Einherji - 15.12.1967, Side 6

EINHERJI
JÓLABLAÐ 1967
Frá Brekku í Midgarö
— Þú sendir mér eitt-
hvað í jólablaðið eins og
vant er, sagði Jóhann Þor-
valdsson, ritstjóri Einherja,
þegar ég hitti hann seinast.
Ekki man ég nú hverju ég
svaraði, en trúlega hef ég
ekki tekið illa þessum til-
mælum Jóhanns, þó að mér
fyndist nú raunar, að vel
mætti sleppa því að leita til
mín í þessu skyni, einkum
þar sem ég hef verið „fasta-
gestur“ í jólablaði Einherja
undanfarin ár og of rnikið
má vissulega að öllu gera.
Raunar hagaði nú að
þessu sinni svo blessunar-
lega til, að ég þurfti ekki
að hafa neitt fyrir því að
leita að efni til þess að
skrifa um, ég hafði það í
höndtmum. En svo rifjaðist
það upp fyrir mér, nú fyrir
fáum dögum, að karlakór-
inn Hjeimir væri fertugur
einmitt um næstu áramót
og samstundis ákvað ég að
þoka öðru efni til hliðar í
bili, en minnast hinsvegar
nokkrum orðum þessa glaða
og góða félagsskapar nú er
hann fetar yfir á fimmta
tuginn. Renna einkum tvær
stoðir undir þá ákvörðun
mína: Karlakór, sem fyllt
hefur fjóra áratugi, hlýtur
að hafa hlutverki að gegna
og naumast fer hjá því, að
hann eigi að baki merka og
athyglisverða sögu. Persónu
lega stend ég í óbættri þakk
arskuld við Heimi fyrir f jöl-
margar ógleymanlegar á-
nægjustundir frá meir en 20
samstarfsárum.
Bœndakórinn, síðan
„Heimir“.
Hér lá því ekkert beinna
við en að fara á fund söng-
stjórans, Jóns Bjömssonar
á Hafsteinsstöðum og biðja
hann að segja lesendum
Einherja ágrip af sögu
Heimis, þótt raunar geti að-
eins orðið í fáum og stór-
um dráttum. íVékst Jón vel
við því, og ....
— Jón, hver vilt þú segja.
að hafi verið fyrstu tildrög-
in að stofnun Heimis?
— Ja, ég veit nú ekki
hvað ég á að fara langt út
í að rekja það mál, en tví-
mælalaust á Heimir rætur
sínar að rekja til Bænda-
kórsins gamla. Bændakórinn
mun hafa verið stofnaður
1916 og starfaði um 10 ára
skeið. Kórinn mun, lengst
af að minnsta kosti, aðeins
hafa verið skipaður 8 mönn-
um auk söngstjórans, Pét-
urs heitins Sigurðssonar.
En þar var valinn maður
í hverju rúmi og sumir af-
burða raddmenn eins og
tenórarnir Sigurður Skag-
field, Þorbjörn Bjömsson þá
á Heiði, síðar á Geitaskarði
og Haraldur á Völlum og
bassinn Benedikt á Fjalli.
Bændakórinn söng sig inn
í hug og hjörtu Skagfirð-
inga og annarra þeirra, er
á hlýddu og margir áttu
áreiðanlega bágt með að
sú söngalda, sem reis með
honum, brotnaði að fullu er
starfsemi hans lagðist nið-
ur. Því var það, að á dans-
'leik í Húsey í Vallhólmi 28.
des. 1927, bundu nokkrir
menn það fastmælum, að
gangast fyrir stofnun karla-
kórs og var það raunar gert
þarna um kvöldið, þótt frá
formsatriðum um félags-
stofnunina væri ekki gengið
fyrr en nokkru seinna. —
Stofnendur kórsins voru 10:
1. tenór: Haraldur Jónas-
son, Völlum, Jón Björnsson
í Brekku, síðar á Hafsteins-
stöðum, 2. tenór: Björn Ól-
Jón Bjömsson, söngstjóri
afsson, Krithóli, Vigfús Sig-
urjónsson, Glaumbæ, 1.
bassi: Björn Gíslason, Hail-
dórsstöðum, Gísli Stefáns-
son, Mikley og Vilhjálmur
Sigurðsson, Syðra-Vallholti,
2. bassi: Benedikt Sigurðs-
son, Fjalli, Halldór Bene-
diktsson, Fjalli og Stefán
Stefánsson, Brenniborg. —
Tengslin við Bændakórinn
sjást m. a. á þvi, að tveir
af stofnendum Heimis vora
meðlimir Bændakórsins, þeir
Benedikt og Haraldur og
var það okkur mjög mikils
virði, að njóta í upphafi
reynslu þeirra og raddgæða.
Haraldur hafði framúrskar-
andi fagra tenórrödd og
Benedikt yfirburða bassa
að þrótti, dýpt og mýkt.
ÍFyrsti söngstjóri var ráð-
inn Gísli Magnússon í Ey-
hildarholti. Haxm leit þá að-
eins á það sem bráðabirgða-
starf, þar til annar söng-
stjóri fengist, því að að-
staða hans til þess að sækja
æfingar var oft mjög erfið,
umluktur Héraðsvötnum á
alla vegu og sem oft gátu
verið gjörófær þegar verst
gegndi. En GísU leiddi okk-
ur byrjunarsporin og var
það mikils virði. Pétur heit-
inn Sigurðsson, fyrrverandi
söngstjóri Bændakórsins,
tók við stjórninni af Gísla
og var með kórinn til vors
1929, en um haustið sama
ár réðist svo, að ég tæki við
stjórninni.
Söngstjóri í 40 ár
— Og hefur haft hana á
hendi síðan?
— Já ,það hef ég nú
reynt. Mér var í byrjun
meinilla við að takast þetta
á hendur. Treysti mér sann-
ast að segja engan veginn
til þess. Fann til minnimátt-
arkenndar við að standa.
frammi fyrir þessum mönn-
um, sem sumir hverjir vora
þjálfaðir söngmenn og höfðu
notið stjórnar góðra söng-
stjóra. En Benedikt á Fjalli
svo gott sem rak mig til að
gera þetta, sagði, sem satt
var, að það væri eina leiðin
til þess að bjarga kórnum,
a. m. k. í bili og öllum kom
okkur saman um, að allt
væri þó betra en að gefast
upp. Ég gat því illa undan
þessu vikizt, ebki hvað sízt
þar sem Benedikt átti þá í
hlut, en hann átti, að minni
hyggju, drýgsta þáttinn í
stofnun Heimis.
til æfinga nú og áður. Lengi
framan af var ekki annars
kostur en að æfa á heimil-
um söngmanna og þar var
víðasthvar á þeim áram
hvorki hátt til iofts né vítt
itil veggja. Þótt kórinn væri
fjarri því að vera jafn fjöl-
mennur þá og nú, leyfði þó
ekkert af að unnt væri að
stilla mönnum upp, þó að
rýmt væri til eins og föng
vora á.
Stofnendur, frá vinstri: Halldór Benediktsson, Jón
Björnsson, Björn Ólafsson og Björn Gíslason.
Einsöngvarar, frá vinstri: Stefán Haraldsson, Stein-
björn Jónsson, Pétur Sigfússon, Steingr. Felixson.
— Hafðirðu fengið tilsögn
í söngstjórn?
— Ekki er hægt að segja
það, en ég lærði að leika
á orgel hjá Sigurgeir Jóns-
syni organisita á Akureyri,
var hjá honum rúma tvo
vetur laust upp úr 1920 og
hans tilsögn var mér mikils
virði. Sigurgeir taldi mér
trú um ,að ég hefði sæmi-
legt söngeyra. Hvoratveggja
þetta var þýðingarmikið fyr-
ir mig þegar ég tók við
söngstjórninni — og raunar
ómissandi. Nú, ég býst við,
að úr þessu reyni ég að
skila kómum fram yfir fer-
tugsafmælið, hvað sem
meira verður.
— Og margs munt þú
hafa að minnast frá þess-
um 40 áram?
— Já, mikil ósköp, en ég
er nú hræddur um að minnst
af því verði tíundað hér,
það væri nú fremur efni í
heila bók en stutta blaða-
grein. Stundum komu auð-
vitað fyrir erfiðleikar, sem
illkleifir virtust í bili, en
alltaf fannst einhver fær
leið, enda er það svo, að
þegar til baka er litið, verð-
ur andbyrinn ekki fyrirferð-
armikill í minningunni, sól-
skinsstundimar hafa verið
svo yfirgnæfandi. Og það
breytist margt á langri leið,
einnig í sambandi við svona
störf og er mér þá efst í
huga munurinn á aðstöðu
Á hestum eða
fótgangandi
Á æfingarnar komu menn
ýmist fótgangandi eða á
hestum, um bíla var þá ekki
að ræða. Hverri æfingu urðu
menn að fórna tíma sem
nam 4—5 klst. og era þá
raddæfingar undanskildar.
Og allir vorum við auðvitað
önnum kafnir heima fyrir,
svo að þann tíma, sem fór
í sönginn, varð aftur að
klípa af þeim stimdum, sem
annars vora ætlaðar til
svefns og hvíldar.
— Og var aldrei uppgjaf-
arhljóð að heyra ?
— Nei, aldrei a. m. k. svo,
að kórnum stafaði nein
hætta af. Auðvitað heltust
menn úr lestinni af ýmsum
óviðráðanlegum ástæðum,
hvernig á annað að vera í
40 ár, en það kom ávallt
maður í manns stað, en al-
drei kom til orða að leggja
starfsemina niður. Það kom
æði oft fyrir, að menn komu
hundrennandi á æfingar,
jafnvel upp í mitti. Höfðu
þá orðið að vaða einhvem
hluta af Héraðsvötnunum.
Enginn kippti sér upp við
það. Menn virtust líta á
þetta sem óhjákvæmilegan
hluta af starfinu. Vökur,
þreyta, vosbúð og söngur,
hvað var eðlilegra í veröld-
inni en að þetta færi sam-
an? Nei, það kom aldrei til
álita að leggja starfsemina
niður.
Þegar fram í sótti feng-
um við fastan samastað til
æfinga, Varmahlíð og var
það, út af fyrir sig, til mik-
illa bóta. Þar hefur verið
æft þangað til í haust. 1 vet-
ur æfum við í félagsheimil-
inu Miðgarði, sem kórinn á
ofurlítinn hlut 1. Ekki held
ég að neinn o'kkar hafi
dreymt um, að kórinn ætti
eftir að eignast slíkan sama
stað fyrir starfsemi sína,
þegar við vorum að troða
ofan á tánum hver á öðram
í baðstofukrílinu í Brekku
fyrir 35—40 áram. Og nú
kemur enginn öðravísi en á
bíl. Manni finnst næstum
því stundum að þetta sé að
verða of fyrirhafnarlítið.
— Og þið syngið árlega
opinberlega?
— Við sungum fyrst opin-
berlega á samkomu að
Stóru-Ökrum á sumardag-
inn fyrsta 1928, en sína
fyrstu, sjálfstæðu söng-
skemmtun hélt kórinn á
sama stað í janúar 1929.
Mér telst svo itil, að kórinn
sé búinn að halda um 170
opinberar söngskemmtanir,
auk þess sem hann hefur
sungið við ýmis tækifæri á
annarra vegum en sjálfs sin
og tekið þátt í söngmótum
Heklu, samb. norðlenzkra
karlakóra frá 1940. (Því má
gjarnan skjóta hér inn á
milli sviga, að Jón einn er
ennþá starfandi við karla-
kórssöng innan Heklusam-
bandsins þeirra söngstjóra,
sem fram komu á Heklu-
mótinu 1940 og hefur setið
yfir 20 ár í stjóm Heklu).
170 manns á 40 árum
— Nokkrir munu þeir nú
vera orðnir, sem búnir era
að syngja hjá þér þessi 40
ár?
— Ojá, ég man nú ekki
töluna nákvæmlega, en ein-
hversstaðar á nú að vera
hægt að sjá það. Ætli þeir
séu ekki eitthvað um 170,
sem starfað hafa í kórnum
frá upphafi. Og ég er ekki
einn um það að hafa verið
með í þessari för í 40 ár.
Þrír aðrir af stofnendum
kórsins starfa þar enn, þeir
Halldór Benediktsson á
Fjalli, Bjöm Ólafsson á Krit
hóli og Bjöm Gíslason í
Reykjahlíð. Mér hefur ver-
ið mikill styrkur að sam-
starfinu við þessa gömlu fé-
laga. 1 mínum augum hafa
þeir ávallt verið einskonar
kjölfesta félagsskaparins,
öraggir og óumbreytanlegir,
hvað sem í hefur skorizt.
Það var nú upphaflega ekki
ætlunin, að kórinn næði út
fyrir Ungmennafélag Seylu-
hrepps, en með áranum var
þó víðar leitað fanga og á
tímabili störfuðu menn úr
fimm hreppum 1 kómum.
Stjórn kosin
Það er ekki ástæða til þess
að fara að telja hér upp all-
ar stjórnir kórsins á þessu
tímabili, en það má geta
þess, að fyrstu stjómina,
sem raunar var ekki kosin