Einherji - 29.06.1944, Blaðsíða 1

loð Jfratnðóknarmattna í J&tcjlufttðt
EINHERJI
Blað Framsóknar-
manna í Siglufirði.
Ritstjóri og óburgSarm.:
Jóhann Þorvaldsson
BtaSifi kemur út aiuian-
lwern fimmtudag.
Áskriftargjald kr. 6,00
árgangurinn.
I lausasölu 25 aura eint.
XIII. árgangur.
Fimmtudaginn 29. júní 1944.
13. tölublað.
Lýðveldið endurreist að Lögbergi.
Sveinn Björnsson kosinn fyrsti
forseti Islands.
Stofnun hins íslenzka lýðveldis var formlega
lýst yfir á þingfundi að Lögbergi 17. júní s.l.
og fyrsti forseti kjörinn. — Gleðilegasti at-
burður í þingsögu íslendinga í 1014 ár.
Þingfundurinn að Lögbergi 17.
júní s. 1. er merkasti og gleðileg-
asti atburður er gerzt hefur á ís-
landi í meir en þúsund ár. Á dag-
skrá fundarins voru aðeins tvö
mál: Yfirlýsing um gildistöku lýð-
veldisstjórnarskrárinnar og for-
setakjörið.
Þegér fundur var settur gerði
forseti þingsins grein fyrir þeirri
ályktun Alþingis, að lýðveldis-
stjórnarskráin skyldi öðlast giidi.
Þá hringdi forseti bjöllu og allir
þingmenn risu úr sætum og for-
seti lýsti yfir að stjórnarskrá lýð-
veldisins ísland væri gengin í gildi.
Aftur hringdi forseti bjöllu og
lýðveldisfáninn að Lögbergi var
dreginn að hún, um leið var öllum
kirkjuklukkum landsins hringt í 2
mínútur og síðan kom einnar mín-
útu þögn og síðan var- þjóðsöngur-
inn sunginn.
Þessari stundu mun enginn Is-
lendingur, er upplifði, nokkru
sinni gleyma. Þetta var heilög
stund íslenzku þjóðarinnar.
Á þessari stuttu stund varð
heitasta þrá og bjartasta von Is-
lendinga Í682 ár að veruleika. Á
þessari stund var aðeins ein þjóð-
arsál á öllu íslandi. Þjóðarsál, sem
var gagntekin af kyrrlátu þakk-
læti og ólýsanlegri gleði. Á þessari
stundu fengu núlifandi Islending-
ar að njóta ávaxtanna af nærri
700 ára baráttu þjóðarinnar. Bar-
áttu fyrir frelsi, sem margar kyn-
slóðir hafa háð hver fram
af annarri og vér leitt til
lykta með fullum sigri. Þetta var
ógleymanleg stund, sem gerir
hverja þjóð, sem upplifir, unga og
sterka. Þessa stund munum vér
og niðjar vorir blessa um ókomnar
aldir á meðan íslenzk tunga er
töluð.
Annað atriði fundarins að Lög-
bergi var að kjósa fyrsta forseta
íslenzka lýðveldisins.
Sveinn Björnsson var kjörinn
með 30 atkv. Jón Sigurðsson, skrif
stofustjóri Alþingis, fékk 5 atkv.
og 15 þingmenn skiluðU auðum
kjörseðlum og 2 þingmenn voru
fjarverandi vegna veikinda.
Eins og þjóðin svo að segja öll,
hafði sýnt einhug og sterkan þjóð-
Stofnun lýðveldisins var fagnað
með fjölmennum hátíðahöldum
um aliar byggðir landsins.
Hér á Siglufirði hófust hátíða-
höldin með samkomu í kirkjunni
kl. 10,30. Sóknarprestur flutti bæn
Bæjarfógeti, Guðm. Hannesson
flutti ávarp, Daníel Þórhallsson
söng einsöng og að lokum söng
karlakórinn Vísir Þjóðsonginn.
K.l. 13 hófst skrúðganga frá
hafnarbryggjunni og var gengið
upp Aðalgötu, upp á Lindargötu,
suður Lindargötu, niður á Suður-
götu, norður Suðurgötu, norður
Túngötu, upp Mjóstræti, suður
Hvanneyrarbraut og inn á íþrótta-
völl. Fremst í skrúðgöngunni fóru
skólabörnin og báru öll fána.
Skrúðgangan var mjög fjölmenn,
arvilja í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni, eins mun hún hafa vænst
þess að allir þingmenn gætu stað-
ið saman að kjöri fyrsta forseta
Islands, en sú von brást. Fyrsta
atkvæðagreiðsla Alþingis, eftir að
Island var orðið lýðveldi í annað
sinn, sýndi að fulltrúar þjóðar-
innar á Alþingi gátu ekki það, sem
þjóðin sjálf hafði sýnt að hún gat
og ætlaðist til að þeir gerðu líka,
og það er leitt til þess að vita að
15 þingmenn af 50 skyldu ekki
hafa mannskap í sér til að lofa
þjóðinni að sjá hvern þeir vildu
velja fyrir fyrsta forseta íslenzka
lýðveldisins, eða vildu þeir engan
forseta ?
Þessi óeining Alþingis er eina
skýið á heiðum minningahimni
þessa hátíðisdags. En vonandi
skilur Alþingi að þjóðin ætlast til
að starfsdagur íslenzka lýðveldis-
ins verði hafinn á sama grundvelli
og þjóðin lagði við atkvæðagreiðsl-
una og fram kom um allar Islands
byggðir í þjóðhátíðinni 17. júní.
og voru borin merki ýmissa félaga
t.d. barnastúkunnar, kvenfélags-
ins, verklýðsfélaganna og fl.
Kl. 13,30 setti forseti bæjar-
stjórnar Þormóður Eyólfsson há-
tíðina með stuttri ræðu á íþrótta-
vellinum, þá söng Vísir ættjarðar-
lög. Formaður þjóðhátíðanefndar
Siglufjarðar Halldór Kristinsson
læknir flutti minni fullveldisins og
Vísir söng aftur ættjarðarkvæði.
Þá var hlýtt á útvarp frá Þing-
völlum til kl. 15.
Kl. 16 hófust hátíðahöld á ný.
Guðm. Hannesson, minntist Jóns
Sigurðssonar, Sigurður Kristjáns-
son flutti minni Siglufjarðar og
Vísir söng.
Þá fór fram vígsla íþrótta-
Framh. á 4. síðu.
Ræða forseta á Lög-
bergi 17. júní 1944.
—0O0—
Herra alþingisforseti,
háttvirtir alþingismenn.
Eg þakka fyrir það traust, sem
mér hefur verið sýnt, með því að
kjósa mig forseta Islands nú.
Er eg var kjörinn ríkisstjóri
í fyrsta skipti fyrir réttum 3 ár-
um síðan, lýsti ég því, að ég liti
á það starf mitt framar öllu sem
þjónustu við heill og hag ís-
lenzku þjóðarinnar. Og eg bað
guð að gefa mér kærleika og auð-
mýkt, svo að þjónusta mín mætti
verða íslandi og íslenzku þjóðinni
til góðs.
Síðan eru liðin þrjú ár, sem hafa
verið erfið á ýmsan hátt. En hug-
ur minn er óbreyttur. eg tek nú
við þessu starfi með sama þjón-
ustuhug og sömu bæn.
Á þessum fornlielga stað, sem
svo ótal minningar eru bundnar
við, um atburði sem markað hafa
sögu og heill þjóðarinnar, vil eg
minnast atburðar, sem skeði hér
fyrir 944 árum. þá voru viðsjár
með mönnum sennilega meiri en
nokkru sinni fyrr þau 70 ár, sem
þjóðveldið hafði starfað þá. Og
ágreiningsefnið var nokkuð, sem
er öllum efnum viðkvæmara og
hefur komið á ótal styrjöldum í
heiminum. Það voru trúarskoðan-
ir manna. Forfeður vorir höfðu
haldið fast við hina fornu trú,
Ásatrúna, sem flutzt hafði með
þeim til landsins. Nú var boðaður
annar átrúnaður, kristindómurinn.
Lá við fullkominni innanlandsstyrj
öld milli lieiðinna manna og krist-
inna.
Alþingi tókst að leysa þetta
mikla vandamál liér á Lögbergi.
Um þetta segir svo í Njálu:
„Um daginn eftir gengu hvórir-
tveggja til Lögbergs, ok nefndu
hvórir vátta, kristnir menn ok
heiðnir, ok sögðust hvórir ór lög-
um annara. Ok varð þá svá mikit
óliljóð at Lögbergi, at engi nam
Framh. á 4. síðu.
Þjóðhátíð í hverjum hœ
og byggð.
-oOo-