Freyr - 01.11.1938, Blaðsíða 12

170
FRE YR
eða meljuþurr, koma fram vaxtartruflan-
ir. Jurtin á mishægt með að ná næringu
úr jarðveginum og vex ýmist ört eða
mjög hægt. Þola tegundirnar þetta mis-
jafnt. Loks sá ég rótarflókasvepp á
Eyvindarkartöflum síðastliðið vor. Voru
alldjúp dökk sár eða blettir á spírun-
um. Varð að fleygja dálitlu af útsæði
þessvegna. Venjulega er þó þessi kvilli
meinlítill.
Af öðrum kvillum í sumar má nefna
birkimaðk og blaðlýs. Dugði Dana-eitur-
duft vel gegn þessum óþrifum. En víða
voru engar varnir notaðar, eða duftinu
dreift of seint. Féllu blöðin þá óvenju
snemma af ribsinu, vegna blaðlúsamergð
ar neðan á blöðunum. í slíkum görðum
ætti að úða tré og runna með Carbó-
krimp (1:10) í marz—apríl í vetur. Blað-
lýs þrífast bezt í þurrviðrum og var því
mikið um þær sunnanlands í sumar. Ryð-
sveppur sást allvíða á birki í sumar. Urðu
blöðin ryðbrún á lit. Er bezt að safna
birkiryðsjúku laufi saman á haustin og
brenna það. Á reyni bar nokkuð á rauð-
um vörtum og ennfremur sáust rótar-
sveppir, er valda því að rótin fúnar og
tréð visnar. Vörtugreinar skal skera af
og rótarfúatré ber að fella, til að hindra
smitun. í gróðurhúsum eru hnúðormarn-
ir eða rótarormarnir versti kvillinn.
Munu gróðurhúsaeigendur nú í þann
veginn að hefja herferð gegn ormunum.
Verður reynt að hreinsa moldina með
heitu vatni, gufu eða lyfjum, t. d. Sul-
fana. Er vonandi að heita vatnið dugi.
Líklega þarf það að standa alllengi á,
ef til vill í hólfum, og verður að reyna að
varðveita hitann sem bezt, t. d. með því
að þekja jarðveginn á meðan. Sést af
þessu öllu hve áríðandi er að menn
þekki kvillana og kunni skil á helztu
varnarráðum. Því miður er erfitt að ná í
Mjólk- og
mjólkuriðnaður.
II. Smjörsamlög.
í mjólkuriðnaðinum er hægt að greina
á milli þrennskonar skipulagsforma:
1. Fullkomin mjólkurbú.
2. Rjómabú.
3. Smjörsamlög.
Mjólkurbúin eru án efa fullkomnust
þessara þriggja skipulagsforma. Þau
veita allri mjólk meðlima sinna móttöku.
Úr mjólkurfeitinni vinna þau smjör, en
úr undanrennunni skyr, osta, sýrða und-
anrennu o. m. fl. Þau hafa mikinn stofn
húsa, véla og áhalda. Stofn- og rekstrar-
kostnaður þeirra er því mikill. Þau eru,
miðað við hin skipulagsformin, dýr
framleiðslutæki. Því meiri mjólk sem þau
fá til framleiðslunnar, þeim mun minni
verður rekstrarkostnaður þeirra pr. lítr.
mjólkur, að öðru jöfnu. Eigi þau að sýna
góða afkomu, verður því mjólkurmagnið
að vera mikið, en af því leiðir að magn
afurða hlýtur og að verða í stórum stíl.
Mjólkurbúin útheimta því stór og blóm-
leg markaðssvæði. Flutningskostnaður
hráefnisins þ. e. a. s. mjólkurinnar verð-
ur mikill, þareð rúmfang hennar er
stórt. Húsakynnin, áhöldin, vélarnar, á-
samt því hve nýlegt og óskemmt hrá-
efnið er, myndar góð skilyrði til fram-
leiðslu góðrar vöru. Vörur mjólkurbú-
anna hafa því góð skilyrði til þess að
vinna markað. í sveit með góðum rækt-
unarmöguleikum, þar sem samgöngur
eru góðar og hægt að ná á markað, er
því ekkert til fyrirstöðu að byggja mjólk-
urbú.
Þarf þetta að lagast, því mikið er í
húfi.
Ingólfur Davíðsson.