Eining - 01.11.1942, Qupperneq 4

4
E I N I N G
ÚTGEFENDUR:
Samvinnunefnd Stórstúku íslands,
íþróttasambands íslands,
Ungmennafélaga íslands og
Sambands bindindisfélaga í skólum. *
RITNEFND:
Páll S. Pálsson, stud. jur.
Jón Gunnlaugsson, stjórnarráðsfulltrúi,
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri,
Guðmundur Sveinsson, stud. theol.,
Pétur Sigurðsson, erindreki, ritstj. og
ábyrgðarmaður.
Oannig fór um hana
Hún var ung, fögur og elskuleg. Hún
söng við öll sín störf og lék við hvern
sinn fingur. Piltarnir urðu dauðskotnir
í henni og hún hafði oft marga biðía í
einu. Hún hélt sig geta gengið í valið.
Að síðustu varð hún ekki ein um að
svara bónorðinu. Bragðarefur og svik-
ari komst í taflið. Hann þóttist vera
vinur hennar og hjálpaði henni til þess
að ákveða sig.
Kvöld eitt gekk einn biðillinn heim
með heimasætunni. Hann var ekki svik-
arinn, en svikarinn var með í leiknum.
Þau höfðu bæði setið að skál og voru
„hýr“. Á slíkum stundum ráða tilfinn-
ingar meiru en hyggni og skynsemi. Bið-
illinn var hræddur við hryggbrot og
þekkti tækifæri sitt. Hann var lengur
hjá heimasætunni þetta kvöld, en við-
eigandi var.
Svo liðu vikur og mánuðir. Hún var
hætt að syngja við störfin og brosið
var horfið af vörum hennar. Nú var of
seint að velja. Hún varð að hlýta úr-
skurði atvikanna. Giftingin varð að fara
fram. Hún endurheimti aldrei gleði
sína. Hún ól börn, en hafði ekki barna-
lán. Sum dóu, önnur voru gölluð. Hún
hvarf frá hálf unnu dagsverki. Eftir
var hnípinn og kjarklaus maki og hálf-
stálpuð börn. Þýðingarmesta sporið var
stígið í ógáti samkvæmt uppörfun svik-
arns. Bakkus lék hlutverk sitt vel eins
og oftar. Hann vígði glögðu hjúin til
einingar, en bölvun fylgir ölum embætt-.
isverkum hans. — Þetta er sönn saga,
og aðeins ein af mörgum.
Mikilmennið.
„Carlyle hefir líkt mönnum á deyfð-
ar- og vandræðatímum við: „Þurrt,
dautt eldsneyti, er bíður eftir því, að
eldingu himinsins slái niður og kveiki
í því. Mikilmennið, sem fengið hefir sitt
frjálsa afl beint úr hendi Guðs, er eld-
ingin. Orð hans er hið læknandi vizku-
orð, sem allir geta trúað. Allt logar
glatt í kringum hann, jafnskjótt og
hann hefir tendrað í því líkan eld og í
sjálfum honum brennur“ “.
„íslendingar“, bl. 53.
Vondir menn!
Harðstjórn, ofbeldi, kúgun, níðings-
verk og manndráp er nú daglegt um-
ræðuefni manna. — Eru menn vondir
menn? Nei. Þeir eru hvorki vondir eða
góðir. En oft er þannig búið að mönn-
um, að breytni þeirra verður slík sem
væru þeir vondir menn, og oft verða
verk þeirra þá vond.
Bændagreyin í Frakklandi og mið-
stéttarmennirnir á dögum Lúðvíks 16.
voru í raun og veru ekki vondir menn.
En það var illa búið að þeim. Koungur-
inn hafði sex hundruð matsveina, en
sumir þegnar hans höfðu ekkert að mat-
reiða. Þegar skuldir ríkisins voru orðn-
ar 4000 milljónir franka, gerðu þeir
dugnaðarmann að fjármálaráðherra,
skiptu oft um menn. þeir urðu óvin-
sælir hjá hirðinni, allir nem Charles
Alexander Calonne, sem borgaði gaml-
ar skuldir með nýjum lánum- og bætti
800,000,000 franka við ríkisskuldina á
þremur árum. Sjálfur gerði konungur-
inn „réttan hlut á röngum tíma og á
rangan hátt“, segir söguritarinn. Slíkt
gera allar vanhyggnar stjórnir. Kröf-
um lýðsins var ekki sinnt hjá hirð Lúð-
víks 16. Rangsleitni, hatur og ofbeldi
magnaðist og ógnarstjórn kom yfir ó-
stjórn.
Ofbeldishneigð
Það er verið að leika sér að van-
þroska og breyskleika okkar mannanna.
Vilji almennings er oft að engu hafður.
Hér er eitt dæmið:
Um aldir yar áfengið búið að leika
okkur grátt, eins og aðrar þjóðir: Drepa
skáld okkar, unga námsmenn, gera
menn að ræflum, valda slysum og hörm-
ungum. Loks reis bindindisaldan og náði
hámarki sínu með bannlögunum. Meiri
hluti þjóðarinnar vildi losna við áfeng-
ið. En hópur manna, sem stjórnuðust
af sama innræti og hirðmenn Lúðvíks
16., heimtaði áfengi og nautnir á kostn-
að lýðsins, og þar voru í f-rarabroddi
háttsettir embættismenn. Bannlögin
voru rægð, svívirt, brotin af þessum
mönnum og allra bragða neytt, þar til
þau voru afnumin. Áfengisflóðið skall
aftur á þjóðinni og það á mjög hættu-
legum tíma. Hugsandi og ábyrgir menn
létu til sín heyra og kröfur lands-
manna um róttækar aðgerðir urðu há-
værar. Þá kom hin fræga skömmtun,
sem varð á stuttum tíma eitt hið al-
ræmdasta þjóðarhneyksli. Áfengisbæk-
urnar komust í ógnarverð manna á milli.
Sú verzlun olli vinaslitum og ófriði á
heimilum. Konur urðu jafnvel að taka
sér kústsköft í hönd og reka góðkunn-
ingja sína á dyr til þess að losna við
þessi andstyggilegu bónorð þeirra. —
Skömmtunin rgékta'ði spillinguna, en á
sama tíma uxu viðsjár í landinu og
hætta hernámsins. Enn heyrðust há
værar raddir almennings um lokun á-
fengisverzlunarinnar. Áskorunum og
undirskriftarskjölum rigndi yfir stjórn
og löggj afarþing. Loks var lokað af
ótta við hættuleg öfl í landinu. En viti
menn, hurðin opnast fljótt aftur í hálfa
gátt. Nú komu ,,undanþágurnar“, sem
orðnar eru reginhneyksli og aðhláturs-
efni manna um allt land. Fimm daga í
viku eru látnar úti í áfengisverzluninni
hér í Reykjavík um 600 til 1000 flöskur
daglega. Ekki minna en 1000 flöskur
daglega um töðugjaldatímann, sam-
kvæmt áreiðanlegum upplýsingum. —
Hækkandi verð hræðir engan. Whiský-
flaskan á 50 krónur þykir ekkert. —
Þessa fimm daga í viku er selt áfengi
fyrir eitthvað um 25 þúsund krónur
daglega og það upp í 45 þúsund. Og
það á að heita að lokað sé. Peningar
eru nógir í landinu. Ekki þarf að selja
áfengi þess vegna. Allur þorri manna
er gramur út í þetta. Æðsti valdamað-
urinn í þessum sökum er skipulagður
bindindismaður, reglubróðir og maður,
sem ég hef ekki nema gott um að segja.
Samt er þetta þannig. Hvað veldur? —
Hvað á að segja? Ræður sá í raun og
veru, sem talið er að ráði? Nei, og aftur
nei. Ekki fremur en Lúðvík 16. réði því,
er þá gerðist til bölvunar fyrir heila
þjóð. Það var klíkan í kringum hann,
sem réði. Það er þessi klíka í okkar
þjóðfélagi, sem heldur áfengisverzlun-
inni í hálfagátt á móti vilja þjóðarinn-
ar. Þetta eru menn, sem hafa peninga-
ráð og mikil völd í pólitískum flokkum.
Það eru og hafa verið mennirnir, sem
fyrst og fremst koma styrjöldum af
stað, viðskiptaflækjum, fjármálavand-
ræðum og rækta spillinguna. Ef þeim
þykir ég segja of mikið, þá komi þeir
til samtals við mig.
Afleiðingar áfengisaustursins eru svo
slys og afbrot. Fullir unglingar stela
bifreiðum, aka jafnvel upp á gagnstétt-
ir, slasa og drepa menn og á öllu velt-
ur. Allir tala um þetta og flestir for-
dæma það. Samt fæst engin bót. Ræður
og skrif koma að engu haldi. Ekki þýð-
ir heldur að tala við hina ráðandi menn,
því að þeir ráða ekki, og við þá, sem
ráða á bak við tjöldin, þýðir ekki að
tala, nema þá á því máli, sem þjóðirnar
talast við um þessar mundir. Og senni-
lega hafa þær tekið upp þá aðferð
vegna þess, að lítið vannst með hinni.
I þessum sökum siglir nú rangsleitnin
og óheilindin hjá okkur hraðbyri sinn
sjó í dauðamóki og aðgerðarleysi
þeirra manna, sem eiga að vaka yfir
velferð þjóðarinnar. Við stöndum gram-
ir og ráðalausir og förum að hugsa,
hvort ofbeldisverk sé ekki eina lausnin
hjá okkur eins og sumum öðrurn þjóð-
um. Þannig er gerður leikur til þess,
að gera menn að vondum mönnum.
Varið ykkur. Þið, sem hafið réttlátar
meningarkröfur manna að engu. Reynið
að læra af konungum Frakka, Lúðvík
15. og Lúðvík 16, Annar sá hættuna,
en gerði ekkert til þess að afstýra henni.
Sagði aðeins: „Eftirmaður minn fær
að reyna það. Hinn gerði „réttan hlut
á röngum tíma og á rangan hátt“, eða
alls ekki neitt. P. S.