara.
Björn O. Björnsson.