Einherji - 30.08.1968, Síða 2

2
EINHERJI
Ábyrgðarmaður J|
Jóharrn Þorvaldsson |j
Árgjald kr. 50,00 !|
| Blað Framsóknarmanna Gjaiddagi 1. juh jj
| í Norðurlandskjördæmi vestra sigiufjarðarprentsmiðja j
Kosningar sem varða veginn og
gefa bendingar
Því lengur og betur, sem við hugleiðum aðdraganda
og úrslit forsetakosninganna 30. júní s. 1., þess ljósara
verður mikilvægi þeirra. Ekki fyrst og fremst vegna
mats á hæfni þeirra manna, er í kjöri voru, þó það auð-
vitað skipti miklu máli, heldur af þeirri leið er þær vörð-
uðu um þjóðkjör forseta, og þeim bendingum, er fram
komu um galla á ríkjandi stjórnskipun og hvemig tengsl
og traust ríkisstjómarinnar og fleiri pólitískra forráða-
manna við þjóðina virðist gersamlega brostið, og þar með
geta þeirra til að leysa mörg og mikilvæg vandamál líð-
andi stundar, í samráði við þjóðina og með hennar hjálp.
I forsetakosningunum 1952 gaf þjóðin í skyn, að hún
vildi ekki hafa afskipti stjómmálaflokka, flokksforingja,
ráðherra, fólksforingja eða aðalmálgagna þeirra, af for-
setaframboði og kosningum. Heldur þjóðkjör um forseta,
þar sem fleiri en einn væri í kjöri. Aðdragandi forseta-
kosninganna nú var fyrst sá, að einn ákveðinn maður
og stuðningsmenn hans höfðu árum saman unnið að því,
að hann yrði sjálfsagður sem næsti forseti. Mikill meiri
hluti þjóðarinnar kunni þessu illa og óttaðist að svo kynni
að fara, að ekkert þjóðkjör um forseta færi fram. Þegar
því ágætur maður fékkst til framboðs, á elleftu stundu,
og þar með tryggt að kosning færi fram milli tveggja
eða fleiri manna, fagnaði stór meirihluti þjóðarinnar því,
að nú væri tryggt lýðræðislegt þjóðkjör forseta. Þegar
svo hér við hættist, að sá sem varð við þessu kalli var
þeim eðliskostum búinn, er þjóðin óskaði eftir og taldi
nauðsynlega hjá íslenzkum nútíma valdsmanni, varð hann
þegar hennar maður, og úrslit kosninganna urðu í sam-
ræmi við þennan þjóðarvilja.
Forsetakosningarnar 30. júní s. 1. gáfu þjóðkjöri for-
seta nýtt veldi og vörðuðu veginn um það, hvernig stað-
ið skuli að því í næstu framtíð.
Á síðastliðnum áratug hafa glögglega komið í Ijós gall-
ar á ríkjandi stjórnskipun. Með vaxandi erfiðleikum í
þjóðarhúskapnum og þrásetu gagnslausrar ríkisstjórnar
hafa þessir gallar orðið að þjóðhættulegu vandamáli, sem
þegar er byrjað að lama og afskræma okkar þingræði
og lýðræði. Hér er því úrbóta þörf, ef ekki á illa að fara.
Forsetakosningarnar undirstrikuðu þetta og gáfu bend-
ingar um hvar sumra gallanna væri að leita. Vimmbrögð
fimm ráðherra af sjö í ríkisstj., í síðustu forsetakosning-
um, gefa glöggt dæmi. Þjóðin hafði áður undirstrikað
að hún vildi ekki að pólitískir flokkar eða forystumenn
þeirra, sem færu með pólitísk völd, hefðu afskipti eða
leiðbeiningarstörf með höndum í forsetakosningunum. Og
flokkarnir samþykktu að beygja sig fyrir þjóðarviljan-
um, sem sjálfsagt var. Að þeirri ákvörðun stóðu fyrr-
greindir fimm ráðherrar, ásamt sínum flokksmönnum.
Þar með höfðu þeir skyldur við þjóðina og ekki sízt sína
flokksmenn, um að nota ekki vald sitt eða persónulegar
og pólitískar stöður til áhrifa á forsetakjörið. Það skal
tekið fram, að þó að hér séu aðeins nefndir fimm ráð-
herrar, á þetta við um alla þá pólitisku embættismenn,
úr hvaða flokki sem þeir voru, sem á sama hátt snið-
gengu þjóðarviljann, og létu nota sína pólitísku stöðu
eða reyndu það sjálfir. Margir munu svara því til, að
hér hafi aðeins einstakir valdsmenn sýnt það, að þeir
væru ekki þess trausts verðir, er pólitískir flokkar hefðu
veitt þeim. Veilan lægi eltki dýpra. Snerti elíki ríkjandi
stjórnskipan. Athugum þetta nánar.
Hvers vegna gerðu valdsmennirnir þetta? Svarið felst
í athugun á framkvæmd flestra stjómunarmála s. 1. ára-
tug. Valdmennirnir töldu sér óhætt, já jafnvel sjálfsagt,
að sniðganga vilja þeirra manna, sem veittu þeim völdin
og aðstöðuna, cf þeirra persónulega vinátta eða valda-
frami gekk í aðra átt. Gefin loforð, orð og skylda til
starfa og framkvæmda var látin lönd og leið og allt axm-
að gert í staðinn eða ekkert. Ef maldað var í móinn og að
fundið, vom nægar skýringar á takteinum. í valdi kunn-
ugleika og aðstöðu sagt, að annað hefði ekki verið hægt,
eða þá vondir menn komið í veg fjTÍr að rétt var gert.
Síðan klykkt út með því að segja, að það sem nú yrði
gert væri það eina rétta, þó það væri öfugt við það sem
áður var gefið loforð um. Undir þessum vinnubrögðiun
höfðu valdhafamir tvívegis gengið til kosninga og meiri
hluti þjóðarinnar veitt þeim umhoð til áframhaldandi
stjómunar og vinnubragða á þennan hátt. í Meiri hluti
þjóðarinnar hafði að vísu vantreyst valdhöfunum af
UM DAGINN
OG VEGINN
Skagfirðingar fagna
góðum vini
Frostastöðum, 29. júlí
Eins og kunnugt er, átti hinn
ástsæli söng'vari, Stefán íslandi,
sextugsafmæU á s. 1. vetri. t tU-
efni af því ákvað karlakórinn
Heimir að bjóða Stefáni og konu
hans til Skagafjarðar, halda
þeim þar samsæti og gefa þann-
ig hinum f jölmörgu vinum og að-
dáendum Stefáns í heimabyggð
hans kost á að eyða með honum
einni kvöldstund.
Samsætið var svo haldið að fé-
lagsheimilinu Miðgarði við Varma
hlíð að kvöldl s. 1. sunnudags, við
mikið fjölmenni. Fögnuðu vinir
Stefáns þeim hjónum innUega og
þótti það eitt á skorta, að dvölin
með honum gat ekki orðið lengri.
En bót er £ máli, að mjórrl er nú
vík miUi vina en löngum áður,
þar sem Stefán er nú kominn
heim, — og vonandi alkominn og
því auðveldari samfundir en fyrr.
Formaður Heimis, Haukur Haf-
stað bóndi £ V£k, setti hófið og
stjórnaði þvi. Um leið og hann
bauð heiðursgestina velkomna,
afhenti hann Stefáni 50 þús. kr.
£ peningum, en frúnni fagran
blómvönd, og voru það gjafir frá
vinum þeirra og velunnurum, en
samkvæmlsgestir hyUtu þau hjón
með langvarandi lófataki.
Aðalræðuna fyrir minni Stefáns
fiutti æskufélagi hans og forn-
vinur, HaUdór Benediktsson,
bóndi á Fjalli. Siðan.. tók.. við
samfeUd dagskrá, sem að mestu
stóð saman af ljóðalestri og var
flutt af þeim Bimi Danielssyni,
skólastjóra á Sauðárkrókl, séra
Gunnari Glslasyni £ Glaumbæ og
HaUdóri á FjaUi. Að henni Iok-
inni tóku til máls Gisli Magnús-
son i EyhUdarholti, dr. Jakob
Benediktsson frá FjalU og Eyþór
Stefánsson, tónskáld á Sauðár-
króki. Karlalcórlnn Heimir söng
nokkur lög undir.. stjóm.. Jóns
Bjömssonar bónda á Hafsteins-
stöðum, sem einnig stjómaði söng
undir borðum.
Stefán fslandi.. flutti.. þakkir
fyrir hönd þeirra hjóna. Gat hann
þess m. a., að á siðastUðnum vetri
hefðu skagfirzkir vinir srnir kom-
ið að máli við sig og mælst til
þess, að mega láta mála af hon-
um mynd, er honum yrði svo
færð að gjöf. Stefán kvaðst hafa
svarað þvi tU, að hann ætti þegar
óþarflega mörg málverk af sjálf-
um sér og þv£ tU staðfestingar
hefði hann meðferðis eitt þeirra,
gert af.. Ásgeiri.. Bjamþórssyni,
listmálara, sem hann viidi gefa
félagsheimilinu Miðgarði. Bausn
þá og vináttu, sem að baki pen-
ingagjöfinni byggi, mæti liann
mikils, en vUdi á hinn bóginn af-
henda hana gefendum á ný með
þeim tilmælum, að hún mætti
verða visir að sjóði, er bæri nafn
fslandiættarinnar og varið yrði
til stuðnings einhverrar listgrein-
ar. Skyldi af sér og sinum kveð-
ið nánar á um tUgang sjóðsins,
er um hægðist veizluhöldin.
Kl. 1 eftir miðnætti lauk svo
þessu glaða og góða hófi. Veizlu-
gestir höfðu bætt nýrri perlu i
sjóð dýrmætra minninga, svo far-
ið sé að minnsta kosti nærri orð-
um veizlustjórans.
mhg-
Útlit fyrir góðan heyfeng
Skagafirði um miðjan ágúst
Vorið var einmuna kalt en úr-
komulitið. f byrjun júU var þvi
spretta sáraUtii, auk þess ailmik-
ið kal í túnum. jÞó mjög misjafnt,
mest á Skaga og vestan Vatna,
þar sem tún Uggja hærra. Minnst
var kalið í BlönduhUð og út að
austan, enda byrjaði sláttur þar
fyrst. Um miðjan júU breyttist
veðurfar. Hitastig óx að mun og
úrkoma nokkur með og má segja
að á mánuði hafi sprettu farið
meira fram en nokkur þorði að
vona, og er hún nú orðin góð,
þar sem ókaUð er. Má segja að
heyskapur hafi gengið vel síðan
sláttur hófst almennt. ÚtUtið er
því mikið betra en menn þorðu
að vona framan af sumri. Hey-
fengur verður Uklega sums stað-
ar minni en í meðalári, vegna
kals, en nýting ætti viðast að
verða góð. Og ef þessi tíð helzt
fram í september ætti að fást
nóg hey £ héraði.
Kalt vor með ís og nær gróð
urlaust í júnflok. 6 vikna
sumarblíða með óvenju skjót
an grasvöxt. Jarðgöngin op-
in um daga, en lokuð um
nætur.
Siglufirði, 18. ágúst
Undanfarnar 6 vikur hefur ver-
ið hér einmuna tíð. Vorið var
kalt og þurrt. Júnímánuður ó-
venju kaldur. Veðnr smá og mikl-
ir þurrkar. Gat ekki rignt vegna
hins lága hitastigs. MikUl snjór
í fjöUum. Gróður sama og eng-
inn og landsins fomi f jandi í aug-
sýn öðru hverju. Fiskafli fádæma
rýr á smábáta, en fiskast vel á
stærri togbáta á djúpmiðum fyrir
Norðuriandi. — Um miðjan júlí
brá til hlýinda og sunnan- og suð-
vestan áttar með hæfilegri úr-
komu við og við, enda tók nú
aUur gróður risastökk, svo sjá
mátti grasið spretta, og viku af
ágúst var hér meiri grassrpetta
en sést hefur um mörg ár. Um
miðjan ágúst var áborið land úr
sér sprottið og fjaUlendi óvenju
gróið til luestu tinda. Hverjum
hefði dottið það í hug í júnílok?
Siglfirðingar fá því nóg heyfóður
handa sínum bústofni í heima-
högum, ef nýtt eru slægjulönd.
Enginn nautgripur er nú í Siglu-
firði.
í júlímánuði og það sem af er
ágúst hefur afli á handfæri verið
góður og afU stærri togbáta verið
góður og mikU vinna £ frystihúsi
S.R. — Mikið af ferðafólki hefur
komið tU Siglufjarðar s.l. 6 vikur
og margt slegið næturtjöldum í
veðurbUðunni. Vafalaust hafa
margir farið í gegnum Stráka-
göngin með nokkurri forvitni,
enda er sjón og reynd sögu rík-
ari. Annars hafa jarðgöngin ver-
ið opin tU umferðar frá kl. 7 að
morgni tU kl. 22 að kvöldi, en
lokuð að nóttu, nema um helgar,
og er svo enn. Unnið hefur verið
í göngunum allar virkar nætur
við hreinsun á bergi £ ganga-
hvolfinu og mun síðan ætlunin
að þekja steypu meira af göng-
unum og hindra.. grjóthrun ..á
annan hátt.
Siglufjarðarskarð var gert fært
tU umferðar fyrir 3—4 dögum og
það var ekki að sökum að spyrja,
sama dag brá tU kaldrar norðan
áttar og fjöU stóðu hvit tU miðju,
og enn eru þau með hvitar hett-
ur, en norðanátt mUdari í bili.
J. Þ.
Sláttur hófst í júlflok. —
Spretta nú orðin ágæt.
Ási í Vatnsdal 20. ágúst
Hér varð algjör breyting um
miðjan júlí. Þurrakaldi og sama
og engin spretta fram að þeim
tíma. En þá kom þriggja vikna
einmuna sprettutíð, með hlýind-
um og gróörarskúrum, enda þaut
grasið upp aUs staðar, þar sem
jörð var óskemmd. Sláttur hófst
ekki fyrr en í júlQok, en hefur
gengið ágætlega siðan. 1 lágsveit-
um, og þar sem kal var lítið, er
útlit fyrir meðalheyfeng, og er
það meira en menn þorðu að
vona framan af sumri. Háar-
spretta verður hins vegar engin,
vegna þess hve seint var byrjað
að slá. Heilsufar manna yfirleitt
gott, nema hettusótt hefur stung-
ið sér niður á einstaka bæ. GJ
Heyskapur gengur vel. Fisk-
afli sæmilegur. Ný heybindi-
vél.
Hofsósi 19. ágúst
Heyskapur gengur vel. Margir
langt komnir með fyrri slátt og
nýting góð víðast hvar. Spretta
er orðin með bezta móti og víð-
ast voru kalskemmdir Utlar. Er
því líklegt, að heyfengur verði
meiri en í meðallagi, ef svo fer
fram sem horfir nú. Tveir bænd-
ur, þeir Jón Guðmundsson, Ós-
landi og Jóhannes Sigmundsson,
Brekkukoti, hafa fengið sér hey-
bindivél (New HoUand) sem ekki
hefur sézt hér um slóðir áður.
Virðist þetta vera hið mesta
þarfaþing og spara mikla vinnu
við heyið. Vélin tekur heyið úr
flekk (fullrakar þó ekki), bindur
það og skilar því aftur úr sér
í vel bundnum búntum, sem síð-
an eru flutt í hlöðu og bíða gjaf-
ar þar óhreyfð. Er hér um at-
hyglisverða nýjung að ræða, en
ekki veit ég um verð á gripnum.
Reitingsafli er á handfæri, en lít-
ið sem ekkert fékkst í snurruvoð.
Hér hefur einn aðkomutogbátur,
Ögri, lagt upp um tíma og hefur
það aukið mjög atvinnu í frysti-
húsinu, svo þar hefur verið meira
um fisk en oft áður og pláss-
leysi ekki í frystigeymslum enn
sem komið er. Unnið er nú að
undirbúningi að viðgerðum á hafn
argarðinum, sem skemmdist af
ísnum fyrr í sumar. Ekki eru
neinar nýbyggingar á döfinni, að-
eins gengið frá því sem áður var
byrjað á. Ekkert er unnið við fé-
lagsheimilisbygginguna í sumar.
N.H.
A n d 1 á t.
Nýlátin eru þau: SIGUREAUG
EINARSDÓTTIR frá Þönglaskála
76 ára að aldri. Sigurlaug var
fenginni reynslu, en feluleikur og flokkavald, að viðbættu
þekkingarleysi fjölda kjósenda, tryggði meiri hluta á Al-
þingi og um leið áframhaldandi setu þeirra manna í
valdastólum, sem meiri hluti þjóðarinnar vantreysti.
Hinir leiðtogaláðuðu ráðherrar, ásamt fleirum, töldu
því sjálfsagt að viðhafa sömu vinnubrögð í forsetakosn-
ingunum og þeir viðhöfðu fyrr og vel dugðu. En nú kom
þjóðarviljinn í ljós, þegar bakhjörlum valdakerfisins var
burtu svipt. Eftir standa valdhafar, úrræða- og getu-
litlir til að vinna þau verlt, er þeir eiga að leysa af hönd-
um, en óðfúsir að aukaverkum, sem þjóðin vill ekki að
þeir komi nærri.
Forsetakosningamar hafa nú opnað augu margra fyrir,
að misnotkun pólitísks valds og einangmn valdhafa á Al-
þingi og í ríkisstjóm, er hætta, sem koma þarf í veg
fyrir í tíma.