Ingólfur - 01.02.1943, Blaðsíða 4

4
INGÓLFUR

Lýðræðl - þjóðræði
Það hefir tíðkazt allmikið nú
upp á sfðkastið, að menn úthúði
Alþingi á alla lund. Það á að
vera þjóðinni til skaða og
skammar og fram eftir þeim
götunum. Þeir menn, sem áður
hafa verið á öndverðum meiði
við stjórnskipulag okkar, liggja
nú ekki á liði sínu um að koma
þeirri trú inn hjá fólkinu, að
ekki þurfi að gráta þótt það
stjórnskipulag, sem við íslend-
ingar höfum byggt framtíð okk-
ar á, líði undir lok.
Aðalefnið í „Þjóðólfi" 15. þ. m.
er árásargrein á Alþingi og lýð-
ræðisfyrirkomulagið yfirleitt.
Þar sem þessi grein er að
mestu órökstuddar fullyrðingar,
til þess eins að auka þá þjóð-
hættulegu skoðun, að eina leiðin
til þess að öðlast stjórnhæft
skipulag sé að afneita Alþingi og
lýðræðisfyrirkomulaginu, þá vil
ég hér á eftir gera þessa grein
nokkuð að umtalsefni.
Greinarhöf., H. J., segir að
flokkarnir séu búnir að gera Al-
þingióályktunarhæft í mikil-
vægustu málunum, en „í þeim
tilfellum sem flokkunum tekst
að mynda meiri hluta og gera
þingið ályktunarhæft, þá verður
þó ástandið sýnu verra.“
„Flokksvaldið er með öðrum
orðum þjóðskaðlegt, þegar það
kemur sér ekki saman, en þó enn
skaðlegra þegar það kemur sér
saman." Er mögulegur neikvæð-
ari vitnisburður? Stjórnskipulag
okkar er eftir skoðun þessa
manns þjóðhættulegt. Allt það
öngþveiti sem nú ríkir, á eftir
hans skoðun að vera stjórn-
skipulaginu að kenna, þessu
stjórnskipulagi, sem við, síðan
við fengum sjálfstæði okkar sem
þjóð, og sem einstakir menn og
flokkar „hafa af fávizku tekið
þátt í að skapa og vilja ekki þola
leiðréttingu á.“ Nú kunna ein-
hverir að spyrja: Hver er svo
tillaga H. J. til leiðréttingar?
Jú, hún kemur: „Eina stjórn-
skipunin, sem er bæði rétt og
stjórnhæf er þjóðræðilegt
skipulag, þar sem ríkisvaldið
(þingið, stjórnin og dómsvaldið)
fær umboð sitt frá þjóðinni og
ber ábyrgð gagnvart henni.“
Eftir lýðræðisskipulaginu,þessu
skipulagi, sem höf. telur að
stefni „yfir í algerða óstjórn og
upplausn“ miðast allt við, eftir
því, sem hægt er, að veita þjóð-
inni rétt til íhlutunar um stjórn
landsins, eins og orðið lýðræði
bendir til. Öllum mönnum og
konum, sem kosningarétt hafa,
er gefinn kostur á að velja
sér menn til Alþingis. Al-
þingismenn fá umboð sitt frá
þjóðinni og bera ábyrgð gagn-
vart henni. Þjóðin hefir fullan
rétt til að kjósa nýja menn við
hverjar kosningar, ef henni hef-
ir ekki líkað við hina. Sama er
að segja um stjórnina. Hún er
í flestum tilfellum ákveðin af
þinginu, a.„ m. k. hefir þingið
alltaf líf ráðherranna sem
stjórnaraðila í hendi sér. Þeir
bera ábyrgð gagnvart þinginu og
því fyrir þjóðinni. Um dómendur
segir í 56. gr. stjórnarskrárinnar
1. málsgrein: „Dómendur skulu
í embættisverkum sínum fara
einungis eftir lögunum.“
Skýring á því, hvað þjóðræði-
legt skipulag er fylgir ekki grein
H. J. nema að ríkisvaldið, (þing-
ið, stjórnin og dómsvaldið) fái
umboð sitt frá þjóðinni og beri
ábyrgð gagnvart henni. En eftir
þeirri skýringu virðist ekki vera
mikill munur á þessu svokallaða
þjóðarvaldi eða þjóðræði og lýð-
ræðinu. Með öðrum orðum, þetta
,ídeala‘og eina rétta stjórnskipu-
lag höf., er hvorki mikið annað
eða meira en það stjórnskipulag,
sem hann segir að stefni í al-
gerða óstjórn og upplausn.
Einn er þó munurinn: Ekkert
„þjóðskaðlegt flokkavald á að
vera til.“
Væri fróðlegt að fá nánari
skýringu á því, hvernig höfund-
ur hyggst að það þing skuli sam-
sett, sem fær umboð sitt frá
þjóðinni, en sem enga pólitíska
flokkaskiptingu leyfir.
Síðast í grein sinni gerir H. J.
orð sín að orðum þjóðarinnar og
væntir þess „að stjórnin hjálpi
henni (þ. e. þjóðinni) til að
losna úr viðjum flokkavaldsins
og bjarga . sjálfstæði sínu“ og
heitir á „aðstoð hennar til að
bera fram tillögur um nýtt ríkis-
skipulag á þjóðlegum réttar-
grundvelli.“
Svo mörg eru þau orð og marg-
ir eru þeir, sem vilja láta Ijósið
sitt skína. En lítill þykir mér
ljóminn af þessari týru þeirra
Þjóðólfsmanna o g mættu þeir
tendra betur næst.
Til eru í öllum flokkum í öll-
um löndum menn, sem hafa þá
ástríðu að setja út á allt og alla,
nema sjálfa sig og sín eigin verk
og hugmyndir. Á íslandi er til
einn flokkur manna, sem kallar
sig stjórnmálaflokk, en sem hef-
ir ekkert markmiö, að því er
virðist, annað en það að setja
út á allt og alla, en skolli er
samt sá fénaður sundurleitur,
sem og engan skyldi undra, þar
sem hann er nær einvörðungu
þeir, sem villzt hafa undan póli-
Tvímælalaust langstærsta
einstaklingsgjaldþrot, sem orð-
ið hefir hér á landi, er gjald-
þrot Guðmundar H. Þórðarson-
ar, heildsala, sem meðal al-
mennings gengur tíðast undir
nafninu „Stavitsky-málið“ eða
„Stavitsky-hneykslið“. Maður
þessi var einn hinna svonefndu
nýríku manna, sem auðgaðist
á tveimur gróðavænlegustu at-
vinnuvegunum síðan dýrtíðin
komst í algleyming, þ. e. húsa-
braski og heildverzlun.
Guðmundi H. Þórðarsyni var
gert að greiða yfir hálfa miljón
króna í opinber gjöld á síðast-
liðnu.ári. Nú er þessi maður
gjaldþrota, og eru skuldir þrota-
búsins taldar a. m. k. hálf fjórða
miljón króna. Um eignir er ekki
kunnugt til fullnustu, að svo
komnu máli, því ekkert bók-
hald hefir verið haldið í fyrir-
tækinu. En sennilegt er, að þær
hrökkvi lítið upp í skuldirnar.
Þess skal þó getið, að Guð-
mundur mun hafa farið fram
á, að sér yrði veitt búið aftur
til frjálsra umráða og þar með
lagt fram skrá yfir eignir og
skuldir. Metur hann sjálfur
eignir sínar yfir hálfa fjórðu
miljón. En hvort slíkt hefir við
rök að styðjast mun ekki ennþá
rannsakað til fulls, en þykir
heldur ólíklegt.
Skuldir taldi hann tæpar
þrjár og hálf miljón.
Annars er alveg undravert,
hve ýmsir hafa verið blindir
fyrir glæfrarekstri þessa manns.
Hafa margir tapað aleigu sinni
í viðskiptum við hann, og sumir
orðið að framselja bú sitt til
gjaldþrotaskipta. Munu dæmi
þess, að einstakar fasteignir á
nafni Guðm. H. Þórðarsonar
§éu veðsettar fyrir þrefalt til
fjórfalt það verð, sem fáanlegt
væri fyrir þær nú með frjálsri
sölu.
Kemur þetta, að vonum, harð-
tískt séð og ekki hefir tekizt að
venja undir aftur.
Verður ef til vill, þegar þetta
er athugað, skiljanlegra það
hatur, sem þessir menn bera til
óhjákvæmilegrar flokkaskipt-
ingar og hinna sjálfsögðu rök-
ræðna í sambandi við hana.
ast niður á þeim, sem hrekk-
lausastir eru og ekki hafa haft
þekkingu eða kunnugleika til
þess að bjarga sér og sínum í
tæka tíð, eins og nokkrum þekkt-
um og háttsettum mönnum mun
hafa tekizt.
Það mun flestum óskiljanlegt,
hvernig slíkt fjármagn sem
þessi maður virðist hafa haft
undir höndum, hefir á svo
skömmum tíma orðið að minna ■
en engu í höndum hans, ef svo
mætti aö orði komast. En bæði
mun óvist ennþá, hvernig eða
hver sambönd Guðm. H. Þórð-
arson hefir haft, og hvernig
fjármálarekstri hans hefir verið
háttað. En það er víst, að hann
hefir á ýmsa lund verið ein-
kennilegur. Til dæmis munu
margar íbúðir í húsum Guð-
mundar vera leigðar með hita,
en' leigan mun hinsvegar ekki
vera nægileg til þess að borga
með þau kol, sem þarf til
hitunar á þeim.
Rannsókn þessa máls er nú í
fullum gangi, og er eigi ólík-
legt, að ýmislegt eigi eftir að
koma fram í dagsljósið, sem
sýnir hve margþætt fjármála-
spilling stríðsgróðalífsins er
orðin.
Jóh. E.
Aburðarvrksmiðja
(Frar»h. a1 3. síSu)
ekki félögunum ofviða, en vel er
þetta þó athugandi. En bæjar-
rekstur á slíkum verksmiðjum
tel ég mjög óeðlilegan. — Að lok-
um vil ég segja þetta: Ef við
íslendingar eigum að geta verið
öruggir um fjárhagslega afkomu
þjóðarinnar í næstu framtíð og
þá um leið um sjálfstæði okkar,
þá verða að fara fram umbætur
til muna á atvinnuháttum þjóð-
arinnar, og ekki í einu heldur
í mörgu.
Jóh. E.
Jóh. E.
Stavitsky-málíð