Ingólfur - 19.03.1945, Blaðsíða 2

2
INGÓLFUR
INGÓLFUR
Útge{.: Nokkrir ÞjóSveldismenn
Ritatjóri:
HALLDÓR JÓNASSON
(súnar: 2802 og 3702)
Afgreiðsla i Ingólfshvoli
kl. 1—3 e. h.; sími 2923
— INGÓLFUR kemur út á hverj-
■m mánudegi og sukablóð eftir
^örfum. Missirisverð kr. 12,00, 1
lausasölu 35 aura.
Preatsmiðja Jóna Helgasonar
Flokkarnir
sýna lit
Eitt a£ skilyrðunum fyr-
ir stjórnarsamvinnunni var
endurskoðun stjórnarskrár-
innar. Mun jafnvel svo tii
ætlast, að hin nýja stjórnar-
skrá geti orðið samþykkt á
Alþingi fyrir næstu reglu-
legar þingkosningar, svo að
ekki þurfi sérstakt þingrof
og sérstakar kosning*ar tii
hinnar lögskyldu lokasam-
þykktar.
Er þessi aðferð eitt merki
þess að það eigi ekki að gefa
þjóðinni ráðrúm til að at-
huga stjórnarskrármálið
neitt verulega úr því að það
á að blanda því saman við
önnur kosningamál.
Þá hafa flokkarnir einnig
hagað undirbúningi liins
nýja stjórnarskrárfrumvarps
þannig að þeir sjálfir velji
hver fyrir sig 3 menn í und-
irbúningsnefnd þingnefnd-
inni til stuðnings og ráðu-
neytis.
Er af þessu Ijóst, að flokk.
arnir telja meðferð stjórnar-
skrárinnar sér einum við-
komandi — þjóðin hafi ekk-
ert að gera annað en láta gott
lieita og taka með þökkum
því sem að henni er rétt. —
Ef víst væri, að þjóðin
léti sér þetta lynda, þá hefði
nú samt ekki legið svona
mikið á. Því að þá væri hér
aðeins um viðurkennt milli-
flokkamál að ræða, sem
reyndar var útkljáð með lýð-
veldisstjórnarskránni og gat
verið mjög óþægilegt fyrir
flokkana að fara nú aftur
að róta upp. — Þeir bæta
stjórnarskrána varla sér í
hag úr þessu, og fá ekki tæki
færi til annars en að sýna
og sanna hvað sjónarmiö
þeirra og þjóðarinnar eru
orðin hvort öðru fjarlæg.
Hafi Alþýðuflokkurinn
ætlað að auka vinsældir sjn-
ar með því að heimta þessa
endurskoðun, þá hefur það
nú misheppnast úr því að sú
meðferð er sýnd á málinu
að þjóðinni komi það ekki
við.
★
En hvernig Htur nú þjóð-
in á stjórnarskrána? — Og
vegna hvers vill hún endur-
skoða hana? —
Er það vegna ýmsra minni
háttar fyrirkomulagsatriða
hingað og þangað í lögunum,
sem liún vill breyta? —
Nei, alls ekki!
Það er sjálf undirstaðan
undir stjórnarskránni, sem
þjóðin krefst breytingar á.
Eins og stjórnarskráin er
nú orðin, er hún sjálftöku.-
gerð flokkanna á frelsi og
fullveldi þjóðarinnar inn á
við. Hér er um að ræða
valdrán, sem eðlilegt er að
þjóðin sízt vilji þola sínum
eigin borgurum, sem hún
getur átt allskosta við, eftir
þann sigur sem hún hefur
unnið út á við í sjálfstæðis-
viðurkenningum voldugra
ríkja.
Jafnframt því sem þjóðin
vann þennan sigur fyrir sjálf
stæði sitt, varð hún vör við
að verið var að læsa um það
hlekkjum innan frá með
lýðveldisstjórnarskránni. —
Forsetavaldið heimtaði nú
þjóðin í sínar hendur og
fékk það, þótt ekki væri
nema að nafni til.
Eflaust er flokkunum enn
ekki ljóst, að þjóðin hafði
uppgötvað valdrán þeirra,
og að krafa hennar um end-
urskoðun stjórnarskrárinnar
var til þess gerð að endui-
heimta einnig þingvaldið í
sínar hendur og þar með
alt sitt glataða ríkisvald —
annars hefðu flokkarnir líkl.
slegið undan og gefið stjórn-
arskrármálið frá sér í bili og
biðið þangað til óflokksleg
öfl innan þjóðarinnar tóku
það upp, eða þeir hefðu t.
d. flaið Hæstarétli að skipa
stjórnarskrárnefnd utan
þings.
En sem sagt — flokkarnir
liafa nú sýnt að þeir vilja
ekki að svo stöddu sleppa
stjórnarskrármálinu úr hönd
um sér, enda þótt þeir ættu
að vita að þeim er vantreyst
til að leysa það svo að þjóð-
in geti við unað.
Við þessu er þá í sjálfu
sér ekkert annað að gera en
að bíða átekta, en láta liins
vegar ekki niður falla at-
hugun og undirbúning þjóð-
legrar stjórnarskrár, sem
yrði samin og sett upp jafn-
hliða frumvarpi flokkanna.
Nú er vitað, að í flokkun-
um er fjöldi manna — lík-
lega yfirgnæfandi meiri
liluti — sem gekk í þá á sín-
um tíma í þeim tilgangi að
vinna þar þjóðhollt starf. —
Þessum mönnum mun nú
farið að skiljast að óhugs-
Jónas GuSmundsson:
Póliíískí sidíerdi
i.
Fyrir fáum dögum var eftir-
farandi frétt birt í Morgunbi.:
„Það sló í harða brýnu í
brezka þinginu í dag, er
Churchill forsætisráðherra
bað Stokes þingmann að end-
urtaka ummæli, sem hann
liafði viðhaft í gær er Cliur-
cliill vár fjarverandi, en bing
maðurinn hafði sagt, að Cliur
cliill og framleiðslumálaráð-
lierrann liefðu livaS eftir
annað logið að þinginu.
(Lbr. hér).
Forseti deildarinnar bað
þingmanninn aS taka aftu'~
þessi ummœli sín og varS
Stokes vi8 því. (Lbr. mín)
Viðurkenndi að þau orð, sen:
hann liefði haft um ráðherr-
ana væru ekki þingleg. Hins
vegar kvaðst hann ekki vilja
taka aftur meiningu sína, sem
hann liefði ætlað að segja
með þeim orðum, er hann lét-
sér um munn fara. Hann
vildi segja að ráðherramir
hefðu blekkt þingið með
skýrslum sínum um skrio-
drekaframleiðslu og gæði
brezkra skriðdreka. Margir
þingmenn tóku til máls og
hróp og köll heyrðust frá
bekkjum stjómarsinna og
st j ómarandstæðinga“.
Þessi frétt er auðvitað saina
markinu brennd og flestar er-
lendu fréttirnar, sem við fáum
hér í blöðum og útvarpi, að
hún segir ekki nærri allt sem
segja þyrfti. En hún sýnir okk-
ur þó glögglega inn í þann
heim pólitísks siðferðis, sem
Bretar hafa skapað sér. Og þó
það sé ekki nema aðeins blæju-
homi sem hér er lyft frá, þá
sjáum við hvað þama birtist
gjörólík mynd því sem við-
gengst hér hjá okkur.
Við sjáum þetta: Þingmaður
kveður sér hljóðs í brezka þing
inu til þess að ræða mikilvægt
mál. Hann viðhefur þau um-
mæli uip forsætisráðherrann og
annan ráðherra í stjóminni að
þeir séu lygarar — hafi hvað
eftir annað logið að þinginu. —
Ráðherramir, eða a. m. k. for-
sætisráðherrann, era ekki við-
staddir, en er þeir koma á þing-
fundinn krefst forsætisráðlierr-
ann þess að við ummæliu sé
staðið af þingmanninum.
Forseti þingsins ber þá fram
þá ósk við þingmanninn í al-
andi er að vinna neitt var-
anlegt þjóðþrifaverk í stríði
andstæðra flokka um hinn
rænda fullveldisfána. Til
slíkra hluta dugar ekkert
annað en þjóðarvaldið sjálft,
þegar það hefur heimt aft-
ur sjálfstæði sitt, stjórn-
hæfni og starfsfrið.
Hversu mikils þessi þæg-
ari hörn þjóðarinnar rnega
sín á þessu stigi málsins, er
ekki unnt að vita. En síðar
hlýtur áhrifa þeirra að gæta
því meir sem lengur líður
og málinu vindur fram.
vöru og kurteisi, að hami taki
orð sín aftur þar frammi fyrir
öllum þingheimi — og þing-
maðurinn gerir þetta. Hann
reynir að vísu að draga úr und-
anhaldi sínu með því að segja
að hann taki „orðin“ aftur en
ekki „meininguna“, sem í þeim
átti að felast og það er lionum
fyrirgefið.
II.
Mundi svona atburður geta
gerst á Alþingi íslendinga, varð
mér á að liugsa þegar ég las
þessa frétt? Og svarið er hik-
laust: Nei! Sá pólitíski siðferð-
isþroski, sem þama kemur
fram hjá öllum þeim er hlut
eiga að máli: forsætisráðherr-
anum, þingmanninum og for-
seta þingsins, er ekki til í is-
lenzku stjómmálalífi.
Við skulum liugsa okkur
svipaðan athurð gerast á hinu
þúsund ára gamla Alþingi Is-
lendinga. Er það yfirleitt hægt
að hugsa sér hann gerast þar?
Það er tæplega a. m. k. fvrir
þá sem liafa „upplifað“ aðra
eins atburði á sjálfu Alþingi
eins og þá, að formaður eins
þingflokksins vaði með krepta
hnefa upp að stóli forseta sam-
einaðs þings og lirópi svo liátt
að undir tekur í allri bygging-
unni eitthvað á þessa leið:
„Það væri réttast að ég drægi
þig niður úr forsetastólnuin
fyrir rangan og hlutdrægan úr-
skurð“.
Það sem vehlur því, að slík-
ur atburður sem þessi, er Mbl.
segir frá — og sem óneitan-
lega er breska þinginu til stór-
sóma — gæti ekki gerst á fs-
landi, er hið pólitíska þroska-
leysi eða kannske réttara sagt
hin mikla vöntun á pólitísku
siðferði hér á landi.
Það er sem sé daglegur við-
burður hér á sjálfu Alþingi að
ráðherrar em kallaðir lygar-
ar eða annað enn verra, og að
þeim séu bornir á brýn land-
ráð og hverskonar vammir og
skammir..
Verði orðbragð of ljótt, að
dómi forseta, þá liringir hann
hinni bresku silfurklukku sem
stendur á borði hans — og
sem er það eina á Alþingi sem
minnir á breskt þingræði —
en sú hringing hefir venjulega
þau áhrif að hinn ósvífni
þingmaöur endurtekur svívirö-
ingar sínar, og kemur aldrei
til liugar að biðjast afsökunar
eða viðurkenna að sér hati
orðið neitt það á, sem hann
þurfi að afturkalla eða biðjast
afsökunar á frammi fyrir þing-
lieimi.
Mér er líka sem ég sjái fram-
an í íslenska alþingismenn ef
einhver úr þeirra hópi færi
allt í einu að biðjast afsök-
unar eða „taka aftur“ ummæli
sín þó í grófara lagi væru. Sá
maður mundi verða til at-
hlægis í sölurn þingsins og
blöð og útvarp mundu geta
þessa sem alveg einstaks at-
burSar í sögu Alþingis.
Mér er sem ég sjái hinn
’virðulega forseta Sameinaðs
Alþingis fara fram á það við
einhvern kjaftforan þingmann
að hann taki orð sín aftur og
mér er sem ég lieyri þau hlátra-
sköll sem yrðu á Alþingi þeg-
ar „sá kjaftfori“ stæði upp og
segði:
„Ég tek það hérmeð aftur
sem ég sagði í gær, að forsætis-
ráðherrann sé lygari“.
Og liugsum okkur áVo örlög.
þessa vesalings þingmanns úti
meðal „háttvirtra kjósenda“.
Hann mundi verða liafður að
háði og spotti um landið þvert
og endilangt. Aldrei framar
þyrfti hann að reyna að bjóða
sig fram til þings því hverjir
halda menn að vildu kjósa til
Alþingis mann, sem vœri svo
heiSarlegur aS viSurkenna aS
sér hcfSi yfirsést?
Ekki eitt einasta kjördœmi
mundi vilja senda slíkan marui
á þing.
Þetta vita líka bæði þing-
menn, ritstjórar hinna flokks-
pólitísku blaða og aðrir þeir,
sein stjóma „áróðrinum“ í
þjóðfélaginu.
Og þessvegna er það, að
slíkir atburðir koma aldrei
fyrir á Alþingi Islendinga og
geta ekki komiö fyrir í okkar
þjóðfélagi meðan svo er þar á-
statt og nú, að pólitískt siðferði
er ekki til, livorki hjá blöðum
né kjósendum.
Það vantar ekki að mcnn
hengi sig í það ef einhver brest-
ur er í fari þingmanns og haldi
því á lofti honum og flokki
hans til áfellis — en jafnframt
sér og sínum flokki til fram-
dráttar. En um hitt — liiö póli-
tíska siðferði eða réttara sagt
hina pólitísku siðspillingu er
samábyrgðin slík að þar fylgja
allir að kalla einni og sömu
línu. Óliætt má fullyrða að hið
pólitíska siðferði Breta hefur
átt mikinn þátt í því að þeii
hafa sífellt vaxið og eflst að
áhrifum svo að þess gætir nú
um alla jörð og á þó eftir að
verða enn betur en orðið er.
Þar gilda líka allt aðrar póli-
tískar siðferöisreglur en hér.
Sá sem staðinn er að lygi þar
á opinberum vettvangi liann
verður að taka hana aftur et
liann vill ekki fyrirgera virð-
ingu sinni. Sá sem staðinn er
að lygi liér endurtekur lygina
í sífellu þangað til loks stói
hópur er farinn að trúa því að
lygin sé sannleikur og sannleik-
urinn lygi. Og þetta er eins á
Alþingi eins og annars staðar,
þó blöðin séu þar auðvitað
allra verst, að undanteknum
hinum leigðu prívatlygumm
einstakra flokka. Brezk blöð
játa oft að þeim hafi yfirsést
í málflutningi sínum. Ivom
þctta t. d. mjög greinilega fram
í Grikklandsmálunum um ára-
mótin síðustu. Fjöldi blaða við-
urkenndu að sér hefði skjátlast
og tóku upp aðra afstöðu eftir
að betur var vitað. Hefði slíkt
getað gerst á Islandi? Hefðt
það getað komið fyrir að nokk-
urt flokksblaöanna hér hefði
viðurkennt yfirsjón sína? Nei
Frh. á 4. síðu.