Eining - 01.11.1948, Blaðsíða 7

E I N I N G
7
hrifa. En eins og rafmagnstæki þurfa
að samsvara fyllilega þeim straumi, sem
í þau er leiddur, þannig verða mannleg
líffæri að svara á eðlilegan hátt þeim
áhrifum, sem þau verða fyrir, frá hinni
miklu sameiginlegu orkustöð náttúrunn-
ar. Spenna og spennuþol verður að sam-
svara hvort öðru.
Þegar líkami manns er sljóvgaður
með áfengi, lækkar spennuþol hans, en
jafnframt verður hann fær um að birta
um stundarsakir ýmsa eiginleika, sem
alls ekki koma fram undir venjulegum
kringumstæðum. Hinu eðlilega sam-
bandi sálar og líkama hefur verið rask-
að. I byrjun drykkju ber fremur lítið
á þessari röskun réttra hlutfalla, en sé
mikið drukkið, lækkar viðnám líkamans
jafnt og þétt, en að sama skapi streyma
fram hugsanir og tilfinningar og stund-
um há-andleg áhrif, allt eftir upplagi
^ og lundarfari hvers einstaklings, en lík-
aminn verður meira og meir aukaat-
riði og ósjálfbjr.rga. Að síðustu getur
svo farið að hann „deyi“ eins og það
heitir á máli drykkjumanna. Það, sem
þá gerist er ekki ólíkt því þegar raf-
magnspera, sem gerð er fyrir lága
spennu, er sett í samband við sterkari
straum og springur, eftir að hafa litla
stund miðlað sterkara Ijósi en gerð
hennar leyfði.
Af þessu má draga merkilega álykt-
, un. Með víndrykkjunni erum við að bola
líkamanum frá. Við erum að losa okkur
við hann. Að vísu aðeins að nokkru leyti
og aðeins um stundarsakir. Þetta er ekki
fullkomið sjálfsmorð, en það er spor í
þá átt, og getur stundum orðið full al-
vara úr, ef illa tekst til.
Líkami mannsins er farartæki og
starfstæki hans í efnisheiminum. En
hann er um leið allþung byrði. Þessa
byrði tekur hver einstaklingur á sig
við fæðinguna og varpar henni af sér
*" við andlátið. Án þessarar líkamsbyrði
gætum við ekki starfað í efnis heimin-
um, án líkamans getum við ekki innt
af hendi ákveðið hlutverk í jarðlífinu.
Þannig má líta á jarðlífið sem skóla.
En það ber oft við í þessum skóla, eins
og öðrum, að innanum eru nemendur,
sem eru latir og hafa ýms brögð í
frammi til að slæpast og skrópa. Það
segir sig sjálft að sá, sem oft skrópar,
, nýtur ekki skólans, eins vel og hinn, sem
stundar vel sitt nám. Skróparinn skilar
ekki því, sem honum var sett fyrir og
verður ef til vill að sitja eftir þegar
skólabræðurnir ganga upp í næsta bekk.
Á sama hátt getur vínnautnin gert heilt
jarðlíf í þróunarskeiði einstaklingsins
að engu.
Vínnautn er flótti frá skyldustörfum
* i jarðlífsins og jarðneskum vitundará-
standi. Þeim, sem latir eru í skóla lífs-
ins, hættir oft til að grípa til flöskunn-
ar. Áfengið er eitt af áhrifamestu að-
ferðum til að losa sig við líkamsbyrð-
ina. Ópíum, kokain og ýms önnur eitur-
nautnalyf, eru þar á meðal, en öllum
slíkum nautnalyfjum er það sameigin-
, legt, að þau eyðilecjgja líkamann og
starfskrafta mannsins fyrr eða síðar,
sé nautninni haldið áfram.
Fátt er aumkunarverðara en líkami
drukkins manns. Hér hefur átt sér stað
ofbeldisfull röskun á dásamlegu sköp-
unarverki. Sambandi líkama og sálar
hefur verið raskað. Svo dinglar vesl-
ings kroppurinn eftir stjórnlaus og
kann ekki fótum sínum forráð. — Þetta
var þá tilgangurinn með því að bergja
á guðaveigunum. Að losna við líkams-
byrðina um stund og allar þær flóknu
áhyggjur, sem henni fylgja. Að kom-
ast úr þessum heimi inn í annan, þar
sem líkamsbyrðin er ekki til. Að breyta
um vitundar ástand. Að segja skilið við
það, sem fylgir efnisheimi og efnislík-
ama og svifta af sér viðjum rúms og
tíma.
Þarna er orsökin til allra fórnanna,
sem Bakkusi eru færðar. í þetta fóru
allar hinar óteljandi milljónir, heimilis-
friðurinn, framtíð barnanna, hamingja
konunnar, heilsa eiginmannsins, hreysti
kynslóðanna.
Svo sterk er þessi þrá og svo mikil
er fullnæing sú, sem Bakkus veitir á
fyrsta stigi drykkjunnar, að meðan hún
stendur yfir virðist engin fórn af stór.
Allt annað getur orðið svo nauða lítils
virði og þýðingarlítið. — Að þeir yfir-
gefi allt og fylgi honum.
En frá þeirri stundu liggur leiðin nið-
ur á við og hallar stöðugt undan fæti.
Eitt af því, sem vekur athygli þeirra,
sem hafa opinn hug, er hið dásamlega
jafnvægi í ríki náttúrunnar. Jafnvægi
þessu er að vísu hægt að raska og marg-
ir eru þeir, sem reyna það, en það tekst
ekki nema aðeins um stundarsakir. Allt
leitar jafnvægis á ný, eins og öldur hafs-
ins, þegar storminn lægir. Vitundará-
stand manna er að sjálfsögðu háð þessu
jafnvægi. Hver einstaklingur gengur að
heita má eftir afmarkaðri línu. Fæstir
munu þó vera svo jafnlyndir að hin
hversdagslega jafnvægislína sé alveg
bein og hlykkjalaus, þegar gleði og sog-
ir daglega lífsins leika á strengina. En
í heild sinni er þessi röskun mjög lítil,
aðeins dálítið öldukvik — nema þegar
eitthvað sérstakt kemur fyrir — stór
vinningur í happdrætti, heppni í ást-
um, eða þá hins vegar óhöpp, veikindi,
ástvinamissir. Allt leitar þó jafnvægis
á ný, gleðin dofnar, sorgin sefast, tím-
inn græðir öll sár. — En sumum finnst
þessi góði sára læknir nokkuð seinvirk-
ur, og grípa þá stundum til flöskunnar.
Og það er eins og við manninn mælt. -—
Gleðin blossar upp. Allt er gott og bless-
að — um stund. En þessi skjótfengna
gleði, sem vínið veitir er aðeins lántaka,
skuld, sem stofnað er til og verður að
greiðast. Jafnvægislögmáli náttúrunn-
ar verður ekki raskað. Þegar ég kaupi
gleðina á svörtum markaði, verð ég að
greiða hátt verð og þetta háa verð heit-
ir þjáning. Sá, sem fer hátt upp undir
áhrifum áfengis, kemst ekki hjá því að
falla djúpt niður. Undir áhrifunum er
allt yndislegt og fagurt. Þegar vínið er
þrotið og ekki hægt að bæta lengur á
sig, tekur allt að fölna. Hinn grái hvers-
dagslegi veruleiki kemur svo undra
fljótt aftur og ekki nóg með það. —
Það væri nú sök sér, að vera drykkju-
maður upp á það, að þurfa ekki að fara
lengra niður, en í hversdagslífið, eftir
túrinn. Hver einasti af þjónum Bakk-
usar veit vel, hvað hann á í vændum
eftir að hafa verið hátt uppi. Og það
er á þessu stigi, sem komið getur til
mála að greiða fimm hundruð krónur
fyrir eina brennivínsflösku.
Þegar langt er komið niður fyrir jafn-
vægislínu hversdagslífsins, fer óðum að
dimma. Allt guðlegt fjarlægt, öll fegurð
horfin. Allt ömurlegt og samvizkan bít-
ur vægðarlaust. Nú birtast drykkju-
manninum ýmsar andstæður, þess sem
hann sá undir áhrifunum. Ef til vill
sér hann ljót ógeðsleg dýr og púka.
Þetta kalla sumir delerium tremens. Á
það að tákna að nú sé hinn drukkni
orðinn brjálaður af áfengisnautn. En
þetta er aðeins skuggahliðin á þeirri
röskun vitundarlífsins, sem byrjar svo
glæsilega þegar nýliðinn gengur inn í
paradís Bakkusar, hvort sem hann kýs
að njóta hennar í kyrrð og ró, eða í
glasaklið samkvæmissalanna. Brjáls-
semin er að vissu leyti sú sama frá
byrjun til enda.
En þegar svo er komið, eftir langan
drykkjuskap að ljótar sýnir fara að
ásækja drykkjumanninn, er hæfileik-
inn til að njóta áhrifanna að mestu leyti
brunninn út. Allt frá byrjun hefur end-
ur verkan líffæranna gegn áfenginu
verið að stigbreytast. Þannig að því
lengur sem maður drekkur, því styttra
kemst maður upp og því lengra niður
í hverjum túr. Þá er gripið til þess ráðs
að auka drykkjuna, það hjálpar aðeins
í svip, en það er eins og að slá í upp-
gefinn hest, ekkert dugar. Gleðin flýr
alltaf undan. Þessi ósegjanlega gleði!
Meira vín, meira vín! En gleðin vill
ekki koma þrátt fyrir meira vín.
Og nú hefst myrkasti tíminn, því nú
er svo komið að vitundar ástandið er
alltaf fyrir neðan hina hversdagslegu
jafnvægislínu. Jafnvel þegar bezt lætur.
Gleðin er ekki lengur til, nema sem óljós
endurminning, eins og daufur bjarmi
af fögrum degi, sem er liðinn. Lífið er
búið að missa gildi sitt. Áður var lífið
allt í öllu og dauða hugtakið fjarstæða.
Nú eru sundin lokuð og sjálfmorðs hugs-
unin farin að verða áleitin. Til hvers
er að vera að lifa lengur, þegar gleðin
er ófáanleg, jafnvel á svörtum markaði.
Nú er það komið í ljós, þó um seinan
sé, að paradís vínsins var ekki annað
en forgarður þjáninganna. Viðskiptin
við Bakkus voru einskonar sjáifsmorð,
óleyfileg ferðalög inn á annað tilveru-
stig. Strokuferðir, með fölsuðu vega-
bréfi inn yfir þau landamæri, sem öll-
um þorra manna eru lokuð, meðan hjúp-
ur efnisheimsins umlykur mannlega sál.