Austurland - 26.10.2000, Blaðsíða 7

7
Vandræðastétt með verkfallssýki?
Þegar ég hóf nám í Kennarahá-
skóla íslands vissi ég að laun
kennara væru ekki neitt til að
hrópa húrra fyrir. En þar sem ég
hef mjög mikinn áhuga á starfinu
þá lét ég allt tal um kaup og kjör
sem vind um eyrun þjóta, hugs-
aði með mér að ekki væru allir
svo heppnir að geta starfað við
það sem þeir hafa áhuga á. Ég
hef líka „efni” á því að vera
kennari því að maðurinn minn
skaffar vel. Að námi loknu flutti
ég í sæluna hingað austur og hef
starfað við Nesskóla síðan. Nú er
ég að hefja fjórða árið mitt í
kennslu og mér finnst ég vera á
réttri hillu í líftnu. Starfið er
krefjandi og skemmtilegt - enginn
dagur er eins. Kennara má líkja
við verktaka sem tekur að sér
ákveðið verk (í mínu tilviki að
kenna ákveðnar námsgreinar). Ég
ber ábyrgð á skipulagningu, und-
irbúningi og framkvæmd verks-
ins. Ég sé til þess að allir fái verk-
efni við sitt hæfi og met síðan
hvernig til tekst. Mér er treyst til
þess að vinna verkið enda hef ég
aflað mér menntunar til þess.
En ég er komin með það sterk-
lega á tilfinninguna að ég sé að
láta hafa mig að fífli, eða hvers
virði er starf mitt?
Nú líður senn að því að kjara-
samningar grunnskólakennara
verði lausir og strax er farið að
bera talsvert á umræðu í þjóðfél-
aginu um launakröfur kennara.
Og enn heyrir maður sömu klisj-
urnar: Keimarar hafa það bara
mjög gott þeir vinna ekki nema
hálfan daginn. Hvað eru kennar-
ar alltafað vœlafá þeir ekki þrjá
mánuði í sumarfrí áfullum laun-
um og fleira í þessum dúr. Það er
algengt að fólk tjái sig um laun
og vinnutíma kennara án þess að
hafa hundsvit á því hvað felst í
starfinu og hvert vinnuframlag
þeirra er í raun og veru. Til þess
að bæta úr þessu ætla ég að opin-
bera launaseðilinn sem ég fékk
um síðustu mánaðamót og reyna
að útskýra hvað felst í hverjum
lið hans. Laun kennara skiptast
ekki einfaldlega í dagvinnu og
eftirvinnu og því getur verið erf-
itt fyrir leikmann að skilja launa-
seðilinn.
* Mánaðarlaun 117.764.- Ég
raðast í þennan launaflokk vegna
þess að ég er orðin 30 ára og hef
meiri menntun en BEd gráðuna.
Nýútskrifaður kennari sem hefur
ekki náð 24 ára aldri hefur
107.252,- í grunnlaun. Til saman-
burðar má geta þess að leiðbein-
andi sem hefur aðeins stúdents-
próf fær 89.387.- á mánuði. Það
munar aðeins 17.865.- krónum á
mánuði. Kennari greiðir 4.75%
af árslaunum sínum í námslán.
Ef miðað er við grunnlaun nýút-
skrifaðs kennara þá eru það
5.095.- á mánuði. I raun munar
því ekki nema 12.770.- á
grunnlaunum kennara og
leiðbeinanda. Nú er ég alls
ekki að gera mikið úr laun-
um leiðbeinenda, þau eru
skammarleg. Spurningin er
bara þessi: Er þetta
menntun sem borgar sig?
* Yfirvinna 6 x 1.222,98
= 7.338.- Nýliðar í kennslu
eiga rétt á leiðsögn. Ég að-
stoða 2 nýja kennara og fæ
greidda 1.5 klst. á viku fyrir
það.
* Yfirv./trvggðargreiðslur
10 x 1.222,98 =12.230,-
Þegar rekstur grunnskóla var
fluttur frá ríki yfir til sveitarfél-
aga fór að bera á því að sveitar-
félögin gerðu svonefnda sérkjara-
samninga við sína kennara. Þetta
er minn skerfur af þeim samningi
sem kennarar gerðu við Fjarða-
byggð. Þessir samningar eru jafn
ólíkir og sveitafélögin eru mörg.
T.d. fær kennari á Fáskrúðsfirði
sem hefur starfað jafn lengi og
ég 31.100.- á mánuði í tryggðar-
greiðslur. Ráðamönnum Búða-
hrepps þykja kennarar greinilega
vera dýrmætari starfskraftur en
sveitastjórnarmönnum Fjarða-
byggðar. Skyldi vanta fleiri kenn-
ara þangað?
* Heimavinnuvfirvinna 3,52 x
1.222,98 = 4.305,- Þetta eru svo
nefndir stíla-peningar sem fást
fyrir ákveðnar kennslugreinar.
Það er að fara yfir bækur, próf,
gefa forskrift, búa til verkefni og
þess háttar. Ef kennari er sam-
viskusamur þá fer sú vinna langt
fram yfir þær 3,52 klst. sem
greiddar eru á mánuði fyrir þenn-
an þátt.
* Gæsla í frímínútum 2 x
1.222,98 =2.446,- Við berum
ábyrgð á nemendum á skólatíma
og því þurfum við að fylgjast
með þvf að þeir fari sér ekki að
voða í frímínútum.
* Arganga og fagstióm Yfirv.
6 x 1.222,98 = 7.338.- Ég er fag-
stjóri í náttúrufræði og fyrir það
fæ ég 1,5 klst á viku. í fagstjóm
felst eftirfarandi: Ég hef umsjón
með tækjum og tólum sem tengj-
ast raungreinakennslu. Ég fylgist
með nýjungum í greininni og
kynni þær fyrir kennurum. Ég
veiti ráðgjöf og leiðsögn um
kennslu í náttúrufræði á öllum
skólastigum og einnig þarf ég að
fylgjast með því hvort kennt sé
samkvæmt aðalnámskrá grunn-
skóla. Ef vinna á þessa vinnu
samviskusamlega þá tekur það
lengri tíma en 6 klst. á mánuði.
* Umsjónarvfirvinna 4 x
1.222,98 =4.892,- Umsjónar-
kennari bekkjardeildar fær greitt
sérstaklega fyrir þá vinnu. Miðað
er við fjölda nemenda sem kenn-
ari hefur umsjón með. Skilgrein-
ing á starfi umsjónarkennara
samkvæmt aðalnámskrá grunn-
skóla er eftirfarandi: Hann er
öðrum fremur tengiliður skólans
við heimilin og einnig fylgist
hann náið með námi nemenda
sinna og þroska. Hann leiðbeinir
þeim í námi og starfi, aðstoðar
þá og ráðleggur þeim um per-
sónuleg mál.
(Aðalnámskrá grunnskóla 1999:47)
Að mínu mati er starf umsjón-
arkennara mikið ábyrgðarstarf.
Samkvæmt lögum um grunn-
skóla á hver einstaklingur að fá
námsefni og kennslu við sitt hæfi.
Ef nemandi getur ekki fylgt náms-
efni bekkjarins þarf kennari að-
laga það getu nemandans eða að
búa til nýtt. Því miður er þjóð-
félagið okkar þannig gert að
vinnuálag er mikið á fólki. Flest-
ir foreldrar eiga því erfitt með að
nýta sér viðtalstíma minn. Ég fæ
því símtöl heim á kvöldin og um
helgar, eða ræði við foreldra úti í
búð, á skemmtunum o.s.frv.
* Kennsluvfirvinna 4 x
1.492,07 = 5.968,- Þessi
greiðsla er fyrir sérkennslu
(1 tími á viku) Ég kenni
því 1 tíma umfram fulla
stöðu.
* Samtals gerir þetta (með
orlofi) 166.808,- Þegar
búið er að draga frá skatta
og skyldur fæ ég í vasann
116.319.- Þetta er sú vinna
sem er skilgreind á launa-
seðlinum mínum.
Vikuleg vinnuskylda
kennara er 45.77 klst.
Vinnutíminn skiptist í
bundna viðveru og óbundna
viðveru. Til bundinnar viðveru
telst kennsla, viðtalstími, umsjón
með bekk, námsmat, skýrslugerð,
kennarafundir, foreldrafundir,
samstarf kennara, mat á skóla-
starfi o.fl. Obundin viðvera er
síðan undirbúningur kennslu og
fleiri störf sem kennari getur
unnið hvort sem er í skólanunt
eða heima hjá sér. Kennarar
vinna lengri vinnuviku en aðrar
stéttir að jafnaði en þeir geta
nokkuð ráðið vinnutíma sínum
sjálfir. Þar liggur einmitt hund-
urinn grafinn þegar talað er um
að kennari vinni aðeins hálfan
daginn. Flestir kennarar sem ég
þekki taka með sér vinnu heim
daglega og eru iðulega að vinna
undirbúningsvinnu í skólanum
um helgar. Vinnuskylda kennara
á skólaárinu sjálfu er 1602 klst. +
48 klst. við upphaf og lok skóla-
árs. Að auki á kennari að skila
150 klst. utan starfstíma skólans í
undirbúning, endurmenntun o.fl.
Arleg vinnuskylda kennara er því
1800 klst. Það er sambærilegt
við aðrar stéttir en vinnutíminn
skiptist á færri vikur vegna starfs-
tíma skóla. Sumarleyfi kennara
er því í raun aðeins 6 vikur. Þeir
eru ekki á fullum launum allt
árið, yfir sumarmánuðina fá þeir
strípuð grunnlaunin. Ég væri
fullkomlega sátt við launin mfn
ef ég ynni aðeins hálfan daginn,
væri í fríi á fullum launum þrjá
mánuði á ári og hefði ekki há-
skólapróf í vasanum.
Ég held að hvaða starfsmaður
sem er fari að slá slöku við í
vinnunni ef hann finnur að störf
hans eru ekki metin að verðleik-
um. Ég legg metnað í kennslu
mína og undirbý hana vel. Það
fer mikill tími í að matreiða
námsefnið, finna ítarefni, búa til
verkefni o.s.frv. En þessi hugsun
leitar æ oftar á mig: Af hverju er
ég að standa í þessu, ég fæ þetta
hvort sem er ekkert borgað? Ég
er því ákveðin í að ef sú staða
sem ég gegni verður áfram metin
til jafns við störf sem krefjast
hvorki menntunnar né ábyrgðar,
þá er ég hætt. Ég lít á laun mín
sem móðgun, ekki aðeins við
mig heldur einnig við þá foreldra
sem treysta mér fyrir menntun
barnanna sinna. A ég að leggja
jafn mikla alúð og metnað í
kennsluna og ég væri að renna
börnunum strikamerktum í gegn-
um skanna?
Anna Lára Pálsdóttir
kennari í Nesskóla
Svei þér þokan gráa
Væntanleg er á markaðinn bók
um skáldkonuna Guðrúnu Olafs-
dóttur. í bókarkynningu segir
svo:
Stærsti hluti bókarinnar “Svei
þér þokan gráa” eftir Stefaníu
Gísladóttur, er um ævi og ljóð
austfirsku skáldkonunnar Guð-
rúnar Olafsdóttur, sem fæddist
árið 1866 að Karlsstöðum á Beru-
fjarðarströnd. Guðrún var orðin
niðursetningur átta ára gömul og
lendir á flæking eftir það allt þar
til hún eignast samastað á Skorra-
stað í Norðfirði á þriðja áratugi
20. aldar og deyr þar í elli árið
1949.
Guðrún orti þegar andinn kom
yfir hana og yfirleitt ekki undir
háttum sem þá voru viðurkennd-
ir. Hún fékk vini sína til þess að
vélrita kveðskapinn og seldi hann
á bæjum. Þessi litlu rit nefndust
Ljóðaliljur og voru þau það eina
sem skáldkonan fékk útgefið af
ljóðum sínum í lifanda lífi. Þá
gerði Guðrún “tónlög” við sum
af ljóðunum og söng fyrir fólk
gegn gjaldi, meðal annars á
skemmtunum Ungmennafélags-
Svci þér þokan

Bjt'

jELj;'
1 ýli
ins. Guðrún er þjóðsagnapersóna
í Norðfirði og margir Norðfirð-
ingar kunna af henni sögur.
Stefanía hefur safnað saman ljóð-
um Guðrúnar svo og ýmsum sög-
um af henni úr munnmælum. Þá
rekur hún sögu forfeðra hennar
og ýmissa skyldmenna, en örlög
margra í þeim hópi voru grimm.
„Hún var Megas síns tíma“ segir
einn af viðmælendum Stefaníu
um Guðrúnu og vísar þar til þess
að ekki hefði kveðskapur hennar
og flutningur fundið náð fyrir
augum allra.
Eftirfarandi vísu orti Guðrún
um sjálfa sig:
Með bólgna öxl og handleggi
gengur hún að vinnunni
á þurrlendi og votlendi
er hún alltaf skyldug til að raka
fram í andlátið
í bókinni eru einnig þættir um
menn og býli í byggðinni við
Norðfjarðarflóa og Sandvík. Stef-
anía hefur safnað endurminning-
um eldri Norðfirðinga um bú-
skaparhætti og félagsmál en þó
einkum litlum sögum af fólkinu
sem setti svip sinn á byggðina.
Stefanía er fædd í Seldal í
Norðfirði 29. maí 1959 og var
þar bóndi á árunum 1985- 1995.
Hún býr nú í Kendenup í V-
Astralíu. Aður hefur komið út
eftir hana ljóðabókin Rosaljós
(Perth 1996) og nokkur ljóð í
Raddir Austfirðinga (Rvík 1999).
Hún hefur einnig birt ljóð og
greinar í blöðum og tímaritum á
undanförnum árum.