Einherji - 06.04.1945, Qupperneq 2

2
EINH ERJI
Síldarsöltun og
síldarverzlun.
Framhald af 1. síðu
Bæjarstjórn Siglufjarðar og
hafnarnefnd, verða að gera allt,
sem í þeirra valdi stendur, til þess
að bryggjur og síldarpallar, sem
eru í eign bæjarins, verði endur-
bætt svo, að síldarsöltun geti farið
fram á þeim á komandi sumri.
En stöðvar bæjarins eru mjög van-
búnar til þess, að síldarsöltun geti
farið fram á þeim.
Fyrir nokkrum árum átti Siglu-
f jarðarbær 8 síldarsöltunarstöðvar
sem starfræktar voru til síldar-
söltunar. Bærinn á þessar stöðvar
ennþá, en aðeins tvær eða þrjár
þeirra munu verða notaðar til síld-
arsöltunar næsta sumar, jafnvel
þótt söltun aukist til stórra muna
á landi hér. En stöðvar þessar hafa
orðið eða verið gerðar óhæfar til
síldarsöltunar af ýmsum ástæðum,
sumum góðum og gildum.
Goos-stöðin hefur verið lögð
niður, sökum hinna miklu mann-
virkja síldarverksmiðja bæjarins.
,,Anleggið“ hefur að nokkru leyti
verið rifið, sökum hinna væntan-
legu hafnarmannvirkja, en það af
því, sem ekki verður rifið á næst-
unni, ætti að mega nægja til nóta-
litunar og netabætinga, svo hægt
sé að rýma aðrar stöðvar bæjarins,
sem nota mun eiga til þeirra hluta,
en að öðru leyti eru hæfar til síld-
arsöltunar.
Svonefnd Malmquist-stöð, sem
bærinn á, var boðin út á leigu
nýskeð, en verbúð stöðvarinnar
var undanskilin leigu, og vildi eng-
inn taka stöðina á leigu til síldar-
söltunar af þeim ástæðum, því að ó
gjörlegt er að fá pláss hér handa
verkafólki að sumrinu, ekki sízt,
þegar síldarsöltun kemst í fullan
gang. Var stöðin svo leigð utan-
bæjarmanni, til nótabætinga. Þetta
er afleið frammistaða hjá bæjar-
stjórn og hafnarnefnd, og verður
í framtíðinni, hvað sem það kostar,
að sjá húsnæðislausu fólki fyrir
öðru húsnæði en verbúðum þeim,
er nota þarf fyrir verkafólk stöðv-
anna að sumrinu, enda eru verbúð-
ir þessar með öllu óhæfar og heilsu
spillandi að vetrinum.
Ein af síldarsöltunarstöðvum
bæjarins, svo nefnd Antonsstöð,
grotnar niður af viðhaldsleysi, svo
að hún er nú orðin hættulegur leik-
pallur hins mikla fjölda barna, er
heima eiga í verbúð stöðvarinnar,
sem tekin hefur verið handa hús-
næðislausu fólki, en síldargeymslur
stöðvarinnar hafa verið stúkaðar
í sundur í smá hólf í geymslur
handa íbúunum.
Hér verða Siglfirðingar að gera
bragarbót með ,,nýskipunina,“ ef
greiða á fyrir síldarsöltuninni hér
í framtíðinni, því auðséð er að
hörgull verður á síldarsöltunar-
stöðvum hér í nánustu framtíð, og
gæti það orðið til þess, að úr síldar
söltun dragi hér, en slíkt er bæjar-
félaginu hinn mesti skaði, því eng-
in atvinnugrein getur komið í stað
síldarsöltunarinnar, er veiti körl-
um,' konum og unglingum aðra
eins uppgripa vinnu yfir sumarið,
ef þess er gætt að Siglfirðingar
séu „upp á heilan hlut,“ við síldar-
söltunina, því það hefur oft komið
fyrir að Siglfirðingar hafi þar ver-
ið aðeins hálfdrættingar,. en hinn
helmingur dráttarins lent hjá inn-
lend'um og útlendum síldarkaup-
mönnum.
Það eru einnig aðrar ástæður til
þess, að Siglufjarðarbær hlutist
til um að gert verði við söltunar-
palla og bryggjur hér í Siglufirði,
jafnt þær, sem eru í eign bæjarins
og annara, en það er fyrst og
fremst sökum þess, hve margir
síldarpallar og bryggur eru orðnar
óhæfar til umferðar, svo að slysa-
hætta er orðin mjög mikil bæði fyr-
ir börn og fullorðna, því viðurinn
er víða orðin svo feyskinn og meyr
í pöllum og bryggjum, að undan
mönnum brotnar, þótt heilt sýnist.
Ennfremur er hætta á, ef stöðv-
ar hér verða í svo slæmu ástandi,
er söltun hefst hér á landi að nýju,
að ekki verði hægt að salta á
þeim, nema að litlu leyti eða alls
ekki, að síldarsöltun dragist héðan
til annara staða hér Norðanlands,
sem eru þegar að undirbúa nýjar
stöðvarbyggingar í nánustu fram-
tíð. Munu ýmsar stöðvar hér Norð-
anlands verða allskæðir keppinaut-
ar stöðvanna á Siglufirði, um síld-
arsöltun. Má þar til nefna Dalvík,
sem með bættum hafnarskilyrðum
mun mjög auka síldarsöltun í nán-
ustu framtíð. Einnig munu hafnir
við Húnaflóa ávalt verða skæðir
keppinautar Siglufjarðar um sölt-
unina, ekki sízt Skagaströnd, sem
með væntanlegum hafnarbótum
mun mjög auka söltunarmöguleika
þar.
Það eru því veigamiklar ástæð-
ur fyrir hendi, til þess að bærinn
hlutist til um, að sem bezt verði
gert við byggingu síldarpalla hér
á komandi vori, eftir því, sem föng
verða á. Munu eigendur stöðvanna
helzt hafa sér til afsökunar hið
háa verð á timbri og jafnvel erfitt
að fá timbur. En bærinn ætti nokk-
uð að geta bætt úr því, með því
að gefa kost á timbri úr „Anlegg-
inu“, sem hvað vera að mestu ófú-
ið og byggt úr góðum viði.
Síldarsöltunin er svo veigamikill
atvinnuvegur fyrir fólkið, sem
þennan bæ byggir og alla afkomu
bæjarmanna og bæjarfélagsins yf-
irleitt, að skórinn má hvergi
kreppa að þeim arðvænlega at-
vinnuvegi, þegar markaðir opnast
og söltun getur hafizt fyrir alvöru.
Það er nauðsynlegt fyrir afkomu
Siglfirðinga í framtíðinni, að sigl-
firzkir einstaklingar og félög taki
sem mestan þátt í síldarsöltuninni,
og að sem flestar stöðvarnar verði
reknar af heimilisföstum mönnum
á Siglufirði. Á það að vera alveg
útilokað, að Siglufjarðarbær leigi
öðrum en siglfirzkum einstakling-
um eða félögum söltunarstöðvar
bæjarins og alls ekki til annars en
síldarsöltunar.
En þá má ekki standa á Sigl-
firðingum að starfrækja stöðvarn-
ar. Beztu menn bæjarins, sem hafa
traust alls almennings í bænum,
verða að gangast fyrir því, að
Siglfirðingar myndi með sér félög,
sem taki að sér síldarsöltun og
síldarverzlun og ef til vill niður-
suðu síldar. Má vel vera að heppi-
legt væri, að félög þessi yrðu fleiri
en eitt eða tvö. En Siglfirðingar
hafa, því miður, verið altof trauðir
til að leysa úr erviðum viðfangs-
efnum, með almennum samtökum
og félagsskap.
Margir eru hér búsettir, sem
myndu geta lagt fram talsvert fé
í slík félög. Væri ekkert því til fyr-
irstöðu, að hlutafélagafyrirkomu-
lagið yrði notað, ef menn almennt
vildu það heldur en samvinnufé-
lagsskap.
Þótt slík félög yrðu ekki stór-
gróðafélög, yrðu þau vafalaust til
mjög mikilla hagsbóta öllum al-
menningi hér, með því að stuðla
að aukinni atvinnu manna hér vet-
ur og sumar.
Má því til sönnunar taka til
dæmis Samvinnufélag ísfirðinga,
sem lengi barðist í bökkum fjár-
hagslega, en þó varð samtímis til
mikilla hagsbóta fjölda manna á
ísafirði. Tunnuverksmiðja Siglu-
f jarðar var heldur ekkert stór-
gróðafyrirtæki, en varð þó til að
bæta mjög úr atvinnuleysi margra
hér á erviðum atvinnuleysis- og
krepputímum, samtímis því, sem
hún stóð undir kostnaði af dýr-
keyptri reynslu, því að hún var
skóli verkstjóra og beykja í tunnu-
smíði.
En það er ekkert því til fyrir-
stöðu að félög, er rækju síldar-
söltun og síldarverzlun hér í Siglu-
firði, gætu orðið stórgróðafyrir-
tæki.
Það, sem gert hefir síldarverzl-
un og síldarsöltun ótrygga áður
fyrr, hefir einkum verið það, að
veiði hefir stundum brugðizt, svo
að 1 til 2 ár af hverjum 10 árum
hefir söltun verið mjög lítil.
Reyndu menn að tryggja sig fyrir
þessu reiðileysi í snurpinót, með
því að eiga til reknet. Varð það
oft til að bjarga mörgum yfir
veiðileysisárin, og sumir jafnvél
græddu mest á aflatregðuárunum.
En þau komu illa niður á öllum al-
menningi, sökum þess, hve atvinn-
an varð rýr.
Það eru miklar líkur til, að mik-
ið verði bætt úr þessum göllum í
framtíðinni með síldarvörpunni,
sem, ef til vill, á eftir áð útrýma
snurpinótinni.
Svíar gerðu tilraunir með veiði-
tæki þetta fyrir stríð og fréttir
hafa borizt um, að þeir hafi nú
á stríðsárunum mjög bætt veiði-
tæki þetta svo, að það muni verða
öruggt til síldveiða í framtíðinni.
En í.vörpu þessa er hægt að veiða
síld þótt hún vaði ekki. En eitt
er þó athugavert við veiðiaðferð
þessa, en það er, að síldin hlýtur
undir flestum kringumstæðum að
verða sjódauð í vörpunni, en sjó-
dauðasíld hafa kaupendur okkar
ekki viljað. En hugga mætti sig
við það, að síld verður oftast sjó-
dauð í reknetum, og er þó ekkert
við því sagt af kaupenda hálfu.
Bætt meðferð og verkun á síld
mun einnig í náinni framtíð gera
síldarsöltun öruggari atvinnugrein
en hingað til hefir verið, en slæm
verkun hefir mjög oft valdið
skemmdum á síld og stuðlað að
því, að gera atvinnugrein þessa ó-
tryggari, en þurft hefði að vera.
Einnig má vænta þess, að með
auknu og endurbættu tunnusmíði
í landinu megi takast að framleiða
betri tunnur til söltunarinnar, en
áður hafa almennt verið notaðar,
en slæmar tunnur hafa oft valdið
skemmdum á síld og miklu tjóni
þeim, sem fyrir því hafa orðið.
Þá er þess að vænta, að aukin
og endurbætt, hús til að geyma
síldina í, muni í framtíðinni gera
síldarsöltun og síldarverzlun ör-
uggari atvinnu, en verið hefir, því
síldarskemmdir hafa, oft átt rót
að rekja til þess, að ekki hefir ver-
ið hægt að verja síldina fyrir hita.
Þá er og þess að vænta, að auk-
ið fjármagn muni í nánustu fram-
tíð stuðla mjög að endurbótum á
síldarverzlun okkar Islendinga frá
því, sem áður var, og að Síldar-
útvegsnefnd eða Samlagi íslenzkra
síldarframleiðenda muni með
auknu fjármagni takast að auka
markaði vora fyrir síld stórlega
frá því sem áður var.
Fyrir stríð kom það varla fyrir,
að Islendingar gætu átt nokkra
síldarbröndu lengur en þar til sfld-
in var komin um borð í útflutn-
ingsskipið. Var margt, sem olli
þessu. Fyrst og fremst getuleysi
síldarframleiðenda, en svo einnig
ótrúin á síldina. Menn þorðu ekki
að eiga síldina lengur en rétt á
meðan verið var að salta hana, það
sem þá ekki var selt fyrirfram.
Síldarframleiðendur trúðu ekki
á síldina og lánsstofnanir hérlend-
ar trúðu því síður á hana. Láns-
stofnanir hérlendis lánuðu út á
lömb í móðurkviði og þorsk og
ýsu og ufsa í sjó, en ekki var við-
lit að fá eyrisvirði lánað út á vel
verkaða síld í góðum tunnum og
Framliald á 3.~síðu