Okkar á milli - 01.04.1988, Blaðsíða 4

I®
BOK
MÁNAÐARINS
John Brookes,
höfundur
bókarinnar
Stofublóm og
innigróður
Stofublóm koma okkur í
snertingu við náttúruna
Höfundur bókarinnar Stofublóm og innigróöur, John Brookes,
skrifar athyglisverðan formála að bók sinni og fara nokkrir stuttir
kaflar úr honum hér á eftir:
Stofublóm koma manni í snertingu við náttúruna vegna þess að
þau eru lífverur sem lifa, vaxa og eru athyglisverð vegna þess.
Þau geta auk þess sett sviþ á og lyft uþþ umhverfi innan húss því
þeim fylgja náttúruform, litir og ilmur.
Saga inniplantna
Plöntur hafa verið notaðar til skreytinga innanhúss svo öldum
skiptir. Áhugi Hollendinga á að mála stofumyndir og blóm hélst í
hendur við aukinn áhuga á Vesturlöndum öllum á að rækta þlönt-
ur. Ennfremur hlýtur túlíþanaæðið sem greiþ um sig í Hollandi um
1630 að hafa haft áhrif í fleiri löndum, en ferðalangar hljóta líka að
hafa komið með jurtir með sér heim, allt frá dögum krossfaranna,
og alið þær uþþ innanhúss, áður en glerskálar komu til. Við vitum
einnig að kryddjurtir voru mikið notaðar innan dyra; þar var þeim
stráð á gólf, notaðar í lyf og mat. Á sautjándu öld voru byggðir
i
glóaldinskálar. Byggingar úr múr eða hleðslusteini, með stórum
suðurgluggum, til að skýla appelsínutrjám á veturna. En það var
ekki fyrr en farið var að byggja upphituð gróðurhús að unnt var að
rækta plöntur inni að ráði. Suðrænir ávextir voru upphaflega
ræktaðir í húsum með frumstæðri upphitun; ananas, guavaávöxt-
ur og súraldin voru ræktuð þar, einnig fyrstu kamelíurnar. Síöar
meir einnig döðluþálmar og bananar. Þykkblöðungar svo sem
blaðlilja og eyðimerkurlilja voru ræktaöir með sem lækningajurtir
og til að skreyta verandir á sumrin. Á nítjándu öldinni var farið að
byggja blómaskála við stærri hús; ræktun innigróðurs varð nýj-
ung. Það sem gilti voru burknahús, pálmahús og hús með öðrum
framandi plöntum. Einföld pottablóm færðust úr blómaskálum og
urðu nauðsynleg viðbót við þunga tjaldastílinn sem fylgdi nítjándu
öldinni innanhúss þrátt fyrir að reykur frá arineldi færi illa með
blómin. Blómarækt komst í tísku meðal heldri kvenna.
í framhaldi af þessu leituðu menn innblásturs í þeirri gömlu og
ófínu venju smábýlinga að halda viðkvæmum jurtum innan dyra á
veturna meðan þær voru að skjóta rótum, og sömuleiðis í þeim
sið að þurrka kryddjurtir og hengja í loftbita. Sumir áhangendur
modernistahreyfingarinnar í byrjun aldarinnar áttu slnar eftirlætis-
jurtir og höfðu sérstakt dálæti á liljum. En innijurtir má þó fyrst og
fremst rekja til Norðurlandanna, þar sem venja var að taka jurtir
inn til að létta þeim hráslaga og þunga hins langa vetrar; og það
var ekki fyrr en eftir seinni heimsstyrjöldina að þær öðluðust í
rauninni algjörlega fastan sess innan dyra. Þá voru margar stofu-
tegundir sem við þekkjum að koma fram, tegundir frá Asíu, Mið-
og Suður-Ameríku fóru að fást. Síðan hafa ný afbrigði verið kyn-
bætt, sem þurfa minni umönnun og með miðstöðvarkyndingu og
réttri meðhöndlun er hægt að rækta þær með góðum árangri innan
húss.
Plöntuval
Það er undir útliti heimilisins þíns komið hvaða tegundir henta hjá
þér og hverjar ekki, því nú orðið er um mörg stílafbrigði að velja
innan húss. Valið er einnig undir smekk hvers og eins komið,
umönnun og aðstæðum, meðal annars hitastigi innan húss ádegi
og á nóttu, Ijósskilyrðum, hættu á dragsúgi, börn og húsdýr koma
inn í myndina og að sjálfsögðu það rými sem er til ráðstöfunar.
4